ایران رمان

برترین ها: امروز 13 اردیبهشت برابر با 3 مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1429 - قيام ژاندارك

قيام ژاندارك دوشيزه‌ي ميهن‏پرست فرانسوي عليه انگلستان در چنين روزي از سال 1429 ميلادي آغاز شد.

ژاندارك، دختري فرانسوي بود كه در ششم ژانويه‌ي 1412م در دامري اين كشور به دنيا آمد. وي هنگامي كه نوجواني بيش نبود و خاك كشورش عرصه‌ي تاخت و تاز نيروهاي انگليسي بود، در عالم رؤيا خود را مأمور ديد كه به نجات كشور برخيزد. در ابتدا، ادعاي او مورد تمسخر و استهزا واقع مي‏شد اما با اصرار فراوان، توانست فرماندهي ارتشي را كه پادشاه فرانسه در اختيار او قرار داده بود به عهده بگيرد و با شكست دادن سپاهيان انگليسي، آنان را از شمال فرانسه بيرون راند.

ژاندارک

ژاندارك در جريان تسخير پاريس اسير شد و به انگليسي‏ها تحويل گرديد. ژاندارك سرانجام در يك محاكمه‌ي فرمايشي در كليساي انگليسي به ارتداد و جادوگري متهم و سپس در 30 مه سال 1431 در نوزده سالگي، زنده زنده در آتش سوزانده شد. به اين ترتيب ژاندارك به قهرمان ملي فرانسه تبديل شد و فرانسويان همه‌ساله براي بزرگ‏داشت وي در چنين روزي، به‌نام عيد ژاندارك، جشن ملي برگزار مي‏كنند.

1494 - كشف جزاير "جامائيكا" در امريكاي مركزي توسط كريستف كلمب

نام جامائيكا در زبان اقوام ملي به مفهوم سرزمين چشمه‏سارها به كار رفته است. كشور جامائيكا در امريكاي مركزي و در درياي كارائيب قرار دارد. جامائيكا در سال 1494م توسط كريستف كلمب كشف شد. اين كشور تا نيمه قرن هفدهم تحت سلطه اسپانيا بود و اسپانيايى‏ها كشت نيشكر و پنبه و پرورش دام را در آنجا رواج دادند. انگليسي‏ها طي سال‏هاي 1596 و 1636 به جامائيكا حمله كردند و سرانجام در سال 1655م اسپانيايى‏ها را مغلوب نمودند و خود بر سراسر جامائيكا تسلط يافتند. مردم جامائيكا با مبارزات استقلال‏طلبانه خود توانستند در سال 1962م استقلال يافته و خود سرنوشت كشورشان را در دست گيرند. جامائيكا پس از استقلال روابط نزديك خود را با انگلستان در جامعه كشورهاي مشترك المنافع حفظ كرده است.

ورود کریستوف کلمب به جامائیکا

1515 - استقرار پرتغالي ها در هرمز و آغاز فصل تازه اي در تاريخ خاورميانه

سوم ماه مي 1515 پرتغالي ها در جزيره ايراني هرمز مستقر شدند و فصل تازه اي در تاريخ منطقه بازشد كه عنوان آن را «مداخله غرب در خاور ميانه و استثمار اين منطقه» قرار داده اند كه مهد تمدن بشر بوده است ـ فصلي كه هنوز بسته نشده است. پاپ الکساندر ششم طبق فرمان مورخ چهارم مي 1493 خود، جزاير شرق نصف النهار میانی اقیانوس اطلس را به پرتغالي ها و سرزمين هاي غرب این نصف النهار (قاره آمريکا) را به اسپانيايي ها بخشيده بود!.

درياسالار پرتغالي «آلفونسو دا آلبوكرك (آلبوکرکي)» پس از استقرار در هند، در سال 1507 وارد خليج فارس شده و هرمز را مورد تعرّض قرار داده بود ولي تصرف هرمز و استقرار پرتغالي ها در اين جزيره چند سال بعد و با آوردن كشتي های نظامی و تفنگداران بيشتري صورت گرفت. كشتي هاي پرتغالي داراي توپ بودند و مدافعان ايراني هرمز فاقد آن. در آن زمان، پيروزي استعمار اروپا تنها براثر برتري اسلحه و قدرت آتش صورت مي گرفت. به نظر و گفته مفسران مشرق زمين (مفسران معاصر)، ... و به همين دليل است كه قدرتهای برتر و عمدتا غرب نمي خواهند كشورهاي بيشتري به اسلحه اتمي دست يابند تا برتري خودرا بر آنها از دست ندهند!.

