نگاهی به تاریخچه ساخت برج ایفل
در سال 1887 بود که پروژه ساخت برج ایفل آغاز شد. بعد از ۲ سال و ۵ روز تلاش شبانه روزی، در تاریخ 31 مارس 1889 به مناسبت صدمین سال جشن انقلاب فرانسه برج ایفل بازگشایی شد. با اتمام ساخت این سازه، تحولی بزرگ در صنعت ساخت سازه های مدرن در پاریس به وجود آمد. این برج آن قدر شهرت یافت و مورد توجه گردشگران و ساکنان اروپا قرار گرفت که تا به امروز بیش از ۲۰۰ میلیون نفر از آن بازدید کرده اند و همه روزه نیز به این تعداد افزوده می شود.
در زمان بازگشایی برج ایفل با چشم پوشی از ظاهر دلفریب و جذابش، بازی با نورهای رنگی آن در شب بسیار دیدنی بود. می دانیم که در ساخت برج ایفل از فولاد استفاده شده است و رنگی نقره ای دارد؛ اما چراغ های تعبیه شده در آن رنگ و جلوه ای بی همتا به برج دادند. به همین خاطر در نگاه اول همه حاضران غرق در زیبایی این برج منحصر به فرد شدند.
می توان به جرات گفت که در افتتاحیه برج ایفل تمامی اشخاص سرشناس و مهم سیاسی فرانسه حضور داشتند و همین موضوع سبب شد تا بازگشایی این برج اهمیتی بین المللی پیدا کند. چندی نگذشت که برج ایفل به نماد فرانسه تبدیل شد و کم کم مورد توجه گردشگران خارجی هم قرار گرفت. حالا به طور میانگین سالانه ۷ میلیون نفر از برج ایفل بازدید می کنند که حدود ۷۵ درصد آن ها گردشگران خارجی هستند.
جالب است که بدانید برج ایفل تا سال ۱۹۳۰ میلادی به عنوان بلندترین سازه دست ساز بشر شناخته می شد؛ اما در ۲۷ ماه می سال ۱۹۳۰ ساختمان کرایسلر (Chrysler) در نیویورک عنوان بلندترین سازه دست ساز دنیا را به دست آورد.
در هر صورت طی ۱۲۵ سال اخیر این برج مکانی برای برپایی انواع مسابقه ها و وقایع فرهنگی، هنری، تاریخی و ... بوده است.
معماری و شکل ظاهری برج ایفل
در سال ۱۸۸۷ میلادی ساخت و ساز برج از قسمت پایه های آن آغاز شد. شاید ندانید اما این برج به رود سن (Seine) نزدیک است به همین خاطر ساختش کمی دشوار بود و معماران باید از استحکام پی بنا مطمئن می شدند. با همه مشکلاتی که بر سر راه دست اندرکاران ساخت برج ایفل وجود داشت در ۳۰ ژانویه توانستند پایه های اصلی و زیر بنای برج را آماده کنند.
طراحی برج ایفل آن قدر حساب شده بود که مکان دقیق همه پیچ های چند سانتی متری هم از قبل پیش بینی شده بود. جالب است بدانید که همه پیچ و مهره و پرچ های استفاده شده در ساخت برج از کارخانه ای در نزدیکی پاریس، توسط گاری هایی چوبی به محل برج آورده شدند. جالب این که بارها این پیچ و مهره ها به کارخانه بازگردانده شدند تا بهترین و مناسب ترین آن ها انتخاب و استفاده شوند.
در ساخت برج ایفل از پیچ های ۱ میلی متری تا ۱۰ سانتی متری استفاده کردند و حدود ۱۸۰۳۸ تیرک های بتنی، آهنین و فولادی و حدود 2.5 میلیون پیچ و مهره استفاده شد تا برج ایفل کامل شود.
پس از مرحله پی ریزی، ساخت پایه های اصلی شروع شد و پایه ها تا نیمه راهِ رسیدن به سطح اول پیش رفتند؛ اما در همین مرحله کار را متوقف کردند. این اتفاق باعث خبرساز شدن برج ایفل و بد نامی آن شد و رسانه های خبری به تخریب خبری ایفل پرداختند و آن را سازه ای با نام "خودکشی ایفل" معروف کردند. یعنی کمی درنگ در ساخت برج ایفل موجب شد تا برج مخالفان زیادی پیدا کند. پس از مدت کوتاهی سازندگان برج اعلام کردند که دلیل این وقفه در ساخت، قرار دادن داربست های ایمنی بوده و هیچ مشکلی وجود ندارد.
معماران کاردان برج ایفل به کار خود ادامه دادند اما ساخت پایه های برج تا سطح اول تا پایان مارس سال ۱۸۸۸ میلادی طول کشید. علت این تاخیر نیز جایگذاری جک های هیدرولیک در پایه های برج بود. جک ها می توانستند وزنی برابر با 800 تُن را حمل کنند. در همین مرحله معماران برج با مشکل دیگری رو به رو شدند، شیب پایه ها کمی تندتر از نقشه پیش می رفت و سبب ایجاد نگرانی شده بود. خوشبختانه پس از گذشت چندی متوجه شدند که برای استقامت بیشتر برج در شن و خاک، این شیب ایجاد شده و در طراحی اولیه نیز وجود داشته است. در نهایت در سال ۱۸۸۹ میلادی برج ایفل، نماد پاریس به پایان رسید.
