۲۶-۱۰-۹۳، ۱۱:۴۵ ق.ظ
26 دی 93
تابناک: کشف تصادفی گور هفت‌هزار ساله در منطقه مولوی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و ریشه‌های تاریخ معاصر در شرایطی در پایتخت ایران رخ داد که پس از این اتفاق، سخن از وجود تونل‌های تاریخی زیر مناطق قدیمی پایتخت مطرح شده اما حقیقتاً زیر پایتخت چه می‌گذرد و ریشه‌های تاریخ تهران کنونی را باید در کدام مناطق جست؟
با حفر چاه فاضلاب و کشف قطعه سفال‌های متعلق به حدود 4000 سال پیش از میلاد مسیح در منطقه مولوی تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی مجوز انجام مطالعات باستان‌شناختی در این منطقه را صادر کرد تا یکی از سایت‌های باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران شکل بگیرد و در نهایت این بررسی با دستاوردهای شگفت انگیزی همراه شود که عمر تهران افزایش دهد.
قدیمی‌ترین بقایای باستانی شناسایی شده در شهر تهران به تپه‌های قیطریه و حدود سه هزار سال پیش اختصاص داشت اما کاوش در خیابان مولوی حدفاصل میدان‌های محمدیه تا قیام تاریخ تهران را به بیش از چهار هزار سال پیش از میلاد عقب برد و بررسی‌ها نشان داد اسکلت کشف شده، حدود هفت هزار سال قدمت دارد اما اشیایی نیز بودند که عمر کمتری داشتند.
آثار به دست آمده از این کاوش، شامل قطعات فراوان سفال‌های ساده و لعابدار از دوره‌های صفوی و قاجار، مصالح آجری، سنگی و تزئینات کاشی‌کاری، اشیای استخوانی و تکه ظرف‌های شیشه‌ای است و به همین دلیل باید گفت، سایت تاریخی مولوی روایتی از چندین دوره تاریخی که بر تهران گذشته را در دل خود دارد و این موضوع، جزو ویژگی‌های منحصر به فرد این محدوده مکشوفه است.
همزمان با این کشفیات، خبرهایی درباره وجود یک تونل‌های مخفی تاریخی در زیر این مناطق نیز منتشر شد و گمانه‌زنی‌ها در این زمینه منتشر شد. محمدرضا پولادوند، تهران شناس در این باره گفته است: «من هم درباره این تونل‌ها بسیار شنیدم. فکر می‌کنم که تونلی از میدان توپخانه به طرف کاخ گلستان از زیر زمین وجود داشته است. آخرین تحقیقات من نشان می‌دهد که آشپزخانه شاهی در میدان توپخانه بوده و از آنجایی که این آشپزخانه در برخی مواقع به مردم عادی هم سرویس می داده، دور از کاخ درست شده و برای اینکه بدون سرد شدن غذا و به راحتی به کاخ گلستان برسه این تونل‌ها را کنده بودند.»
تهرانی، تهران شناس دیگری است که اعتقاد دارد: «تونلی در تهران وجود ندارد، مگر یکی. آن هم به دوره پهلوی بر می‌گردد. این تونل از زندان عبرت (شهربانی سابق) آغاز می‌شود، از زیر پستخانه می‌گذرد و دادسرای میدان ارگ درش باز می‌شود و این تونل بلند برای انتقال زندانیان بوده که به دادگاه برسند. البته من این را از دو سه نفر شنیدم.» و برخی از شنیده‌ها هم هست که از وجود تونلی خبر می‌دهد که ناصرالدین شاه از آن عبور می‌کرده و برای دیدن تاتر به میدان ارگ می‌رفته است؛ همچین تونل‌هایی هم زیر حصارهای ناصری شهر وجود داشته است.
با این اوصاف گزینه‌های متفاوتی برای بررسی وجود دارد که ممکن است منجر به کشف یک تونل تاریخی در زیر این مناطق شود، هرچند بعید است تونل به صورت یکپارچه بر جای مانده باشد و احتمالاً اگر تونلی کشف شود، در طول این سال‌ها منقطع شده است اما آنچه از این موضوع پراهمیت‌تر است، مناطق اطراف مولوی است که سابقه تاریخی بسیار طولانی و نزدیک به تاریخ تهران دارند و توسعه تهران از آنجا آغاز شده است.
پیگیری‌های خبرنگار «تابناک» از تهرانی‌های اصیل ساکن این مناطق حکایت از آن داشت که در زیر این مناطق، احتمال وجود تعداد قابل توجهی از اجساد تاریخی و آثار تاریخی وجود دارد که بخشی از دفن این آثار به حوادثی چون زلزله‌های پایتخت بازمی‌گردد و بخشی دیگر نیز به دلایل خودخواسته در زیر خاک دفن شده و صاحبان آنچه دفن شده نتوانسته‌اند بهره‌ای از اموال‌شان ببرند و در این زمینه اطلاعی به دیگران نداده بودند و بدین ترتیب برای همیشه مخفی باقی ماندند.
