دردسرهای ترامپ برای روحانی

[AsαNα]

هفته نامه مثلث: انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهور جدید ایالات متحده آمریکا چه تاثیری بر سیاست داخلی ایران و در واقع آرایش نیروهای سیاسی خواهد گذاشت؟

بر کسی پوشیده نیست که اصلاح طلبان و جریان سیاسی حامی دولت از پیروزی ترامپ و شکست هیلاری کلینتون نگران و ناراحتی هستند. آنها که از زمان انتخابات یازدهم تاکنون نگاه دیگری به ایالات متحده داشتند حالا می دانند که با فردی که پیروز انتخابات شده نمی توانند همچون باراک اوباما رابطه داشته باشند.

آنها در طول سه سال و چند ماه گذشته کانال هایی را برای مذاکره با آمریکا فعال کرده بودند که حاصل آن برجام بود و البته به همان برجام هم خلاصه نشد. دموکرات ها برای این جریان امیدی برای احیای رابطه از دست رفته و تشکیل شکل جدیدی از دیپلماسی میان تهران و واشنگتن داشتند. اکنون اما با شکست نامدز دموکرات و پیروزی ناباورانه نامزد جمهوریخواهان همه معادلات به هم ریخته است. در شرایط کنونی سوال مهم این است که ترامپ چه تاثیری بر سرنوشت حسن روحانی در انتخابات آینده خواهدداشت؟

ترامپ و حسن روحانی

در تحلیلی در این مورد خبرگزاری «رویترز» در گزارشی با اشاره به اظهارات ترامپ که گفته بود در صورت رییس جمهور شدن، توافق هسته ای ایران با 1+5 را اجرا نخواهدکرد، نوشت: «موضع سخت او در مقایسه با پیشنهاد شاخه زیتون رییس جمهور اوباما به تهران، می تواند در خدمت منافع «جناح مقابل» باشد.»

رویترز به نقل از دو مقام ارشد ایرانی که نامی از آنها نبرد، ادامه داد: «اگر ترامپ موضع خصمانه ای علیه ایران اتخاذ کند، رقبای روحانی در ایران قدرت خواهند گرفت... پیروزی ترامپ آنها را متحد خواهدکرد که به معنی فشار سیاسی بیشتر در داخل و سیاست منطقه ای تهاجمی خواهدبود.

نویسنده این گزارش با اشاره به درخواست «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران از ترامپ برای پایبند ماندن به توافق هسته ای، احتمال داد که جایگاه «حسن روحانی» رییس جمهور تضعیف می شود، زیرا از هم اکنون پیام داده که نتایج انتخابات آمریکا بر سیاست های ایران تاثیر نگذاشته و امکان نفی شدن توافق هسته ای از سوی یک دولت وجود ندارد. رویترز با بیان اینکه ناتوانی روحانی در بهبود وضعیت اقتصادی به رغم برداشته شدن تحریم ها، باعث انتقادات گسترده از وی شده، به نقل از یکی از آن دو مقام ایرانی افزود: «بسیاری از ایرانیان و دولت، توافق هسته ای را تنها راه خروج ایران از انزوای اقتصادی می دانند. گمان نمی کنم ترامپ توفق هسته ای را پاره کند.»

یک مقام ارشد در وزارت اقتصاد به این خبرگزاری انگلیسی گفته است: «با پیروزی ترامپ، حتی شرکت های اروپایی نیز برای سرمایه گذاری در ایران بی رغبت خواهندشد... در بهترین حالت، آنها سیاست صبرکردن و نظاره کردن نتیجه را در پیش خواهند گرفت... این به اعتبار روحانی و برنامه های اقتصادی اش ضربه خواهد زد.»

رویترز به نقل از یک تاجر ایرانی، نوشته است: «با پیروزی ترامپ، شرکت های خارجی بزرگ و حتی متوسط، بانک ها و دیگر سرمایه گذاران محتاط تر خواهندبود تا در ایران سرمایه گذاری کنند... این دقیقا زمانی که به جذب سرمایه گذاران خارجی امید داشتیم، به اقتصاد ما ضربه خواهدزد.»

