ایران رمان

94/6/2

سال گذشته بود که دبیر شورای عالی فضای مجازی اظهار داشت که حدود 0.8 درصد کل محتوای وب، به زبان پارسی هست و کاربران جامعه اطلاعاتی ایران که امروزه بیش از 25 میلیون نفر را شامل می‌شود، روزانه از طریق وب سایت‌ها، وبلاگ نویسی ها و پست نویسی ها در شبکه‌های اجتماعی، به تولید و اشتراک گذاری محتوا به این زبان کهن، اقدام می‌کنند. زبان‌های ایرانی، یکی از زبان‌های تاریخ ساز در جهان به شمار می‌رود که ریشه بسیاری از زبان‌های اروپایی را نیز، تشکیل می‌دهد.

البته اخیراً گفته شد که یک درصد از کل محتوای وب، به زبان پارسی منتشر می‌شود و ایرانیان در وب، بیش تر دانلود می‌کنند تا آپلود کنند. همانند برق و شکر و گاز و بنزین، که چند برابر متوسط جهانی مصرف می‌کنیم، احتمالاً بیش از متوسط جهانی هم دانلود می‌کنیم و در فضای مجازی هم، بیش تر مصرف کننده هستیم تا تولید کننده مفید!

دبیر شورای عالی فضای مجازی پیش تر گفته بود، در فضای مجازی با چالش‌هایی در اعمال حاکمیت ملی روبرو هستیم که مهم‌ترین آن حفظ هویت ملی و تسلط فرهنگ غربی است. در حال حاضر زبان فارسی 0.8 درصد از محتوای وب را در اختیار دارد و در مقابل زبان انگلیسی 56 درصد این فضا را به خود اختصاص داده است که در همین راستا سنت و آداب خود را وارد این فضا کرده و مدیریت آن را در اختیار گرفته است.

به هر حال، زبان پارسی مورد غفلت قرار گرفته است. از دیدگاه زبان شناسی، زبان پارسی دارای قابلیت‌های بی نظیری هست که سبب شده تا صدها هزار نفر غیر پارسی زبان در سراسر جهان، به یادگیری این زبان شیرین و کهن، روی آورند.

ملت ایران باید بسیار خرسند باشد که به زبان یک هزار سال پیش، سخن می‌گوید و می‌نویسد و ارتباط برقرار می‌کند. ما اکنون، زبان و سخن کتاب‌های کهن ادبیات جهان را که برخی از آن ها به زبان پارسی و در مثنوی معنوی و شاهنامه فردوسی موجود هست، می‌خوانیم و درک می‌کنیم. کم تر ملتی در دنیا، به زبان ده‌ها قرن پیش خود سخن می‌گوید و می‌نویسد. این قابلیت بزرگ و عظیم زبان شیرین پارسی گویان هست که باید قدر آن را بیش تر بدانیم. این که هر روز، عبارات و اصطلاحات غیر پارسی را در زبان مادری خود وارد کنیم و بر گفتار و رفتار و نوشتار، به استفاده از آن ها ببالیم، یک اشتباه بزرگ هست.

(گزارش خبرگزاری مهر از تولید 1 درصد کل محتوای اینترنت به زبان پارسی)

در این بین، تنها فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و مراکز دولتی، مسئول نیستند و خودم مردم نیز، باید برای پاسدارای از این میراث گرانقدر تمدن بزرگ ایران، تلاش وافری از خود نشان دهند. استفاده از واژگان مصوب فرهنگستان، شاید امروزه خنده دار باشد، اما عدم توجه به این مسائل ریز و حرفه ای زبان شناسی، آینده زبان پارسی را به روزگاری گریه آور در آینده ای نه چندان دور تبدیل خواهد کرد. آینده ای که روزگاری مانند روزگار فعلی زبان رسمی در ترکیه که خط و رسم لاتین، جایگزین خط و رسم پیش از زمان آتاتورک شده است را می‌تواند برای ما رقم بزند.

باید به زبان و ادب پارسی ارزش بیش تری داده شود و همه مردم ایران، به پارسی حرف زدن و درست حرف زدن، ترغیب و تشویق شوند. ملت ایران، دارای ادبیات بسیار فاخری در جهان است که شهره آفاق و انفس می‌باشد. ادبیاتی که هزاران سال پس از نگارش شاهکارهای ادبی جهان به این زبان، هنوز، با استقبال چشمگیر مخاطبان در جای جای دنیا مواجه می‌شود. این یک فرصت گرانقدر و ایده آل هست که باید قدر بدانیم. خیلی از کلمات و عباراتی که در گفتار روزمره استفاده می‌کنیم، تلفیقی از عربی و فرانسوی و روسی هست. منوی غذای بسیاری از رستوران‌های ایران، به جایان که از زبان شیرین پارسی برای نوشتار استفاده کنند، از جملات انگلیسی نامفهوم و بعضاً فارگلیسی (تلفیق فارسی و انگلیسی!) استفاده می‌کنند. بسیاری از فعالان کسب و کار و اصناف، استفاده از جملات و عبارات انگلیسی در تابلو و تبلیغات خود را افتخار می‌دانند!

این رفتار عجیب در حالی است که شما تقریب هیچ شرکت فرانسوی یا ایتالیایی را در دنیا نخواهید یافت که به زبان پارسی، در کشور خود تبلیغ کند و اطلاعات کسب و کار خود را به این زبان در اختیار مخاطبان محلی قرار دهد! اما ما، متأسفانه در پیتزا فروشی‌ها و اغذیه فروشی‌ها و رستوران‌های سنتی و غیر سنتی و پوشاک فروشی‌ها و امثالهم، این کار را انجام می‌دهیم و به زبان غیر پارسی، محصولات و خدمات را معرفی و به فروش می‌رسانیم.