کاروان‌سراهای موجود در این مناطق که برخی از آنها به مرور کوچک شده‌اند اما همچنان نشانه‌هایی از آنها باقی مانده، از مهم‌ترین امکانی است که به عنوان نقاط دارای ارزش حفاری و بررسی تاریخی مورد توجه است و طبیعتاً در این زمینه سازمان میراث فرهنگی می‌تواند مطالعات تکمیلی داشته باشد و آنچه در زیر مناطق تاریخی پایتخت است را کشف کند اما آیا سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد شد؟
تابناک: کشف تصادفی گور هفت‌هزار ساله در منطقه مولوی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و ریشه‌های تاریخ معاصر در شرایطی در پایتخت ایران رخ داد که پس از این اتفاق، سخن از وجود تونل‌های تاریخی زیر مناطق قدیمی پایتخت مطرح شده اما حقیقتاً زیر پایتخت چه می‌گذرد و ریشه‌های تاریخ تهران کنونی را باید در کدام مناطق جست؟
با حفر چاه فاضلاب و کشف قطعه سفال‌های متعلق به حدود 4000 سال پیش از میلاد مسیح در منطقه مولوی تهران، پژوهشکده باستان‌شناسی مجوز انجام مطالعات باستان‌شناختی در این منطقه را صادر کرد تا یکی از سایت‌های باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران شکل بگیرد و در نهایت این بررسی با دستاوردهای شگفت انگیزی همراه شود که عمر تهران افزایش دهد.
قدیمی‌ترین بقایای باستانی شناسایی شده در شهر تهران به تپه‌های قیطریه و حدود سه هزار سال پیش اختصاص داشت اما کاوش در خیابان مولوی حدفاصل میدان‌های محمدیه تا قیام تاریخ تهران را به بیش از چهار هزار سال پیش از میلاد عقب برد و بررسی‌ها نشان داد اسکلت کشف شده، حدود هفت هزار سال قدمت دارد اما اشیایی نیز بودند که عمر کمتری داشتند.
آثار به دست آمده از این کاوش، شامل قطعات فراوان سفال‌های ساده و لعابدار از دوره‌های صفوی و قاجار، مصالح آجری، سنگی و تزئینات کاشی‌کاری، اشیای استخوانی و تکه ظرف‌های شیشه‌ای است و به همین دلیل باید گفت، سایت تاریخی مولوی روایتی از چندین دوره تاریخی که بر تهران گذشته را در دل خود دارد و این موضوع، جزو ویژگی‌های منحصر به فرد این محدوده مکشوفه است.
همزمان با این کشفیات، خبرهایی درباره وجود یک تونل‌های مخفی تاریخی در زیر این مناطق نیز منتشر شد و گمانه‌زنی‌ها در این زمینه منتشر شد. محمدرضا پولادوند، تهران شناس در این باره گفته است: «من هم درباره این تونل‌ها بسیار شنیدم. فکر می‌کنم که تونلی از میدان توپخانه به طرف کاخ گلستان از زیر زمین وجود داشته است. آخرین تحقیقات من نشان می‌دهد که آشپزخانه شاهی در میدان توپخانه بوده و از آنجایی که این آشپزخانه در برخی مواقع به مردم عادی هم سرویس می داده، دور از کاخ درست شده و برای اینکه بدون سرد شدن غذا و به راحتی به کاخ گلستان برسه این تونل‌ها را کنده بودند.»
تهرانی، تهران شناس دیگری است که اعتقاد دارد: «تونلی در تهران وجود ندارد، مگر یکی. آن هم به دوره پهلوی بر می‌گردد. این تونل از زندان عبرت (شهربانی سابق) آغاز می‌شود، از زیر پستخانه می‌گذرد و دادسرای میدان ارگ درش باز می‌شود و این تونل بلند برای انتقال زندانیان بوده که به دادگاه برسند. البته من این را از دو سه نفر شنیدم.» و برخی از شنیده‌ها هم هست که از وجود تونلی خبر می‌دهد که ناصرالدین شاه از آن عبور می‌کرده و برای دیدن تاتر به میدان ارگ می‌رفته است؛ همچین تونل‌هایی هم زیر حصارهای ناصری شهر وجود داشته است.
با این اوصاف گزینه‌های متفاوتی برای بررسی وجود دارد که ممکن است منجر به کشف یک تونل تاریخی در زیر این مناطق شود، هرچند بعید است تونل به صورت یکپارچه بر جای مانده باشد و احتمالاً اگر تونلی کشف شود، در طول این سال‌ها منقطع شده است اما آنچه از این موضوع پراهمیت‌تر است، مناطق اطراف مولوی است که سابقه تاریخی بسیار طولانی و نزدیک به تاریخ تهران دارند و توسعه تهران از آنجا آغاز شده است.
پیگیری‌های خبرنگار «تابناک» از تهرانی‌های اصیل ساکن این مناطق حکایت از آن داشت که در زیر این مناطق، احتمال وجود تعداد قابل توجهی از اجساد تاریخی و آثار تاریخی وجود دارد که بخشی از دفن این آثار به حوادثی چون زلزله‌های پایتخت بازمی‌گردد و بخشی دیگر نیز به دلایل خودخواسته در زیر خاک دفن شده و صاحبان آنچه دفن شده نتوانسته‌اند بهره‌ای از اموال‌شان ببرند و در این زمینه اطلاعی به دیگران نداده بودند و بدین ترتیب برای همیشه مخفی باقی ماندند.
کاروان‌سراهای موجود در این مناطق که برخی از آنها به مرور کوچک شده‌اند اما همچنان نشانه‌هایی از آنها باقی مانده، از مهم‌ترین امکانی است که به عنوان نقاط دارای ارزش حفاری و بررسی تاریخی مورد توجه است و طبیعتاً در این زمینه سازمان میراث فرهنگی می‌تواند مطالعات تکمیلی داشته باشد و آنچه در زیر مناطق تاریخی پایتخت است را کشف کند اما آیا سرمایه‌گذاری در این بخش خواهد شد؟