قلب و عروق

[sadaf]

کاترین همیشه آرزوی مادر شدن داشت بنابراین وقتی متوجه شد باردار است به همراه همسرش جشن باشکوهی برگزار کردند. آنها مدتها بود منتظر چنین روزی بودند اما درست 12 روز قبل از زایمان، پزشکان نسبت به زنده بودن جنین شک کردند و بعد از معاینه متوجه شدند جنین مرده است. چند ساعت بعد از اینکه جسم بیجان کودک تحویل کاترین شد، او غش کرد و افتاد و این در حالی بود که هیچ مشکل جسمی برای کاترین پیش نیامده بود. پزشکان بعد از معاینه او متوجه شدند که او دچار سندرم قلب شکسته شده است. در این وضعیت قلب واقعا نمیشکند بلکه دچار ضعف عضلانی و عملکردی میشود و حالتی مانند سکته قلبی را تجربه میکند. دلیل این اتفاق هم ناراحتی، دلتنگی و شکستهای عاطفی و حتی کاری میتواند باشد.

سندرم قلب شکسته چیست؟

حتما داستانهای عاشقانه تراژیک را شنیدهاید؛ داستانهایی مانند خانمی که بعد از خواندن نامه خداحافظي نامزدش به زمین افتاده و دیگر بلند نشده یا داستان مادري که بعد از مرگ دخترش در اثر یک تصادف دچار شوک شده است. در واقع نام این سندرم برای اولینبار در سال 1991 با عنوان «تاکوتسوکاردیوپاتی» توسط پزشکان ژاپنی معرفی شد. تاکوتسو به معنی ظرفی است که ژاپنیها در آن ماهی میریزند و کاردیوپاتی به معنی ماهیچه قلب است.



چه اتفاقی میافتد؟

مغز، دستگاه عصبی و قلب انسان با یکدیگر مرتب هستند. بنابراین زمانی که عواملی مانند استرس، ترس یا ناراحتی ایجاد میشود هورمونهایی که ترشح میشوند بدن را هیجانی کرده و ضربان قلب را بالا میبرند. وقتی به طور ناگهانی مقدار زیادی از این هورمونها ترشح شود میتواند قلب را شوکه کند. به این ترتیب عضلات قلب ضعیف شده و نمیتوانند خون کافی را به مغز پمپاژ کنند و این حالت با نوع معمول نارسایی قلبی که در آن خون کافی به قلب نمیرسد، متفاوت است. به نظر میرسد در این سندرم هورمونهای استرس بر قلب تاثیر زیادی داشته باشند. در اصل در این بیماری هیچ شریانی مسدود نمیشود.

چند مرحله دارد؟

این سندرم دارای 4 مرحله است؛ مرحله اول فرورفتن است که در آن فرد تلاش میكند وقایع را كنترل كند. بعد از آن به زیر رفتن است. در این مرحله او احساس میكند كه روی وقایع هیچ كنترلی ندارد، سپس مرحله داخل شدن است که در آن فرد به دنبال راه نجاتی در خود میگردد و در پایان بیرون آمدن است که فرد از خود بیرون میآید و متوجه جهان اطراف میشود. این مراحل نشان میدهد آنان كه از دست دادن را تجربه میكنند و آن را به صورت حملات قلبی، آسیبپذیریهای جسمانی و استرس روانی نشان میدهند، میتوانند در مسیر سلامت قرار گیرند. توصیه میشود افراد کارهایی مانند تقسیم احساسات با دیگران، انجام دادن فعالیتهای تسكیندهنده و پیدا كردن افراد همدل را انجام دهند.

زنان بیشتر مبتلا میشوند

تحقیقات مختلف نشان داده که این بیماری زنان را بیشتر از مردان درگیر میکند. در میان زنان نیز شیوع سندرم قلب شکسته در میانسالان بیشتر است. دلیل آن هم کاهش میزان استروژن در دوره یائسگی در این گروه است. حدود 10 درصد از مردان نیز به سندرم قلب شکسته مبتلا میشوند اما زنان بیشتر از مردان میتوانند از این بیماری جان سالم به در ببرند و احتمال مرگ مردها در این رویداد بیشتر است. در پی بررسیهای انجام شده اطلاعات ثبت شده در هزار بیمارستان نشان داد تنها در سال ۲۰۰۷ حدود ۶ هزار و ۲۲۹ نفر در ايالاتمتحده به این سندرم مبتلا شدهاند که از این میان ۶۷۱ مورد از مبتلايان مرد بودند. پس از انطباق شرایطی از قبیل فشار خون بالا، سیـ ـگار کشیدن و دیگر عواملی که میتوانند بر اختلالات قلبی تاثیرگذار باشند، دانشمندان دریافتند زنان 5/7 برابر مردان به این سندرم مبتلا میشوند.