دا آلبوكرك

تصرف هرمز هشت ماه پس از جنگ چالدران صورت گرفت (که جنگ چالدران، خود انديشه مداخله ديپلماتيک اروپاييان در ايران و تشديد دشمني ايران نسبت به عثماني را تقويت کرده بود ـ نفاق مذهبي). رخنه اروپاييان به خليج فارس، شاه اسماعيل صفوي (شاه وقت از خاندان درويش ها) را دچار اندوهي عميق كرده بود، زيرا كه فاقد قدرت دريايي موثر بود تا از قلمرو خود دفاع كند و پرتغالي ها با استفاده از همين ضعف ايران (نداشتن توپ و كشتي توپدار)، ظرف شش سال (تا سال 1521 ميلادي) بسياري از جزاير ايراني خليج فارس از جمله بحرين را تصرف و به گمبرون (بندر عباس) دست اندازي كردند و دولت صفويه، تنها از طريق تحريك و تشويق مردم محل به شورش و حملات پراكنده در شب، به كار مبارزه با سلطه اروپاییان ادامه مي داد. در آن زمان توپ هاي پرتغالي باروي قلعه هاي ايران را مي شكافتند و از كمان قلعه بانان ايراني در برابر آتش تفنگ نظامی پرتغالي كاري ساخته نبود. دولت صفويه (شاه عباس يکم)بعدا با انگلیسی ها متحد شد و پرتغالی هارا از خلیج فارس بیرون راند و با این عمل، «بدتر» را جانشین «بد» کرد. مسائل آسیای غربی برخاسته از همین اشتباه صفویان بوده است زیرا که انگلیسی ها در منطقه ماندگار شدند و .... مورخان در این واقعیت متفق القولند که برخی از مشکلات معاصر ایران ناشی از سیاست های صفویان است.

1469 - زادروز ماکياولي؛ انديشمندي که سياست را از اخلاق جدا ساخت

سوم ماه مي زادروز «نيكلو ماكياولي» انديشمند، سياستمدار و نويسنده دوران رنسانس (تجديد حيات) ايتالياست كه بسال 1469 در فلورانس به دنيا آمد و 58 سال عمر كرد. وي كه نخست از هواداران مردمسالاري و محدود بودن قدرت رئيس كشور بود و به همين سبب هم به دستگاه حكومت راه يافته بود بعدا طرفدار قدرت مطلقه رئيس كشور شد و عقايد خودرا در اين زمينه در كتاب «Principe شاهزاده» شرح داده است كه كار تاليف آن در سال 1513 پايان يافت.

Niccolo Machiavelli

ماكياولي در فصل 15 اين تاليف و زير عنوان «هدف و وسيله»، سياست را از اخلاق جدا ساخته و نيل به هدف را اصالت كار «حكمر ان» دانسته، نه راههاي وصول به آن را ؛ حتي اگر اين راهها تقلب، دروغ، دغلكاري و خشونت باشد [به عبارت ديگر؛ هدف «وسيله» رسيدن به آن را توجيه مي کند يعني که رسيدن به «نتيجه مطلوب» مهم است]. با وجود اين، ماكياولي به حاكم مطلقه گوشزد كرده است كه نبايد كاري كند كه مردم از دولت او منتفر و بيزار بشوند كه تنفر عمومي، آغاز پايان كار هر حكومت است و با تاكيد گفته است كه «ترس و اطاعت» جدا از «تنفر» هستند. فرزند از پدرش مي ترسد، ولي از او متنفر نيست.

ماکياولي به تاريخ هم نوشته داشت و برخي از مولفان اورا تاريخدان هم نوشته اند.

