مجسمه های موآی | راز پنهان در جزیره ایستر

[taranomi]

مجسمه های موآی | راز پنهان در جزیره ایستر در سال های اخیر پیشرفت تکنولوژی و ابداع وسایل و ابزارآلات نوین به ما کمک کرده اند تا دلایل حوادث و وقایع پیرامونمان را بهتر متوجه شویم، می گویند پیشرفت ابزارآلات جدید باعث شده که دنیا کوچک شود، یعنی به سرعت و با دقت از همه چیز با خبر شویم حتی اگر حادثه ای در آن سر دنیا رخ دهد ما متوجه می شویم.شاید فکر کنید در این دنیای پر هرج و مرج که روزانه دانشمندان و محققان زیادی مشغول به کارند حتما دیگر رازی برای کشف کردن وجود ندارد، اما این موضوع اصلا درست نیست، هنوز هم پدیده های بی شماری در سراسر کره ی زمین وجود دارند که هیچ کس نتوانسته توجیحی برای آن ها ارائه دهد. کارناوال امروز مقصدی را انتخاب کرده که مملو از رمز و راز است، جایی که بعد از گذشت چندین و چند سال، نتوانستند پرده از رموز آن بردارند. ماجرا از این قرار است که در اقیانوس آرام، جزیره ی کوچکی وجود دارد، جزیره ای مرموز با نگهبانانی همیشه بیدار؛ جایی که مقصد سفر امروز کارناوال است.این جزیره که ایستر نام دارد زادگاه صدها مجسمه ی غول پیکر است که از آن ها با عنوان مجسمه های موآی یاد می شود. نمی دانیم این مجسمه ها را چه کسی و چگونه ساخته است، اصلا صدها سال پیش، بدون داشتن هیچ ابزار پیشرفته ای چگونه این مجسمه های بزرگ را در میان جزیره ای کوچک آن هم در میان اقیانوس ساخته اند؟ انگیزه ی ساخت این مجسمه ها چه بوده؟به سوی ایستر رهسپار می شویم تا غول های این جزیره را از نزدیک ببینیم و بیشتر سر از رازهای جزیره ی شفت انگیز ایستر در آوریم، با ما در سفر پر رمز و رازمان همراه باشید.‌
‌

[taranomi]

[taranomi]

چرا بازدید از مجسمه های موآی؟

---

• اینجا صدها مجسمه ی غول پیکر را در میان جزیره ای دور افتاده خواهید دید.
  
• مجسمه های موآی، غول هایی هستند با ۱۰ متر ارتفاع و چند صد تُن وزن.
  
• دانشمندان هم هنوز در پی کشف رازهای نهان این مجسمه ها هستند.
  
• در جزیره ی ایستر هم از طبیعت لذت خواهید برد و هم از ماجراهای پنهان تاریخی.
  

 

[taranomi]

آشنایی با جزیره ایستر | زادگاه مجسمه های موآی
پیش از این که سفری حیرت انگیز را آغاز کنیم، می خواهیم کمی با مقصدمان آشنا شویم؛ یعنی جزیره ایستر که سال هاست رازهای سر به مهر بسیاری را در سینه خود نگاه داشته است. همانطور که اشاره کردیم مقصد ما جزیره ی ایستر (Easter Island) در میان اقیانوس آرام است. کشور شیلی در آمریکای جنوبی مالک ایستر است؛ جزیره ای که به یکی از مقاصد گردشگری شیلی تبدیل شده است.
این جزیره حدودا ۱۶۳.۶ کیلومتر مربع مساحت دارد و هنوز هم حدود ۴۰۰۰ نفر در آن زندگی می کنند و پذیرای گردشگران ایستر هستند. در این جزیره شهرکی ساخته اند به نام هانگا روآ (Hanga Roa) که همه ی جمعیت ایستر در آن متراکم شده اند و کمتر کسی خارج از این شهرک زندگی می کند.
جزیره ی ایستر مناظر فوق العاده و آب و هوای دلچسبی دارد اما گردشگران به خاطر استفاده از طبیعت یا آب و هوای خوب به اینجا نمی آیند بلکه اینجا را انتخاب می کنند تا مجسمه های غول پیکرش را ببینند، تندیس هایی که در ادامه بیشتر با آن ها آشنا خواهیم شد.  