رویترز در ادامه تصریح کرد اگر شرکت های غربی تصمیم بگیرند خود را زا ایران دور نگه دارند، تهران می تواند برای کمک اقتصادی به سپاه روی آورد.

سعید لیلاز، تحلیلگر اقتصادی به این خبرگزاری گفته است: «اولویت نظام ایران بهبود اقتصاد است. برای مدت کوتاهی، به خاطر انتخاب ترامپ، اختلافات سیاسی ایجاد خواهدشد اما بعد از آن باید بر مشکلات خود تمرکز کرد. آنها باید از هر تقابلی اجتناب کنن.»

رویترز در پایان به نقل از «یک سیاستمدار میانه رو سابق ایران» گفت که اگر تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری ایران، پیشرفت اقتصادی رخ ندهد، حتی اگر روحانی دوباره انتخاب شود، رییس جمهور بسیار ضعیفی خواهدبود.

اما داخل ایران نیز برخی چهره های سیاسی به ابراز نظر در این مورد پرداخته اند. ناصر ایمانی درباره احتمال سایه انداختن پیروزی ترامپ بر انتخاب مجدد آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری آینده کشورمان نیز گفته است: «ما باید در جمهوری اسلامی به گونه ای حرکت کنیم که مسائل داخلی مان منبعث از مسائل داخلی باشد، اینکه مسائل داخلی ما تحت تاثیر اتفاقات خارج از کشور قرار گیرد، کار غلطی است اما متاسفانه با حرکت هایی که دولت و طرفداران دولت صورت دادند، این شبهه ایجاد شده است که انتخابات 96 ایران و کاندیداتوری آقای روحانی با آمدن ترامپ تحت الشعاع قرار گیرد.»

وی با ابراز اینکه «آمریکا دشمن ماست، قاعدتا تحولات این کشور نباید بر مسائل داخلی و به خصوص انتخابات ریاست جمهوری ما تاثیر گذارد»، اضافه کرده است: «در طول دوران بعد از انقلاب هرگز این گونه نبوده است اما الان تا حدودی انتخابات سال 96 و انتخاب مجدد آقای روحانی پس از پیروزی ترامپ با چالش رو به رو شده او تحت تاثیر این موضوع است، یعنی اگر در چند ماه آینده دولت ترامپ اقدامات جدی در زمینه سیاست خارجی ایران و برجام صورت دهد انتخاب مجدد آقای روحانی نیز تحت الشعاع قرار می گیرد.

چرا اصلاح طلبان نگران شده اند

نکته اما این است که اصلاح طلبان و جریان حامی دولت به شدت از انتخاب دونالد ترامپ نگران و رنجیده اند. ریشه تلخی های آنها در نوشتار و گفتارشان و هم تصورشان در مورد تاثیر پیروزی ترامپ بر سرنوشت حسن روحانی است. در چنین شرایطی است که احمد غلامی، سردبیر روزنامه «شرق» در سرمقاله خود و در اشاره به پیروزی غیرمنتظره ترامپ در انتخابات، کنایه های همیشگی اصلاح طلبان به مردم را تکرار کرد و نوشت: «همان گونه که رای احمدی نژاد از آسمان نبارید، رای ترامپ را هم باد با خود نیاورده است.

مردمانی وجود دارند که چون اشباح مسخ شده از رویاهای خویش، پای صندوق رای می روند و سرنوشت خود و یک ملت را دگرگونه می کنند. این هم یکی از معایب دموکراسی است که باید به آن تمکین کرد؛ به عارضه آرایی که ریشه در آروزها و آمال مردمی دارد که از وضعیت موجود ناخرسند و به شدت خشمگین اند. از این رو در خلسه و خلجان، به رویایی پناه می برند که شاید کابوسی دهشتناک باشد و سرنوشتی تلخ برایشان رقم بزند.»

یا مثلا سیدعلی خرم، از دیپلمات های سابق و از چهره های نزدیک به ستاد برجام نیز روز پنجنشبه گذشته و در فردای اعلام اسم دونالد ترامپ به عنوان برنده انتخابات آمریکا طی مطلبی در همین روزنامه نوشت: «ترامپ یک پوپولیست است که صرفا حرف های عوام فریبانه می زند.»

