زندگی نامه دکتر امین کیوان، پدر علم شیلات ایران

[نويد]

زندگی نامه دکتر امین کیوان، پدر علم شیلات ایران
دکتر امین کیوان در سال ۱۳۰۷ در آستارا متولد شد. او استاد رشتهٔ آبزیان بود و از او به عنوان پدر علم شیلات ایران یاد می‌شود
.
دکتر کیوان از استادان بنیانگذار و پیشکسوت شیلات ایران بود که در گستره علوم و فنون شیلاتی، تألیفات با ارزشی در نیم قرن اخیر در داخل و خارج از ایران، از خود برجای گذاشت
.


خانواده و تحصیلات

دكتر امین كیوان، استاد رشته شیلات، افسر بهداری نیروی دریایی شمال و نوه دختری یكی از آزادیخواهان گیلان، در سال ۱۳۰۸ به مقتضای مأموریت پدرش در شیلات در شهر آستارا دیده به جهان گشود. پدر ایشان به دلیل كسب و كار تجارت و آشنایی به زبان روسی به استخدام شیلات در آمد.

تحصیلات ابتدایی و نیمی از تحصیلات متوسطه خود را در انزلی گذراند و رتبه اول را در دبیرستان فردوسی این شهر كسب نمود. سال چهارم متوسطه به دبیرستان نظام رفت و در پنجم متوسطه، سر گروهبان كل و ارشد شبانه روزی این دبیرستان شد و همواره جویای دریا و خدمت رسانی به آن بود
.
در ششم متوسطه، رشته طبیعی را انتخاب نمود و با تشكیل رشته ماهی شناسی و شیلات به دانشكده دامپزشكی دانشگاه تهران پیوست.

ابتدا به دلیل ممنوعیت نظامیان در شركت در كنكور به ناچار وارد دانشكده افسری شد، ولی دل از دریا برنداشت. در دانشكده افسری ارشد كل سال اول پیاده نظام گردید و پس از طی شرایط سخت انضباطی سه ماهه با نظر فرماندهان در كنكور دانشكده دامپزشكی شركت نمود و در نهایت با موضوع طبقه بندی زیست شناسی ماهیان مولد خاویاری دریای خزر و تكنولوژی آن با درجه ممتاز درجه دكترای خود را به پایان برد و به دلیل عدم امكان تحصیل در این رشته در كشور مجبور به ترك وطن شد.

در ارتش حائز رتبه اول برای اعزام به كشور فرانسه برای گذراندن دوره تخصصی علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی گردید. تصمیم گرفت در رشته بیولوژی دریا و شیلات نیز ادامه تحصیل دهد كه به دلیل نبود ارز توسط دولت تا مدت سه سال موفق به عزیمت نگردید، تا این كه در سال ۱۳۳۵ مسئولیت ریاست آزمایشگاه و بازرسی بهداشتی مواد غذایی نیروی دریایی شمال را در انزلی پذیرفت.

در سال ۱۳۴۲ پس از دریافت دكترای بیولوژی دریا از دانشگاه پاریس و تخصص علوم آزمایشگاهی از انستیتو پاستور دانشكده پزشكی پاریس به كشور بازگشت.

فعالیت های علمی و اجرایی

در بازگشت به وطن، ابتدا مسئولیتی تحقیقاتی را در آزمایشگاه كنترل مواد غذایی ارتش برعهده گرفت و تحقیقات خود را با نشر نتایج تحقیقاتی در خصوص «برنج شناسی و طرز بازرسی برنج» ادامه داد و به دلیل جلوگیری از خسارات اقتصادی كه هر ساله در این خصوص به ارتش كشور وارد می شد موفق به دریافت نشان دانش گردید.

او سپس روش های میكروب شناسی را در كارخانجات كنسرو ترویج نمود و كارخانه پایلوت كنسرو سازی را برای مواقع جنگی طراحی و تأسیس نمود كه منجر به دریافت نشان ابن سینا و رازی گردید
.

از سال ۱۳۴۹ بنا به درخواست نیروی دریایی به عنوان رئیس آزمایشگاه مركزی، آزمایشگاه های تشخیص طبی بهداری در شمال و جنوب كشور را ایجاد و فعال نمود. سال ۱۳۵۸ ریاست بیمارستان مركزی و با اوجگیری جنگ تحمیلی ایران و عراق سرپرستی بهداری نیروی دریایی را بر عهده گرفت و در سال ۱۳۶۲ در كمال افتخار به خدمات نظامی خود در لوای خدمات انسانی پایان داد
.