[taranomi]

معرفی مجسمه های موآی | Moai
 به جزیره ای آمده ایم که در آن ۸۸۸ مجسمه ی سنگی وجود دارد، این مجسمه ها آن قدر منحصر به فرد و باورنکردنی هستند که با نام سَرهای جزیره ی ایستر شناخته می شوند، و  جزیره ی زیبای ایستر را تنها با مجسمه هایش می شناسند.
اما ماجرای این مجسمه های چیست؟
نام اصلی مجسمه های جزیره ی ایستر موآی (Moai) است، سرنوشت موآی ها هنوز هم به درستی مشخص نیست. اما می دانیم که صدها مجسمه ی سنگی غول پیکر اینجا هستند که حتما با دلیل و قصد خاصی ساخته شده اند. شاید با خود تصور کنید که وجود مجسمه در میان جزیره ای دور افتاده آن قدرها هم جذاب و راز آلود نیست اما باید بدانید که موآی ها را در بین سال های ۱۰۰۰ تا ۱۷۰۰ میلادی ساخته اند و سازندگان هنرمندش با همان امکانات اولیه مجسمه ها را حدود ۱۹.۳ کیلومتر جا به جا و حمل کردند تا به مکان های مورد نظرشان برسد.
۲۸ مجسمه روی یک تخته ی سنگی بزرگی قرار گرفته اند، تخته سنگی که انگار مکانی مقدس بوده، به این تخته سنگِ سکوشکل آهو (Ahu) می گویند که شاید هم محلی بوده برای انجام مراسم تشریفاتی؛ ۶۰۰ مجسمه ی باقی مانده هم در سراسر جزیره ی ایستر پراکنده اند و هر جا که قدم بزنید تعدادی از آن ها را خواهید دید.
بزرگ ترین مجسمه ی جزیره ی ایستر، ۱۰ متر ارتفاع و ۸۲ تن وزن دارد و به آن پارو (Paro) می گویند. نکته ی عجیب اینجاست که باستان شناسان معتقدند همه ی مجسمه ها در مکانی دورتر ساخته شده اند و بعدا به مکان های مورد نظر منتقل شده اند، اما هنوز مشخص نیست که این کار چگونه انجام شده است. محلیان قدیمی جزیره ایستر می گویند که در زمان های دور، موآی ها زنده بودند و خودشان با استفاده از پاها یشان به مکان های مختلف رفته اند، نظریه ای که در دنیای پیشرفته ی امروزی جایی ندارد.
به مجسمه ها نزدیک تر می شویم و آن ها را از نمای نزدیکتری بررسی می کنیم.  

[taranomi]