تفاوت سندرم با حمله

زمانی که فردی دچار علائم قلبی میشود باید ابتدا تشخیص سکته و نارسایی قلبی رد شود تا بتوان به تشخیص سندرم قلب شکسته رسید. گرفتن سابقه بیمار، نوار قلبی و میزان ضربان قلب و البته آزمایش خون میتواند به پزشک در تشخیص این سندرم کمک کند.

بیشتر اوقات حمله قلبی از انسداد کامل عروق قلب به وسیله لختههای خونی ایجاد میشود اما در سندرم قلب شکسته عروق بسته نمیشوند اگرچه جریان خون کندتر میشود. آنژیوپلاستی عروق یا گذاشتن استنت در درمان حمله قلبی موثر است ولی این درمانها در این سندرم موثر نیست. برخی از متخصصان قلب معتقدند بیماری سندرم قلب شکسته فرد را مستعد ابتلا به مشکلات قلبی دیگر هم میکند اما تحقیقات هنوز این موضوع را ثابت نکرده است. در کل گروهی از پزشکان به طنز میگویند هر قلب شکستهای طی گذر زمان خوب میشود و بهبود پیدا میکند.

علائم کدام است؟

علائم سندرم قلب شکننده میتواند مانند حمله قلبی باشد. علائم این بیماری میتواند شامل درد قفسه سینه ، تنگی نفس، ضربان قلب نامنظم و ضعف عمومی باشد. هرگونه درد طولانیمدت یا درد قفسه سینه میتواند نشانه حمله قلبی باشد بنابراین مهم است که جدی گرفته شود. در صورتی که فرد تجربه درد قفسه سینه داشته باشد باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه كند همچنين در صورتی که فرد موقعیت استرسزایی را تجربه کرده باشد باید پزشک را در جریان قرار دهد.

درمان به چه صورت است؟

به دلیل تحقیقات ناکافی در این زمینه هنوز راه درمان مشخصی برای آن به اثبات نرسیده است اما چیزی که مهم است این است که باید این بیماری را از حمله قلبی جدا کرد. بیشتر افراد خود به خود بهبود مییابند ولی پزشک ممکن است داروهای گشاد کننده عروق (یا بتابلاکر) تجویز کند. برخی متخصصان در سندرم قلب شکسته فایده هم میبینند و از خاصیت سازشی آن سخن میگویند. به عقیده آنها غم عشق میتواند ساز و کار تنظیمی ویژهای در تصور انسان از خود داشته باشد و به فرد مبتلا به اندوه عشق کمک کند. در مجموع درمان این حالت هم مشابه برخی مشکلات قلبی دیگر است. اما در مورد تجویز دارو پس از برطرف شدن شوک اولیه اختلاف نظر وجود دارد. تحقیقات فعلی ثابت نکرده داروهای معمول قلبی میتواند پس از برطرف شدن شوک اولیه عملکرد قلب و سرعت بهبود یافتن آن را تسریع کند.

[sadaf]

میوکاردیت (Myocarditis) به معنی التهاب عضله قلب (میوکاردیوم) است. عامل میوکاردیت اغلب عوامل عفونی به خصوص ویروس ها هستند. همچنین می تواند عارضه برخی داروها یا سموم باشد
سیر طبیعی میوکاردیت می تواند بسیار متغیر باشد. در اغلب افراد، بیماری بدون علامت است و التهاب بافت قلب آنها بدون به جا گذاشتن هیچ گونه عارضه ای بهبود می یابد.

در تعدادی از بیماران، بدون اینکه علامتی داشته باشند، عملکرد بطن به تدریج افت می کند و ماه ها تا سال ها بعد به صورت کاردیومیوپاتی اتساعی (یعنی گشاد شدن دائمی یکی از حفره های قلبی) تظاهر می یابد.

میزان بقای پنج ساله در آن دسته از بیماران مبتلا به میوکاردیت که علامت اولیه آنان، نارسایی قلبی یا آریتمی جدی بوده، تقریبا 55 درصد است.