1186 - انعقاد قرارداد فينكنشتاين بين ايران و فرانسه در زمان فتحعلي شاه قاجار

به دنبال حملات پي‏درپي قواي روسيه به مناطق شمالي ايران، دولت ايران براي دفع اين حملات، ابتدا از انگلستان تقاضاي كمك كرد. ليكن انگليسي‏ها به علت اتحاد با روسيه بر ضد فرانسه، حاضر به همكاري با ايران نشدند. ناچار دولت ايران به ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه توسل جست و ناپلئون نيز كه براي مقابله با انگلستان به يك متحد در منطقه نياز داشت درخواست ايران را پذيرفت. از اين رو بين طرفين، عهدنامه‏اي به نام فين كن اشتاين منعقد شد. به موجب اين قرارداد، فرانسه تعهد كرد كه با ارسال اسلحه و كارشناس نظامي، ايران را در باز پس‏گيري گرجستان و ديگر متصرفات روسيه در خاك ايران ياري كند. در برابر، ايران تعهد سپرد كه تمامي روابط سياسي و تجاري خود را با انگلستان قطع و به اين كشور اعلان جنگ دهد و در جنگ فرانسه با انگليس و روس، متحد فرانسه باشد. همچنين اگر ناپلئون بخواهد از ايران به هند كه مستعمره انگليس بود، لشكركشي كند، ايران امكانات خود را براي عبور سپاهيان فرانسه در اختيار آنها قرار دهد. پس از انعقاد اين پيمان، گروهي از مستشاران نظامي به فرماندهي ژنرال گاردان به ايران آمدند تا لشكريان ايران را رسم جنگ‏هاي اروپايي بياموزند. اين معاهده ديري نپاييد و ناپلئون بر خلاف قرار خود، پس از مدتي با روسيه طرح دوستي ريخت و مستشاران فرانسوي، ايران را ترك كردند.

میرزا محمدرضا قزوینی، فرستادهٔ ایرانی، در دیدار با ناپلئون بناپارت در کاخ فینکشتاین.

1937 - داستان «بر باد رفته» نوشته ي «مارگارت ميچل» برنده جايزه پوليتزر شد. اين داستان بسيار معروف، خواندني و آموزنده درباره جنگ داخلي پرتلفات آمريکاي شمالي (ايالات متحده) است.

مارگارت ميچل و برباد رفته اش

1952 - سالروز ورود جت به خطوط مسافری

سوم ماه مي سال 1952 يك جت مسافربر انگليسي ساخت كارخانه «دهاويلاند» از لندن به يوهانسبورگ (آفريقاي جنوبي) مسافر حمل كرد و با این پرواز فصل تازه اي در صنعت هواپيمايي باز شد.

دهاويلاند در ژوئيه 1949 جت مسافربر ساخته بود كه اين هواپيما به صورت «جت لاينر» از سوم ماه مي 1952 كار خود را آغاز كرد. تاريخ ساخت هواپيماي جت به دوران جنگ جهاني دوم باز مي گردد كه آلماني ها آن را براي جنگيدن اختراع كردند. جت هاي اوليه تا ماه مي 1952 مصارف نظامي داشتند، نه بازرگاني. نخستين جت حمل و نقل توسط ويكرز (وي. سي ـ 1) در ششم اپريل سال 1948 ساخت شده بود كه آن هم به ارتش تحويل داده شده بود.

1968 - آغاز جنبش عظيم دانشجويي فرانسه از پاريس

در طي سال‏هاي دهه 1960م دانشجويان فرانسوي به سياست‏هاي آموزشي دولت معترض بودند و در مدت كوتاهي، كارگران فرانسوي نيز كه از وضعيت رفاهي و كمبود دستمزد ناراضي بودند به دانشجويان معترض پيوستند. اين قيام بزرگ به زودي رنگ سياسي به خود گرفت و حتي برخي ديگر از كشورها چون آلمان غربي، انگليس، ايتاليا، اسپانيا و امريكا را تحت تأثير قرار داد. دانشجويان ناراضي، خواستار اصلاحات اجتماعي به سود اقشار كم در آمد و قطع نفوذ و دخالت امريكا در اروپا بودند. تا پايان ماه مه، هسته مركزي جنبش دانشجويي، تظاهرات و اعتصابات گسترده‏اي را در فرانسه ترتيب داد كه با دخالت پليس، شديداً به خشونت گراييد. اين جنبش سرانجام با پذيرفتن برخي درخواست‏هاي رفاهي كارگران و دانشجويان، توسط دولت فرانسه فروكش كرد.

1979 - بانو مارگارت تاچر نخست وزير انگلستان شد. وي که يک محافظه کار سرسخت بود در بهار سال 2013 درگذشت. وي اواخر عمر به بيماري آلزايمر (نِسيان) دچار بود.