کنایه ای که البته «حسین شریعتمداری» مدیرمسئول روزنامه کیهان ،چند روز بعد طی سرمقاله ای در روزنامه کیهان پیرامون آن نوشت: «ادعا می کنند که دونالد ترامپ پوپولیست است و با شعارهای عوامفریبانه پیروز شده است که باید گفت مگر شعارهای هیلاری کلینتون و اوباما و پیش از او جورج بوش و سایر روسای جمهوری آمریکا عوامفریبانه نبوده است؟ آیا شرم آور نیست که با وجود آن همه فریبکاری و جنایاتی که اوباما علیه کشورمان مرتکب شده، او را رییس جمهور مورد علاقه خود تقلی می کنید؟»

این چهره سیاسی و رسانه ای اصولگرا افزوده بود: «اساس ذات دولت های آمریکا پوپولیستی و مردم فریب بوده و هست و در این خصوص تفاوتی میان دموکرات ها و جمهوریخواهان وجود ندارد. مگر اوباما با شعار فریبنده «تغییر» وارد نشده و بر پایان جنگ طلبی آمریکا، تعطیلی زندان های گوانتانامو و ابوغریب، تشکیل دولت فلسطین، مبارزه با تروریسم و... تاکید نمی کرد؟ کدامی کی از آن شعارها تحقق یافت؟

دولت اوباما به اعتراف صریح کلینتون، داعش را پدید آورده و از آن حمایت کرد. شکنجه گاه گوانتانامو کماکان برپاست، هیچ تغییری در رفتار و ساخترا آمریکا صورت نپذیرفت، جنگ های نیابتی یا مستقیم در سوریه، یمن، لبنان، عراق و افغانستان و عراق درخواست کرد و حال آنکه وعده داده بود به جنگ های فرامرزی آمریکا خاتمه دهد!»

اما محمدرضا عارف، دیگر چهره اصلاح طلب درباره تاثیر ترامپ بر انتخابات 96 گفت: «راهبردهای بسیار روشنی در مسائل سیاست خارجی داریم و همزمان با این که اهل تعامل و گفت و گو هستیم، قطعا از مواضع و اهداف خود در مسائل بین المللی و منطقه ای کوتاه نخواهیم آمد، محمدرضا عارف با تاکیدی بر اینکه برای ایران تفاوتی میان ترامپ و کلینتون وجود نداشت، در پاسخ به این سوال که آیا این مساله در چینش گزینه های جریان اصولگرا برای انتخابات ریاست جمهوری سال آینده تاثیرگذار خواهد بود یا خیر، اعلام کرد: «انتخاب رییس جمهور آمریکا تاثیری در سیاست داخلی کشور ما ندارد و هیچ گاه نیز این مسائل بر مسائل داخلی ایران تاثیرگذار نبوده است.

خوشبختانه راهبردهای بسیار روشنی در مسائل سیاست خارجی داریم و همزمان با اینکه اهل تعامل و گفت و گو هستیم، قطعا از مواضع و اهداف خود در مسائل بین المللی و منطقه ای کوتاه نخواهیم آمد. واقعیت این است که و مواضع هر دو نامزد انتخابات آمریکا شبیه هم بود و حداقل در سیاست خارجی تفاوت چندانی میان ترامپ و کلینتون وجود نداشت.»

اما بخش د یگری از نگرانی اصلاح طلبان، بر سر این است که تصور می کنند اصولگرایان با توجه به پیروزی دونالد ترامپ موقعیت بهتری یافته و ممکن است یکی از گزینه های آنها رای خوبی مقابل حسن روحانی کسب کند. این نکته را می توان از تحلیل ها و گزارش های آنها نیز استنباط کرد.

یکی از اپوزیسیون های نزدیک به اصلاح طلبان که در خارج از کشور به روزرسانی می شود در تحلیلی در این مورد به قدرت رسیدن دونالد ترامپ را در اردوگاه اصولگرایان موثر دانسته و مدعی شده که علاوه بر محمدباقر قالیباف، اکنون خبر رسیده که سعید جلیلی نیز در حال رایزنی به منظور ورود به عرصه انتخاباتاست. این وبسایت همچنین به نقل از یک منبع آگاه ادعا کرده است که حسن رحیم پور ازغذی از سعید جلیلی خواسته که در انتخابات آینده نازمد شود. او معتقد است که اقبال به انقلابیون و جلیلی در انتخابات سال آینده متفاوت از سال 92 خواهدبود.