افرادی که به کشور ژاپن سفر کرده‌اند حتماً متوجه شده‌اند که بر روی محصولات ژاپنی، جز وب سایت شرکت تولید کننده محصول، هیچ چیزی به زبان غیر ژاپنی معمولاً نوشته نمی‌شود. اما یک کارخانه بیسکوییت سازی در فلان شهر کشور که مخاطبی حتی بیرون استان خود هم ندارد، به 5 زبان، درباره محصول خود توضیح می‌دهد! چرا باید این فرهنگ غرب زدگی که مرحوم آل احمد بران تأسف خورد، در صنعت این مملکت هم به این شکل، دنبال شود؟

(تصویر پوستر نخستین هم اندیشی تکریم زبان پارسی در اینترنت – 1392)

قضیه توجه ما به زبان مادری، واقعاً دردناک است و در این تقریر نمی‌گنجد. بحث امروز ما، قضیه تولید محتوای پارسی در سرزمین صفر و یک‌ها می‌باشد. اکنون، قریب به 1 درصد تولید محتوای اینترنت به زبان مادری ما صورت می‌گیرد و این تنها توسط ایرانی‌ها انجام نمی‌شود. بلکه صدها وب سایت بین المللی وجود دارد که روزانه حجم زیادی از اطلاعات را برای پارسی زبانان، به زبان پارسی تولید و منتشر می‌کنند و لزوماً، مجموعه ای ایرانی نیستند.

به هر حال، کاربران ایرانی اگر چه در قیاس با 2.5 میلیارد جمعیت کاربران وب، یک درصد کل جمعیت را شامل می‌شوند، اما از فعال‌ترین کاربران اینترنت هستند. صدها هزار وبلاگ نویس و پرتال اینترنتی که توسط ایرانیان در وب ایجاد شده است، با وجود مشکلات و چالش‌های مخابراتی و ارتباطی این حوزه در دو دهه اخیر، نوید بخش آینده مطلوبی می‌دهد.

شاید فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با همکاری شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی فناوری اطلاعات کشور، در راستای تقویت جایگاه زبان فارسی در سرزمین وب، مناسب باشد تا طرح حمایت زبان فارسی در اینترنت را در دستور کار قرار دهد. در راستای این طرح، فعالان تولید محتوا در وب، برای تولید محتوایی مبتنی بر معیارها و استانداردهای تعریف شده این کنسرسیوم عالی مجازی و ادبی کشور، حمایت شوند.

اگر چه تا کنون طرح‌هایی برای حمایت از تولید محتوا در وب انجام شده است، اما به نظر می‌رسد تمرکز بخشی به این کار در قالب یک کارگروه تخصصی متشکل از نهادهای عالی فناوری اطلاعات و ادب پارسی، بتواند توان افزایی خوبی را به رشد تولید محتوای فاخر با رسم و خط صحیح، در اختیار علاقمندان زبان پارسی و پرتال‌های فعال به این زبان، ارائه کند.

متأسفانه در شبکه‌های اجتماعی که با حضور گسترده ایرانی‌ها نیز همراه هست و این البته چیز بدی نیست، اما واقعیت این هست که ما ایرانی‌ها در فضای وب، در واقع اهمیت زیادی به زبان پارسی نمی‌دهیم و بیش تر علاقمندیم حتی با هموطنان خود نیز، به زبان انگلیسی یا فارگلیسی!، تبادل اطلاعات و ارتباطات را انجام دهیم که این واقع تأسف آور هست! کم تر یک کاربر ژاپنی با فرانسوی زبان، برای ارتباط با هموطنان خود در فلان شبکه اجتماعی، به زبان پارسی یا عربی یا حتی روسی!!، روی می‌آورد! این که چرا ما با این پشتوانه عظیم و ظرفیت‌های ممتاز زبان و رسم و خط پارسی، انگلیسی را مقدم بر پارسی نویسی می دانیم، پرسشی هست که جامعه شناسان و روان شناسان را به بازی می‌طلبد.

شاید راه اندازی کارگروه پارسی نویسی در فضای مجازی که می‌تواند با همکاری نهادهای مسئول در زمینه ادبیات پارسی در کشور صورت بگیرد و در قالب نهادی در شورای عالی فضای مجازی در کنار کمیته‌های موجود فعالیت کند، خالی از لطف نباشد. انتظار ما ایرانی‌ها باید از کاربران اینترنت این باشد که زبان پارسی را یاد بگیرند و حتی به زبان ما بنویسند و به آن افتخار کنند. زبان پارسی ما، هیچ چیز از بسیاری از زبان‌های غالب در اینترنت کم ندارد. فقط ما، باید قدر دان این میراث گران بها باشیم و در سرزمین اینترنت، آن را به باد فراموشی نسپاریم. ترغیب و تشویق کاربران به پارسی نویسی، باید توسط رسانه‌های گروهی و حتی کتب آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، به مخاطبان جوان آموزش داده شود.

امیدواریم همایش‌ها و مجمع‌های مختلفی در راستای تکریم زبان پارسی و توسعه امر پارسی نویسی در اینترنت در دستور کار مسئولان قرار بگیرد.

v.a.y