1993 - روز جهاني آزادي مطبوعات

مجمع عمومي سازمان ملل ضمن تصويت يك قطعنامه در سال 1993، سوم ماه مي (روزي چون امروز) در هر سال را «روزجهاني آزادي مطبوعات» اعلام كرد. از 186 سال پيش آن، روز اول ماه مي «روز آزادي مطبوعات» بود.

فرانسويان در سال 1819 يكم مي را روز آزادي مطبوعات اعلام كرده بودند كه هر سال رعايت مي شد. مجمع عمومي سازمان ملل به مناسبت تصويب اين قطعنامه در اعلاميه اي چنين آورده بود: هدف مجمع از رسميت دادن جهانيِ روز آزادي مطبوعات، عمدتا اين بوده است كه در اين روز ضمن برگزاري مراسم و انتشار مقالات، اهميت آزادي مطبوعات و نقش آن در تكامل و پيشرفت هر جامعه بشري يادآوري شود تا مقام هاي مربوط (دولت ها) خودرا مكلّف به رعايت آن بدانند و اصل 19 اعلاميه جهاني حقوق بشر را در اتخاذ هرگونه تصميمي مَد نظر بگيرند.

اصل 19: «هر انسان حق آزادي عقيده، بيان و ابراز نظر دارد، و اين «حق» شامل داشتن و نگهداشتن عقايد ـ بدون هرگونه مداخله (از سوي ديگران)، و نيز جستجو كردن، دريافت، بهره گيري و بهره رساني (انتشار) اطلاعات و عقايد از طريق رسانه ها، صرف نظر از مرزهاي جغرافيايي است.».

مجمع عمومي سازمان ملل به خواست روزنامه نگاران قاره آفريقا و با توجه به قطعنامه اي كه اين روزنامه نگاران در نشست خود در سال 1991 در پايتخت ناميبيا صادر كرده بودند اين قطعنامه را تصويب كرد. علت تغيير اين روز از «اول» به «سوم» ماه مي اين بود كه مراسم اين روز با «روز جهاني كارگر» تداخل نكند. در پي اعلام اين مصوبه، اتحاديه هاي صنفي مطبوعات تصميم گرفتند كه به احترام اقدام تاريخي فرانسه و نيز مصوبه مجمع عمومي سازمان ملل، كشورها را آزاد بگذارند كه در طول نخستين هفته اول ماه مي، در فرصت مناسب مراسم روز آزادي مطبوعات را برگزار كنند.

Guillermo Cano Isaza

آزادي مطبوعات در چارچوب وظايف «يونسكو» قرارگرفته و از سال 1997 جايزه اي براي مدافعان آزادي مطبوعات منظور گرديده كه تعيين برنده و يا برندگان آن به يك هيات حرفه اي 14 نفره واگذار شده است. اين جايزه مهم به نام «گيرمو كانو عيسازا» روزنامه نگار كلمبيايي اسم گذاري شده است زيرا كه «كانو» كه يك گزارش تحقيقي (اينوستيگيتيو) و دنباله دار درباره كارتل هاي مواد مخدر مي نوشت در سال 1986 به دست عوامل آنها كشته شد.

آزادي مطبوعات تنها شامل انتشار «بدون سانسور» خبر و نظر نيست، بلكه آزادي ِ انتشار نشريه توسط هر فردي است كه مايل به آن باشد، و اين فرد بايد ضمن كار انتشار؛ قوانين، ضوابط و اخلاقيات را رعايت كند. [نشريه ـ روزنامه و مجله را که روزنامه نگار منتشر و يا سردبيري کند، نشريه حرفه اي و عمومي خوانند.].

1381 - حادثه پارک شهر تهران و غرق‌شدن قایق حامل دختران دانش‌آموز رخ داد.

2006 - برلوسكني اشك ريزان رفت!

سوم ماه مي 2006 برلوسكني ميلياردر ايتاليايي، سهامدار عمده يک کمپاني رسانه اي و صاحب يک باشگاه ورزشي پس از چند هفته مقاومت و كشانيدن مسئله انتخابات عمومي ايتاليا (به سبك آمريكاي نوامبر 2000) به ديوان كشور، سرانجام به كاخ رياست جمهوري آن كشور رفت و (به گزارش رسانه ها) اشك ريزان از نخست وزيري ايتاليا كناره گيري كرد. وي كه قبل از نخست وزير شدن داراي چند پرونده ارتشاء و تقلب در دادن ماليات بود، در طول اين مقام كوشيد كه پرونده هايش مشمول مرور زمان و بالاخره مختومه شوند.

