ایران رمان

امروز 20 اردیبهشت برابر با 10 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1119 - جنگ ساوه ميان سلجوقيان

وقوع جنگ ساوه ميان سلطان سنجر سلجوقي و برادرزاده اش سلطان محمود را دهم ماه مي 1119 نوشته اند كه در اين نبرد، نيروهاي سنجر (پادشاه سلجوقي وقت) پيروز شدند. با وجود اين، سنجر سلطان محمود را بخشيد، ولي از اختيارات او كه حاكم مناطقي از ري تا موصل و ازجمله شهر بغداد بود كاست و بهروز را كه توسط سلطان محمود سلجوقي از سمت كلانتر بغداد بركنار شده بود به اين مقام بازگردانيد كه نوعي تحقير سلطان محمود تلقي شد ولي واكنش نشان نداد.

قلمرو سلجوقيان (مهاجران آلتائيک به ايران) به ويژه در زمان سنجر توسط اميرزادگان خودمختار اداره مي شد كه با وجود همزمان بودن دوران آنان با جنگهاي صليبي در آسياي غربي، دائما با هم سر ستيز داشتند و برسر يكديگر مي تاختند و قتل و كشتار به راه مي انداختند.

نبرد ساوه

1774 - لویی شانزدهم و ماری آنتوانت به عنوان پادشاه و ملکه فرانسه منصوب شدند.

لویی شانزدهم

1872 - نخستين زني كه خود را نامزد انتخابات رياست جمهوري آمريكا كرد

بانو ويكتوريا وودهول روزنامه نگار آمريكايي و ناشر هفته نامه «وودهولVictoria Woodhull» با اين كه هنوز قانون اساسي ايالات متحده (آمريكا) اجازه شركت در انتخابات را به زنان نداده بود دهم ماه مي 1872 خود را نامزد انتخابات رياست جمهوري اين فدراسيون كرد. وي همزمان با تبليغ براي خود، از حق بانوان به راي دادن و راي گرفتن نيز دفاع مي كرد ولي در روز راي گيري، وي و ساير بانوان را به محل صندوقها راه ندادند و چون او در برابر پليس مقاومت كرد موقتا بازداشت شد.

Victoria Woodhull

بانو ويكتوريا از يك مكتب سياسي خاص پيروي نمي كرد، ولي چون معتقد به آزادي مطبوعات بود، هفته نامه او نخستين نشريه آمريكايي بود كه متن مانيفست كمونيست نوشته كارل ماركس را منتشر كرد و همچنين اعلاميه پر سر و صداي حزب پاپيوليست آمريكا را. ويكتوريا در هفته نامه اش اخبار اتحاديه هاي كارگري را در كنار گزارش هاي بورس نيويورك كه مظهر كاپيتاليسم بوده است چاپ مي كرد تا نشريه اش چند صدايي باشد. وي در نهم ژوئن سال 1927 فوت شد.

1290 - ورود مورگان شوستر آمريكايي به تهران به منظور اصلاح امور مالي كشور

به دنبال موافقت مجلس با استخدام مستشاران خارجي براي سامان دادن اوضاع اقتصادي كشور، دولت ايران در پي انجام قراردادي با ايالات متحده آمريكا، يك هيئت مستشار مالي براي اصلاح امور مالي به كشور دعوت كرد و در اين روز، هيئتي به رياست مورگان شوستر وارد ايران شد. مجلس شوراي ملي با اطمينان به حسن نيت شوستر و همراهانش، به آنان درباره هر نوع فعاليت براي اصلاح امور مالي ايران، اختيار تام داد، ولي اين عمل ايران، به دولت روس بسيار گران آمد و روس‏ها مصمم شدند كاري كنند كه شوستر و معاونينش از كار بركنار شوند. از اين رو، به بهانه‏اي واهي به دولت ايران براي اخراج شوستر اولتيماتوم داد كه با مخالفت مجلس مواجه گرديد. در اين حال قواي روس نيز به شهرهاي آذربايجان و به ويژه تبريز يورش بردند و به قتل و غارت پرداختند. اين عمل، دولت ايران را به بركناري شوستر وادار كرد و فردي وابسته به روس‏ها را به جاي وي برگزيد.