به نوشته این سایت، علی باقری از نزدیکان سعید جلیلی ماموریت یافته که اقداماتی برای هماهنگی با مدیران رسانه ای و شماری از مراجع و روحانیون متنفذ قم به منظور جلب حمایت انتخاباتی شان انجام دهد.

این یادداشت با اشاره به انتخابات آمریکا و مواضع برخی اصولگرایان نوشته است: «با نگاهی به مواضع اصولگرایان در روزهای اخیر می توان به روحیه گرفتن شان از پیروزی ترامپ پی برد. غلامعلی حداد عادل در گفت و گویی که با خبرگزاری فارس انجام داده، معتقد است وعده های حسن روحانی به ثمر نرسیده و همین انگیزه ای شده برای منتقدان دولت که وارد عرصه انتخابات شوند.»

او گفته است: «آگر می خواهید بدانید منتقدان چه انگیزه ای برای اینکه در انتخابات وارد شوند داردند باید به مواضع و اظهارات مسئولان همین دولت اشاره کرد. حرف های مسئولان دولت کنونی را قبل از انتخابات و در جریان انتخابات تا امروز کنار هم بگذارید، دسته بندی کنید و ببینید آنها (مسئولان) چه حرف هایی زدند، فقط کافی است یک مجموعه ای تهیه کنند. آن هم راجع به هر موضوع، مثلا در مورد رکود، تورم، برجام، بهداشت و درمان و مسکن مهر دولت قبل که الان همه نگران بی پولی این طرح مهم هستند. کافی است این موارد را کنار هم بگذارید. مثلا ببینید آن وعده هایی که داده شده بود با برجام چنین و چنان می شود، آیا محقق شده یا نه؟»

این سایت به گفته های محمدرضا باهنر نیز استناد کرده و نوشته است: «نماینده سابق و دبیرکل جهبه پیروان نیز معتقد است مجددا می توان روی قالیباف حساب باز کرد. او گفته: «رای اول را از سوی کاندیداهای جریان اصولگرایی از آن خود کرد و رای دومین نفر پس از روحانی را آورده است. بنابراین آقای قالیباف جرگه مهره های سوخته نیست.»

این سایت نتیجه گرفته است: «براساس این تحولات و شکل گیری زمزمه هایی مبنی بر تلاش اصولگرایان برای غلبه بر روحانی، می توان انتظار داشت، انتخابات دوقطبی در بهار سال آینده محتمل تر از گذشته باشد.»

اما در اظهارنظری متفاوت، ولی اسماعیلی، عضو شورای مرکزی فراکسیون اصولگرایان در تاثیر انتخاب ترامپ بر انتخابات ایران به ویژه بر رفتار سیاسی اصولگرایان در این انتخابات در مصاحبه با عصر ایران گفت: «برنامه های ما بعد از انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ تغییر کرده است. چرا که با انتخاب ترامپ تغییراتی در سطح بین الملل ایجاد خواهدشد که ما بر اساس همین تصمیم گیری می کنیم. درواقع با توجه به تغییراتی که در حال حاضر در سطح بین الملل پیش آمده است و با توجه به تغییراتی که قرار است در اتحادیه اروپا به وجود آید ما باید ورژن جدیدی را معرفی کنیم که توانایی اداره امور را داشته باشد.»

نماینده دوره هشتم مجلس با بیان اینکه کاندیدای اصولگرایان از افراد مطرح و شناخته شده است، ادامه داد: «براساس همان تغییرات بین المللی ما تصمی گیری می کنیم و ظرف یک ماه آینده تصمیم نهایی خود را اعلام خواهیم کرد.» این فعال سیاسی اصولگرا با رد احتمال کاندیداتوری رستم قاسمی و الهام نیز خاطرنشان کرد: «کاندیدای مورد نظر رجل سیاسی اصولگرا است و دارای سابقه مدیریتی است.