ویژگی های ظاهری مجسمه های موآی
با نزدیک شدن به موآی ها متوجه می شویم که آن ها تنها یک سر نیستند بلکه مجسمه ای از انسان ها با بدن هایی کامل می باشند که فقط سرهایشان بزرگ تر از دیگر اجزای بدنشان ساخته شده است. بعضی از مجسمه ها کلاه ها یا تاج هایی با رنگ قرمز به سر دارند که هنوز هیچ کس نمی داند این کلاه ها نشان دهنده ی چیست، اما بعضی از باستان شناسان اعتقاد دارند که کلاه های قرمز نشان دهنده ی ارزش مذهبی مجسمه ها برای خانواده های خاصی بوده است، البته این نظریه هم فقط بر پایه حدس و گمان است.
جنس بیشتر موآی ها از سنگ و ذرات ساییده شده ی کانی ها و شیشه های آتشفشانی هستند به همین دلیل، اغلب رنگ خاکستری و سیاه دارند ولی از مواد اولیه ی دیگر هم در ساخت آن ها استفاده شده است؛ مثلا ۱۳ موآی از سنگ بازالتی، ۲۲ مورد با زبره‌سنگ (trachyte) و ۱۷ مجسمه با اسکوریای قرمز (red scoria) ساخته شده اند و هر یک زیبایی های خاص خودشان را دارند.
اگر با دقت بیشتری مجسمه های موآی را نگاه کنید متوجه خواهید شد که برخی از آن ها نیم تنه هستند و قسمت های پایینی بدنشان تنها با خطوطی روی سنگ کنده کاری شده اند. بعد از بررسی های باستان شناسان مشخص شد که بعضی دیگر از موآی ها تا گردن زیر خاک بوده اند و باقی بدنشان زیر خاک دفن شده بود. قسمت های مختلف بدن مجسمه های موآی
هر مجسمه ی موآی شکل خاصی دارد و هیچ کدام از آن ها شبیه به هم نیستند اما شباهت هایی هم با یکدیگر دارند، برای این که بتوانیم آن ها را با ریزبینی بیشتری بررسی و توصیف کنیم قسمت های مختلف بدن و چهره ی آن ها را به صورت جداگانه نگاه کرده و توضیح می دهیم.
۱- سر مجسمه ها
آنچه مشخص است وجود سر در همه ی موآی هاست. در اغلب آن ها سر تقریبا ۳ الی ۵ برابر بزرگ تر از دیگر اجزای مجسمه ساخته شده و حسابی جلب توجه می کند. گفته می شود که سر نقشی مقدس در اعتقاد مردمان بومی منطقه و سازنده ی این مجسمه ها داشته است. ارتفاع متوسط اکثر موآی ها حدودا ۴ متر است که بیشتر آن را سر مجسمه تشکیل می دهد.۲- صورت مجسمه
صورت همه ی موآی ها تقریبا صاف است زیرا سازندگان آن ها پس از تکمیل شدن مجسمه ها، سطحشان را با پشم خوب می ساییدند تا صیقلی و صاف شوند. با دقت به صورتشان متوجه می شوید هر یک از آن ها حس خاصی را به بیننده القا می کند و همین موضوع وجه تمایز اصلی آن ها از یکدیگر است. بعضی از موآی ها غمگین، بعضی ها شاد و برخی دیگر مغرور به نظر می رسند. اما با همه ی این اختلافات از بعضی جهات با هم مشابه اند، مثلا همگی بینی بزرگی دارند، لب هایشان نازک است و دارای گوش های بلند و مستطیل شکلی می باشند.

[taranomi]