مورگان شوستر

1871 - امضاي قرارداد صلح بين فرانسه و آلمان و پايان جنگ‏هاي دو كشور

به دنبال شكست فرانسه در جنگ با آلمان، قرار داد صلح ميان دو كشور در دهم مه 1871م، در شهر فرانكفورت آلمان به امضا رسيد. بر اساس اين قرارداد كه وحدت آلمان را تحت رهبري بيسمارك صدراعظم اين كشور قطعي مي‏كرد، فرانسه علاوه بر پرداخت غرامت، برخي از سرزمين‏هاي خود را به آلمان واگذار نمود. با شكست فرانسه كه مهم‏ترين رقيب آلمان در اروپا بود، كشور آلمان به يك امپراتوري قدرت‏مند تبديل شد. در حقيقت بيسمارك، وحدت آلمان را با جنگ تامين نمود و به وسيله صلح آن را تضمين و تحكيم كرد. قراردادهاي صلح با اتريش و ايتاليا در سال‏هاي بعد نيز آلمان را به يك قدرت برتر در زمينه سياسي، نظامي و اقتصادي تبديل نمود.

1307 - جشن و شادي در ايران به خاطر لغو كاپيتولاسيون

بيستم ارديبهشت سال ۱۳۰۷، ايرانيان نخستين سالگرد لغو كاپيتولاسيون را در سراسر كشور جشن گرفتند. كاپيتولاسيون يك ضعف بزرگ ايران در اواخر سلطنت قاجارها بود كه از فرط ضعف نظامي، شعور سياسي و بي خبري از قضاوت تاريخ حاضر شده بودند اجازه دهند كه اتباع قدرت هاي بزرگ وقت در صورت ارتكاب جرم (حتي سوء قصد نسبت به جان شاه قاجار، مثال: محمدعلي شاه) در سفارتخانه هاي مربوط محاكمه شوند. كاپيتولاسيون به صورتي ديگر در اوايل دهه 1340 به ايران بازگشت ولي تنها نظاميان آمريكايي در ايران را شامل مي شد. دستگاه تبليغات دولت وقت براي هموار ساختن راه تجديد اين نوع كاپيتولاسيون، تامدتي روزنامه ها را تشويق مي كرد كه تصادفات رانندگي نظاميان آمريكايي در ايران (عمدتا مستشار نظامي) را بزرگ كنند و همين امر باعث توجيه احياء كاپيتولاسيون شد كه با وجود مخالفت هايي که با آن شد، سرانجام به تصويب مجلس رسيد.

1940 - حمله ارتش آلمان نازي به بلژيك، هلند و لوكزامبورگ

با گسترش دامنه جنگ جهاني دوم در اروپا، هيتلر نقشه تصرف نروژ را كشيد و خود را در آوريل 1940م براي اين كار آماده كرد. ولي حضور ناوگان انگليس در بنادر نروژ اين امر را با مشكل مواجه نمود. نروژ تا اواخر آوريل با كمك ناوگان جنگي انگليس در برابر آلماني‏ها مقاومت كرد ولي بروز مخالفت‏هاي داخلي با ادامه جنگ و تشكيل يك حكومت طرفدار آلمان در اين كشور مقاومت نروژي‏ها را درهم شكست و با خروج خانواده سلطنتي نروژ و اعضاي دولت آن از اين كشور، نيروهاي انگليسي نيز در روزهاي دوم و سوم مه 1940م بنادر نروژ را ترك كردند. بلافاصله پس از عقب‏نشيني نيروهاي انگليسي از نروژ، هيتلر فرمان حمله در جبهه غرب را صادر كرد. در اين نبردها، تاكتيك جنگي هيتلر به جاي حمله مستقيم به خطوط دفاعي مستحكم فرانسه در طول مرزهاي آلمان، حمله به خاك فرانسه از طريق مرزهاي بلژيك بود. به همين جهت نيروهاي آلمان در سحرگاه دهم ماه مه 1940م، هر سه كشور كوچك بلژيك، هلند و لوكزامبورگ را مورد يورش خود قرار دادند. در اين ميان، نيروهاي آلمان، خطوط دفاعي فرانسه را درهم شكست و در 13 مه آن سال وارد خاك فرانسه شدند. اين حملات زمينه سقوط پاريس و تصرف كشور فرانسه را فراهم آورد و جنگ را شدت بخشيد.

1332 - دكتر مصدق و املاك پهلوي - ريشه حرص مال دنيا زدن رضا شاه

19 ارديبهشت۱۳۳۲ دكتر مصدق شاه را وادار كرد كه اداره امور املاك پهلوي را به دولت واگذار كند. اين املاك را رضا شاه تملك كرده بود كه پس از تبعيدش، بسياري از مالكان قبلي آنها اعلام كرده بودند كه از ترس و از روي اجبار املاك خود را به مبلغي ناچيز به رضاشاه فروخته و يا اينکه به او هديه بودند. دولت وقت (پس از شهريور 1320) براي رسيدگي به اين شکايات و استرداد املاک يک دادگاه ويژه اختصاص داده بود که سالها سرگرم بکار بود. ضعف عمده رضا شاه همين افزودن بر ثروت شخصي بود كه بدون ترس از قضاوت تاريخ به اين كار ادامه مي داد. برخي از پژوهشگران گفته اند که چون رضا شاه در دوران نوجواني و جواني مزه فقر را چشيده بود، پس از رسيدن به قدرت حرص مال دنيا مي زد!.