در تحولی دیگر، صادق زیباکلام در یک مصاحبه ترامپ را گزینه مطلوب اصولگرایان نامید و گفت: «من معتقدم که برخی جنبه هایی از ترامپ به نفع اصولگرایان است به ویژه آن بخش از آنها که ضدغرب و آمریکا هستند و آنها زا پیروزی ترامپ استقبال می کنند.»

اما در اظهارنظری که در این مورد دکتر رضا سراج در کانال تلگرام خود نوشته است؟

«ترامپ در حالی رییس جمهور آمریکا می شود که دموکرات ها، اروپایی ها، برخی از بازیگران منطقه ای (سعودی و قطر) و جریان غربگرا در ایران به شدت مخالف رییس جمهورشدن وی بودند.»

تهدیدات ترامپ برای ایران:

- تهاجمی تر شدن خصومت آمریکا با ایران

- استفاده از سه گانه تهدید، فشار تحریم

- تشدید جنگ لفظی کاخ سفید علیه ایران

فرصت های ترامپ برای ایران:

- انزواگیری و درونی شدن آمریکا

- سخت شدن اجماع جهانی علیه ایران

- شکاف بین آمریکا و عربستان سعودی

- جدی تر شدن جنگ قدرت درون آمریکا

نتیجه:

انتخاب ترامپ از سوی مردم آمریکا نه به وضع موجود و نه به نفع واشنگتنی هاع و نیویورکی ها بود. دوران پساترامپ، شاید به تعبیری آغاز دوران پساآمریکا گردد. از سوی دیگر انتخاب ترامپ و واضح تر شدن دشمنی آمریکا با ایران، امکان بزک شیطان بزرگ توسط جریان غربگرا را از بین می برد. غرب گرایان به محاق می روند و رویای سهل اندیشانه تعامل با کدخدا نیز به پایان می رسد. #برجام تجربه تاریخی می شود و مردم به این نتیجه خواهندرسید که نیازمند دولت انقلابی و مقتدر هستند.

تاکتیک حامیان دولت چه خواهدبود؟

اما حالا که دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شده و تحلیل ها حاکی از این است که این پیروزی تاثیراتی در سبد رای حسن روحانی خواهدداشت گویا برخی مشاوران انتخاباتی حسن روحانی نسخه هایی برای مواجهه با این وضعیت پیچیده اند.

به بیان دیگر ناکامی های دولت در عرصه برجام و به تبع آن، ناکامی در عرصه های اقتصادی و معیشتی و تداوم رکود سنگین اقتصادی که پیامدهای آن در ابعاد گوناگون بی نیاز از واگویی است، موجب ریزش سرمایه اجتماعی دولت و شخص رییس جمهور شده و اتاق فکر رسانه های همسو را به راه اندازی جنگ روانی جدیدی سوق داده است اینکه رییس جمهور منتخب آمریکا دیوانه ای خردستیز است و دست یازیدن به اقداماتی چون حمله نظامی به ایران از وی دور از انتظار نیست. پس برای استمرار آرامش و امنیت کنونی ود ور نگه داشتن سایه جنگ از کشور، باید شخصیتی معتدل چون روحانی همچنان زمامدار قوه مجریه باشد؛ چه اینکه اگر در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، شخصی تندرو کرسی ریاست جمهوری را تصاحب کند، خطر بروز جنگ بین ایران و آمریکا به سرکردگی ترامپ، کشور و ملتمان را تهدید می کند.

در چنین وضعیتی باید توجه داشت که اصولگرایان هرگز نباید به استقبال نامزدی دونالد ترامپ بروند. ناگفته پیداست که هم دموکرات ها و هم جمهوریخواهان تاکنون نفعی برای ایران نداشته و هر دو در زمان صدارتشان نهایت خصومت را با ایران روا داشته اند.

باید با چنین دیدی به تحلیل ماجرا رفت و اجازه نداد که جریان غرب گرا اولا وجه مظلومیت به خود گرفته و ثانیا با تندرو جلوه دادن جریان اصولگرا، تصویری میانه رو از خود جامعه ارائه دهد والبته به مردم اعلام کند اقتضای شرایط زمانه است.