۳- چشمان مجسمه ها
یکی از جالب ترین نکات درباره ی موآی ها چشم آن هاست، موآی ها گودال هایی به جای چشم دارند. بنابر تحقیقات انجام شده روی آن ها، باستان شناسان آثاری از شیشه های خرد شده یافتند که با کنار هم قرار دادن شیشه ها چشم هایی زیبا و بسیار جذاب به وجود می آمد که متاسفانه بیشتر آن ها به مرور شکسته اند. چشم بعضی از مجسمه های دیگر هم به صورت نقاشی کشیده شده بود که امروزه تعدادی از این سبک چشم هنوز موجود است.
در سال ۱۹۷۹ میلادی، سرجیو رپو هوآا (Sergio Rapu Haoa) و تیم باستان شناسان همراهش کشف کردند که گودال های دایره یا بیضی شکل چشمان مجسمه ها، محلی بوده که توپ های شیشه ای و مرجانی چشم ها را در جای خود نگه می داشتند، آن ها با جمع آوری مرجان های شکسته ی اطراف مجسمه ها، این نظریه را اثبات کردند. پیش از این سال کسی در رابطه با چشمان این مجسمه ها هیچ نظریه ای نداده بود.۴- گردن و شانه
گردن همه ی موآی ها کوتاه است و به دلیل این که فکشان با خطوطی برجسته و به صورت بلند ساخته شده اند باز هم گردن ها باریک و کوتاه تر به نظر می رسند. شانه های مجسمه ها هم به صورتی هستند که کمی متمایل به جلو و در راستای بینی باشند.۵- سایر اجزای بدن
در داستان ها و کتاب های تاریخی و حتی افکار عمومی از مجسمه های موآی با عنوان سرهای جزیره ایسر نام برده می شود و همین موضوع حاکی از این است که اغلب افراد نمی دانند که موآی ها بدن هم دارند فقط بدنشان به نسبت سرشان آن قدر کوچک است که گاهی حتی پاها ی آن ها دیده هم نمی شود.
بیشتر اجزای بدن موآی ها با خطوطی روی سنگ ها حکاکی شده اند و اصلا شبیه به سر مجسمه ها واضح نیستند و به آن ها اهمیت داده نشده است، مثلا باسن آن ها با خطوطی دایره ای شکل و پاها و موهای بلند با خطوطی عمودی نشان داده شده اند.
اغلب موآی ها به صورت نشسته و با پاها یی جمع شده به تصویر کشیده شده اند به همین خاطر جز خطوطی مبهم، چیز دیگری از پاها ی آنان مشخص نیست. جالب است بدانید که موآی هایی که روی سکوی آهو قرار گرفته اند بدون پا ساخته شده اند و همه ی تاکید روی سر و شکل چهره ی آن هاست.
مجسمه هایی که بدنشان در معرض نور خورشید و فرسایش بوده، بیشتر از بین رفته اند و آن هایی که اجزای بدنشان زیر خاک دفن شده بود امروزه مورد تحقیقات باستان شناسان علاقمند قرار گرفته اند.
جالب است بدانید که نظریه ای وجود دارد که طبق آن سالها پس از ساخت مجسمه های موآی جزیره ی ایستر زیر آب فرو رفت، به همین علت پیکر برخی تندیس ها تا نیمه در خاک و آب غرق شده اند، این نظریه کامل نشدن برخی مجسمه ها را نیز توضیح می دهد زیرا پیش از کامل شدن سیل آن ها را با خود برده بود، بنابراین شاید از ابتدا مجسمه ها تا نیمه در خاک فرو نشده باشند.
یکی از حقایقی که درباره ی موآی ها وجود دارد و هیچ شکی هم در رابطه با آن وجود ندارد، ارزشمند بودن موآی در میان سازندگان این مجسمه هاست. در تصاویری که از سالهای گذشته باقی مانده کاملا مشخص است که مجسمه ها موهایی بلند و موج مانند داشته اند اما متاسفانه به مرور زمان طوفان و سیل های گوناگون باعث از بین رفتن و فرسایش موها شده است به همین خاطر برخی از باستان شناسان می گویند که یکی از دلایل مدفون کردن بعضی موآی ها در خاک حفظ موی آن ها بوده است. متاسفانه امروزه تنها موی چند مجسمه مشخص است و بقیه همه از بین رفته اند.
با بررسی یک به یک مجسمه های موآی متوجه شدیم که برخی از آن ها به گونه ای ساخته شده اند که انگار روی صندلی نشسته اند و حتی آن هایی که روی صندلی بوده اند هم موهایی بلند داشته اند که روی صندلیشان هم امتداد یافته بود.
جالب است بدانید که تا سال ۱۸۶۸ میلادی بسیاری از موآی ها دارای رنگامیزی های فوق العاده ای بودند و برای تزئین و زیباسازی آن ها از رنگ سفید و رنگ ماریون که طیفی از رنگ نارنجی استف استفاده کرده بودند اما این مجسمه ها اغلب توسط انگلیسی ها از جزیره خارج شدند.

[taranomi]

[taranomi]

[taranomi]

معرفی موآی های ویژه
برخی از مجسمه های موآی از دیگر مجسمه ها خاص تر هستند زیرا ویژگی های منحصر به فردی دارند. بسیاری از این نوع مجسمه ها امروزه در موزه هایی در سراسر دنیا در معرض دید عموم هستند.
* هو هکانانیا (Hoa hakanani'a)
در موزه ی بریتیش لندن مجسمه ی موآیی وجود دارد که با نام هو هکانانیا (Hoa hakanani'a) شناخته می شود نام این مجسمه به معنای دوست مخفی می باشد و به زبان ناپانویی (Rapa Nui) زبان مردمان محلی جزیره ی ایستر است. این مجسمه در  تاریخ ۷ نوامبر ۱۸۶۸ توسط کشتی های انگلیسی به این کشور انتقال یافت و  در ۲۵ اوت ۱۸۶۹ میلادی به شهر پورتسموث انگلستان رسید. تنها ۱۶ موآی از جنس بازالت سخت هستند که یکی از آن ها همین موآی هو هکانانیا می باشد، از نظر ظاهری نیز باید بگوییم که این مجسمه حدود ۲ متر و ۴۲ سانتیمتر ارتفاع و حدود ۴ تن وزن دارد. سر این مجسمه به نسبت تنش بسیار بزرگ است و متاسفانه چشم آن در مرحله ی انتقال به انگلستان شکست و نابود شد.