پس از براندازي 28 امرداد، آن اقدام دكتر مصدق كان لم يكن اعلام شد.

1359 - تصويب آرم نهايي جمهوري اسلامي ايران توسط امام خميني (ره)

پس از پيروزي انقلاب اسلامي، قرار بر اين شد آرمي به عنوان نماد و نشان جمهوري اسلامي ايران معرفي شود كه بيانگر روح دين‏خواهي و اسلام طلبي ملت مسلمان ايران باشد. از اين رو پس از فراخوان شوراي انقلاب براي تهيه اين آرم، طرح‏هاي متعددي به اين شورا رسيد كه سرانجام از ميان آنها يك طرح مورد پذيرش قرار گرفت. در نهايت با ارايه اين آرم به رهبر كبير انقلاب اسلامي، طرح مزبور به تصويب رسيد. اين آرم به صورت چهار هلال و يك ستون مياني و نشانگر كلمه مقدس "اللَّه" مي‏باشد و در عين حال كلمه مبارك "لا اله الا اللَّه" را نيز تشكيل مي‏دهد. در توضيح محتواي اين شكل نمادين مي‏توان گفت كه ستون مياني يا شمشير، نشانه اقتدار و قدرت؛ هلال نشان‏دهنده رشد، پنج جز اصلي نمايشگر اصول پنج‏گانه دين (مذهب تشيع)، و تركيب متقارن بيانگر تعادل و ميزان و عدالت مي‏باشد. اين آرم از آن پس در وسط رنگ سفيد پرچم مقدس جمهوري اسلامي ايران و بر بالاي عنوان تمام وزارتخانه‏هاي كشور قرار گرفت.

1994 - نلسون ماندلا به عنوان اولین رئیس جمهور سیاه پوست آفریقای جنوبی منصوب شد.

1997 - زمین‌لرزه‌ای با بزرگای گشتاوری ۷٫۳ بخش زیرکوه شهرستان قائنات در استان خراسان را لرزاند و دست‌کم ۱٬۵۶۷ نفر کشته و حدود ۲٬۳۰۰ تن زخمی بر جای گذاشت.

زادروزها

۲۱۳ - زادروز کلودیوس گوتیکوس امپراتور روم
۱۸۷۸ - زادروز گوستاف اشترزمان سیاست مدار آزادی‌خواه ،صدر اعظم آلمان، برنده جایزه صلح نوبل سال۱۹۲۶ به همراه آریستید بریان

گوستاف اشترزمان

۱۸۹۹ - زادروز فرد آستر رقص نده، طراح رقص ، خواننده و بازیگر فیلم‌ و تئاتر برادوی اهل آمریکا
۱۹۵۷ - زادروز سید ویشس نوازنده گیتاربیس انگلیسی

بونو

۱۹۶۰ - زادروز بونو خواننده ایرلندی گروه راک یوتو
۱۹۴۰ - وین دایر، روانشناس، سخنران و نویسنده آمریکایی.

وین دایر

۱۳۴۷ - رضا عطاران کارگردان و بازیگر ایرانی سینم ا و تلویزیون
۱۳۵۶ - پیام دهکردی، بازیگر سینم ا و تئاتر و کارگردان ایرانی

رضا عطاران

۱۳۶۲ - طناز طباطبایی، بازیگر ایرانی سینم ا

طناز طباطبایی

درگذشت‌ها

۱۷۷۴ - درگذشت لوئی پانزدهم پادشاه فرانسه
۱۸۲۹ - درگذشت توماس یانگ فیزیک دان برجسته انگلیسی

توماس یانگ

۱۸۴۹ - درگذشت هوکوسائی نقاش و چاپ‌گر ژاپنی سبک اوکی‌یوئه
۱۹۷۷ - درگذشت جوآن کراوفورد هنرپیشه آمریکایی سینم ا، تئاتر و تلویزیون، برنده جایزه اسکار

جوآن کراوفورد

۱۹۹۹ - درگذشت شل سیلور استاین، شاعر، آهنگساز، کاریکاتوریست و نویسندهٔ آمریکایی
۱۳۵۹ - عبدالله دوامی، موسیقی‌دان، ردیف‌دان، خواننده و نوازنده‌ی ایرانی (زاده ۱۲۷۰)

شل سیلور استاین

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون

v.a.y