علایم شایع
- درد قفسه سینه شبیه کسانی که سکته کرده اند.
- خستگی
- تنگی نفس
- بی نظمی ضربان قلب (اغلب ضربان قلب بالا است)
- تب
- آنزیم های قلبی در خون بالا می رود

اگر میوکاردیت باعث نارسایی احتقانی قلب گردد، علایم زیر نیز ممکن است اضافه شود:
- ورم پا و مچ پا
- برجستگی وریدهای گردن ی
- ضربان قلب سریع حتی در هنگام استراحت
- اختلال تنفس در حالت استراحت یا درازکش
علل

- عفونتهای ویروسی مانند سرخک، آنفلوانزا و یا آدنوویروس
- عفونتهای باکتریایی نظیر کزاز، سوزاک، حصبه، سل و یا دیفتری
- جراحی قلب
- تب روماتیسمی
- عفونتهای انگلی
- اشعهدرمانی برای سرطانهای قفسه سینه نظیر سرطان ریه یا پستان
- برخی داروها

عوارض احتمالی
- نارسایی احتقانی قلب
- آسیب دایمی عضله یا دریچههای قلب
- تشکیل یک لخته خون در داخل عضله قلب که میتواند از محل خود جدا شده و به سایر قسمتهای بدن انتقال یابد که این پدیده میتواند تهدیدکننده حیات باشد، مثل امبولی ریه.

تشخیص
بررسیهای تشخیصی ممکن است شامل آزمایشهای خون، نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)، کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرافی میباشد.

انجام اکوکاردیوگرافی در ارزیابی اندازه و عملکرد بطن های قلب مفید است.

البته خیلی از متخصصان قلب با معاینه پی به این بیماری می برند، ولی استاندارد طلایی برای تشخیص این بیماری نمونه گیری از خود بافت قلب است. اگرچه نمی توان با منفی بودن نمونه آسیب شناسی بافت، این بیماری را رد کرد.

درمان
درمان معمولا حمایتی بوده و شامل اجتناب از ورزش، پایش الکتروکاردیوگرافی (نوار قلب) از جهت آریتمی (بی نظمی ضربان قلب) و درمان نارسایی قلبی است.

در بعضی موارد، پیوند قلب ممکن است تنها درمان موثر باشد

[sadaf]

سونوگرافی داپلر برای اندازه گیری جریان خون و فشار خون استفاده می شود. در طی این سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) استفاده میشود تا با گلبولهای قرمز خون برخورد کنند و پس از بازگشت آن را به صورت سونوگرافی داپلر نشان دهند.
سونوگرافی داپلر میتواند سرعت جریان خون را اندازه گیری کند.

سونوگرافی داپلر به تشخیص مشکلات زیر کمک میکند:
- لخته شدن خون
- عملکرد ضعیف وریدها در رگ پا (نارساییهای وریدی)
- نقص دریچه قلب و بیماریهای مادرزادی قلبی
- انسداد شریانی
- کاهش گردن خون به پاها (بیماری عروق محیطی)
- عروق ورم کرده (آنوریسم)
- باریک شدن عروق مانند آنچه ممکن است در گردن افراد ایجاد شود (تنگی شریان کاروتید)

تذکر: سونوگرافی داپلر یک ابزار مهم برای تشخیص انسداد رگهای خونی و یا کاهش سرعت جریان خون در رگ ها میباشد.
همانطور که میدانید کاهش سرعت جریان خون و انسداد رگهای خونی میتواند منجر به بروز سکته مغزی و یا لخته شدن خون در وریدهای پا (ترومبوز ورید عمقی) شود و یا انسداد رگ ها در ناحیه ریه، مشکلی به نام آمبولی ریه ایجاد میکند.

تذکر: سونوگرافی داپلر ممکن است برای بررسی جریان خون جنین نیز انجام گیرد. به همین دلیل در مادر باردار نیز این سونوگرافی انجام می گیرد.
سونوگرافی داپلر چگونه انجام می گیرد؟

متخصص سونوگرافی داپلر، وسیلهای را که به اندازه یک قالب صابون است، بر روی ناحیه خاصی از بدن (ناحیهای که قرار است سونوگرافی داپلر بر روی آن انجام گیرد) قرار میدهد.

بدون هیچ گونه عمل تهاجمی و یا وارد شدن از طریق پوست این کار صورت می گیرد. بنابراین مزیت مهم این روش، امن بودن آن است.

پس از قرار گرفتن این وسیله بر روی پوست بدن، متخصص آن را حرکت میدهد.
حرکت گلبولهای خونی در رگهای فرد، سرعت برگشت امواج را تغییر میدهد و بر اساس بازگشت امواج فراصوت، دستگاه پردازشگر تصاویری را بر روی مانیتور ایجاد میکند که نشان دهنده جریان خون در فرد می باشد.