او همزمان با فعالیت هایش در ارتش به عنوان مشاور عالی فنی شركت شیلات جنوب از سال ۱۳۴۲ در این شركت تا سال ۱۳۵۲ خدمت نمود و تا سال ۱۳۵۸ به عنوان مدیر امور صید و ناوگان صیادی و به عنوان عضو فنی هیأت مدیره و معاون تحقیقاتی و فنی شركت شیلات جنوب به كار خود ادامه داد و به نوعی پایه های شیلات جنوب كشور را بنیان نهاد
.

برخی از افتخارات

دکتر کیوان علاوه بر این که منشأ خدمات پایه در امور نظامی، پزشكی و امور تحقیقاتی در عرصه علوم و صنایع غذایی بود، پایه گذار و هدایتگر سكان شیلات جنوب ایران، استاد محقق در دانشگاه تهران، مؤسس دپارتمان ماهی شناسی و صنایع شیلاتی در دانشكده علوم تغذیه انستیتو خوار و بار و تغذیه ایران (در دانشگاه شهید بهشتی فعلی)، مشاور عالی در موضوعات كلان شیلاتی و بنیانگذار و راهگشای رشته های شیلات كشور بالاخص در ایجاد نخستین رشته شیلات در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شرق گیلان در لاهیجان در سال ۱۳۶۸ و سكانداری رشته شیلات در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و اشاعه و پشتیبانی آن در اقصی نقاط كشور بوده است
.

تهیه طرح های متعدد از جمله تهیه نخستین آئین نامه صید ماهی در آبهای جنوب، ایجاد ناوگان صید میگو در شیلات جنوب، ایجاد انستیتوی تحقیقاتی علمی و فنی ماهیگیری شیلات جنوب، نماینده ایران در كمیته های فنی سازمان خوار و بار كشاورزی (فائو) در موضوعات شیلاتی آبهای جنوب ، مشاركت در تهیه كتاب طبقه بندی ماهیان خلیج فارس و دریای عمان با كمك فائو و نگارش، تدوین و هدایت كتب، مقالات و پایان نامه های متعدد در سطح كشور و مهم تر، تلفیق علم و تجربه وافر در علوم مرتبط در جهت هدایت متخصصین و كمك به توسعه كشور و رفاه مردم تنها بخشی از خدمات این انسان برجسته بوده است.

تحقیقات او در تعیین گروه خونی برخی ماهیان و تعیین نژاد آبزیان در عرصه بین المللی از افتخارات كشور و شاگردان استاد محسوب می شود
.

در سال ۱۳۶۶ همگام با خدمت رسانی به جامعه علمی كشور، درجه دكترای دولتی خود را از دانشگاه پیر ماری كوری پاریس در رشته زیست شناسی دریایی اخذ کرد و به عنوان استاد محقق در دانشكده منابع طبیعی دانشگاه تهران به فعالیت های خود ادامه داد.

ضمن تدریس و راهنمایی دانشجویان، كتاب های ارزشمندی از جمله «ماهیان خاویاری ایران» را به یادگار گذاشت و همواره در كنار خدمات رسانی پزشكی در آزمایشگاه تشخیص طبی خود با روحیه ای پذیرا و بشاش آماده پاسخگویی به دانشجویان علاقه مند بود
.

و سرانجام...

دکتر کیوان اعتقاد داشت كوشش و پژوهش اصلی ترین فاكتور زندگی است و همواره دانشجویان خود را مانند فرزندی در جهت كسب علم و خدمت رسانی به میهن تشویق می کرد و می گفت: بایستی جاده های ناهموار را برای خدمت سایرین باز كرد.

و سرانجام این محقق نام آور در آستانه روز پژوهش در حین ارائه سخنرانی مقاله علمی در همایش «مطالعه تالاب ها و آبهای داخلی شمال كشور» در ۲۴ آذر ماه سال
1386
در محل دوران كودكی خود به دیار باقی شتافت و پیکرش در قطعه فرهیختگان امامزاده هاشم رشت به خاک سپرده شد .



روحش شاد و یادش گرامی باد