گویا در طراحی شکل ظاهری برج ایفل از یک رصدخانه در نیویورک الهام گرفته شده است، با این حساب بدون شک ایفل سازه ای منحصر به فرد و فوق العاده در جهان به شمار می آید. درست است که در ابتدا استقبال زیادی از این برج نشد و افراد زیادی آن را سازه ای زمخت خواندند؛ اما وقتی توضیحاتی بیشتر درباره چگونگی پایه های برج و غرفه شیشه ای طبقه داده شد، بسیار جذاب و حیرت انگیز به نظر آمد و بر شمار طرفدارانش افزوده شد.
جالب است بدانید ساخت این برج زیبا تنها یک و نیم میلیون فرانک هزینه در بر داشته است و این حدود یک چهارم هزینه برنامه ریزی شده برای برج ایفل بود.
این برج تقریبا از همه نقاط پاریس قابل دیدن است، از دور چهره ای آرام و ظریف دارد و آن قدر زیبا به نظر می رسد که به راحتی بازدیدکنندگان را به سمت خود جذب می کند. ایفل دارای چهار پایه غول پیکر است که هنر مهندسی مدرن را به رخ جهانیان می کشد.
هرچه به برج نزدیک تر می شویم ایفل چهره لطیفش را از دست می دهد و ظاهری خشن تر پیدا می کند و در واقع به برجی زمخت تبدیل می شود که همه تیرها و پلکان فلزی اش را به راحتی می توان دید. پس از مدتی پی بردند که ایفل به دلیل ارتفاع و محل قرار گیریش می تواند محل خوبی برای نصب آنتن های ماهوارهای تلویزیونی و مخابراتی باشد. به همین دلیل بر بالاترین نقطه برج، آنتنی قوی برای تلویزیون نصب شد که هم اکنون بر فراز برج خودنمایی می کند.
حالا که به طور کلی با ساخت و ساز و ویژگی های ظاهری برج ایفل آشنا شدیم کمی بیشتر به جزییات معماری این سازه خواهیم پرداخت؛ اما فراموش نکنید که ماجراهای ساخت برج ایفل بسیار است و ما در تلاشیم که هر آن چه جذاب تر و مفیدتر است را در اختیارتان قرار دهیم.
از مهم ترین ویژگی های برج ایفل ستون ها و پایه های فلزی آن است. برای محکم نگه داشتن برج ایفل در زیر هر پایه ستون هایی با قطر 7.5 متر قرار دادند که به آن ها در اصطلاح "کفش های ایفل" گفته می شود.
شاید برای تان سوال پیش آید که برج ایفل با این همه ریزه کاری چطور ساخته شد؟ باید بدانید که در ابتدا طرح اصلی برج را به 1700 طرح اصلی کوچک تر تقسیم و از میان آن ها 1838 قسمت کلی برای ساخت و ساز را جدا کردند. به هر کسی وظیفه ای خاص داده شد و هر فرد باید کاری که به وی محول شده بود را به بهترین شکل ممکن انجام می داد. دقت در انجام امور، رمز موفقیت ساخت برج ایفل بود. این پروژه به قدری حساسیت داشت که حتا بر میزان سوراخ هایی که برای هر پیچ ایجاد می شدند نیز نظارت می کردند. اگر بدانید برخی از پیچ ها تنها نیاز به 1 میلی متر فضا داشتند، بیشتر به عمق دقت در ساخت برج ایفل پی خواهید برد. البته ناگفته نماند که برخی از قطعه های برج ایفل در کارخانه کنار هم قرار می گرفتند و سپس به صورت پیش ساخته به سوی برج ارسال می شدند. گفته می شود که همه روزه دست کم 300 کارگر روی برج ایفل کار می کردند تا این سازه شد.
توجه داشته باشید که از همان زمانی که طرح ساخت برج ایفل مورد تایید قرار گرفت، مسوولان می خواستند که این سازه نماد مدرنیته و هنرِ هنرمندان پیشرو (1) باشد. خوشبختانه حالا ایفل به شهرتی جهانی دست یافته و نمادی جهانی برای به رخ کشیدن هنر فرانسوی ها شده است و شاعران، نقاشان، خوانندگان، کارگردانان و عکاسان و... فرانسوی همه به آن افتخار می کنند. جالب است که بدانید هنرمندان مختلفی در سراسر جهان از نام و شکل و شمایل ایفل در آثارشان استفاده کردند، حتا در ترانه های بسیاری نیز از ایفل نام برده شده است.
در ادامه کمی به ساخت و ساز آسانسورهای برج زیبای ایفل می پردازیم که نقشی اساسی در محبوبیت این بنا دارند.
پاورقی
1- هنر پیشرو یا آوانگارد به هنرمندانی گفته می شود که طرح هایی نوین ارایه می دهند، افرادی که بانی جنبش های نو بوده اند.