این آزمون میتواند روش جایگزینی برای روشهای تهاجمی مانند آنژیوگرافی و ونوگرافی باشد. در طی این دو روش ذکر شده، ماده رنگی به عروق خونی تزریق میشود تا تصاویری با اشعه X بدست آید و طبق این تصاویر مشکل فرد تشخیص داده می شود.

همچنین سونوگرافی داپلر به پزشک کمک می کند تا میزان آسیب به شریان ها را بررسی کند تا بر اساس میزان صدمات وارده، اقدامات درمانی خاصی را انجام دهد.
چند نوع سونوگرافی داپلر وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:
1- داپلر موج پیوسته و یا beside : این نوع از سونوگرافی داپلر، در یکی از ویژگی های امواج صوتی تغییر ایجاد می کند تا از جریان خون درون رگ های خونی اطلاعات مناسبی را به پردازشگر مخابره کند. متخصص رادیولوژی که سونوگرافی داپلر را انجام می دهد، به صدای تولید شده گوش می کند تا متوجه شود که خون در آن منطقه به خوبی جریان دارد و یا رگ مسدود و تنگ شده است. این نوع از سونوگرافی داپلر در کنار تخت در بیمارستان انجام می گیرد و کافی است تا دستگاه قابل حمل آن در کنار تخت بیمار قرار بگیرد تا پزشک به سرعت از میزان آسیب عروق خونی بیمار آگاه شود.

2- داپلر داپلکس: این نوع از سونوگرافی داپلر از روش اولتراسوند استاندارد برای تولید تصویر از رگ های خونی و بافت های اطراف آن استفاده می کند. همچنین کامپیوتر، اصوات داپلر را به تصاویر تبدیل می کند و از سرعت و جهت جریان خون درون رگ ها، به پزشک اطلاعات مناسبی را ارائه می دهد.

3- داپلر رنگی: این نوع از سونوگرافی داپلر، از روش اولتراسوند استاندارد برای تهیه تصاویر از عروق خونی استفاده می کند. همچنین کامپیوتر اصوات داپلر را به رنگی تبدیل می کند و سرعت و جهت جریان خون را درون رگ ها در اختیار پزشک قرار می دهد.

4- داپلر پاور: این نوع سونوگرافی داپلر نوع خاصی از سونوگرافی داپلر رنگی می باشد. تصاویری را به دست می آورد که با داپلر رنگی استاندارد به سختی به دست می آید و یا حتی به دست آوردن آن هم غیرممکن می باشد. این نوع سونوگرافی اغلب برای ارزیابی جریان خون در عروق موجود در اندام های با بافت متراکم مورد استفاده قرار می گیرد.

چگونه می توان برای سونوگرافی داپلر اماده شد؟
برای به دست آوردن نتایج قابل قبول از سونوگرافی داپلر، توصیه می شود که از دو ساعت قبل از انجام آن، از مصرف هر گونه مواد حاوی نیکوتین (سیـ ـگار و قلیـ ـان و ...) خودداری شود، زیرا نیکوتین سبب انقباض عروق خونی می شود و نتایج نادرستی را نشان می دهد.

تذکر: متخصص رادیولوژی باید بسیار ماهر باشد تا در طی مدت زمان محدود، هم تست سونوگرافی داپلر را از بیمار بگیرد و هم نتایج را به بهترین شکل تفسیر کند.

تذکر : اگر نیاز باشد که این سونوگرافی بر روی کودک و یا نوزاد انجام گیرد، از انجا که نیاز به آرامش بدن وجود دارد، بنابراین باید کمی قبل از انجام سونوگرافی داپلر با صلاحدید پزشک، به کودک داروی بیهوشی و یا مسکن خورانده شود تا بدن او در هنگام انجام تست آرام باشد تا حرکات اضافی بدن او اختلالی را در انجام آزمایش وارد نکند.

یکی از مزیت های مهم سونوگرافی داپلر، غیر تهاجمی بودن آن است و نسبت به آزمون هایی مانند ونوگرافی و انژیوگرافی نیز سریع تر و ارزان تر می باشد.

در این دو تست نیاز به تزریق ماده حاجب می باشد که آنها را تهاجمی کرده است. اگر نتایج مناسبی از سونوگرافی داپلر به دست نیامد، در آن هنگام پزشک ونوگرافی و انژیوگرافی را تجویز می کند.

سونوگرافی داپلر را می توان با خیال راحت در طی دوران بارداری انجام داد، زیرا تا کنون تحقیقات مختلف نشان داده است هیچ گونه آسیبی به جنین وارد نمی شود.