برلوسكني در ماه مي 2006 پس از مشاهده انتخاب سران دو مجلس از ميان چپگرايان و متحدان رومانو پرودي، تصميم به كناره گيري گرفت كه در عين حال اعتراف به شكست در انتخابات بود.

به رغم داشتن پرونده کيفري و جنجالهاي ديگر، ايتاليايي ها در انتخابات بعد (سال 2008) برلوسکني را به حکومت بازگردانيدند که شنيدن اخبار آن، به نوشته يک مفسّر، باعث دلسردي مردم جوامع ديگر از دمکراسي شده است که قبلا هم بارها ثابت شده بود که جز در کشورهاي کوچک کارايي ندارد و نارساست. برلوسکني متولد سپتامبر 1936 در اين دوره از حکومت (2008 تا 2011) نيز از جنجال آفريني دست نکشيد و چند جنجال سِکس ديگر به وجود آورد و ازجمله ارتباط با يک دختر زير 18 سال تمام. با وجود اين، وي تا نوامبر 2011 به حکومت ادامه داد.

برلوسکني که سه دوره (از 1994 تا 1995، از 2001 تا 2006 و از 2008 تا 2011) نخست وزير ايتاليا بود يک راستگراي ميانه رو است. وي در سال 2009 از ائتلاف سه حزب راستگراي هوادار خود حزب «مردم در آزادي» را ايجاد کرد و به رغم داشتن 20 پرونده اتهامي و چند جنجال سِکس و يک بار کتک خوردن در ملاء عام، در انتخابات بهار 2013 تلاش کرد تا دولت تشکيل دهد که حزب هوادار او از ائتلاف چپ ها شکست خورد. فعاليت هاي سياسي برلوسکني و سه بار رئيس دولت شدن او (بيش از هرکس در ايتالياي پس از جنگ جهاني دوم) نشان مي دهد که دمکراسي از اصول و تعاريف آن فاصله گرفته و انتقاد به آن وارد است. طبق برخي گزارش ها، ثروت برلوسکني معادل بيش از ميليارد دلار آمريکاست. يک دادگاه ايتاليا بالاخره در آگوست 2013 برلوسکني را به 4 سال زندان و محروميت موقت از احراز مقام دولتي محکوم کرد ولي چون بيش از 70 سال دارد، دوران محکوميت را در زندان نخواهد بود.

2010 - در انفجار سوم اپریل 2010 یک معدن زغال سنگ در ایالت وست ویرجینیا (آمریکا) 29 کارگر معدن کشته شدند. درپی رویداد مشابه قبلی در این ایالت مقرر شده بود که صاحبان معادن تدابیر و وسائلی بکار برند که در صورت ریزش کوه، انفجار تونل و انسداد، اکسیژن (هوا) به کارگران محبوس برسد. بررسی های دولت نشان داد که صاحب آن معدن همه تدابیر اعلام شده را و عمدتا با هدف صرفه جویی در هزینه بکار نبرده بود.

زادروزها

۱۴۶۹ - زادروز نیکولو ماکیاولی متفکر، سیاست‌مدار و نویسنده دوران رنسانس
۱۸۹۲ - زادروز جرج پاجت تامسون فیزیک‌دان انگلیسی ، برنده جایزه نوبل سال ۱۹۳۷ ، پسر جوزف تامسون

جرج پاجت تامسون

۱۹۰۲ - زادروز آلفرد کاستلر فیزیکدان فرانسوی، برنده جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۶
۱۹۰۳ - زادروز بینگ کرازبی خواننده و بازیگر آمریکایی

بینگ کرازبی

۱۲۹۶ - جعفر بزرگی، خواننده و بازیگر ایرانی سینم ا و تلویزیون
۱۹۳۳ - زادروز جیمز براون خواننده آمریکایی، مشهور به پادشاه فانک

جیمز براون

۱۹۷۷ - زادروز مریم میرزاخانی ریاضیدان ایرانی ساکن آمریکا ، اولین زن برنده جایزه فیلدز

مریم میرزاخانی

درگذشت‌ها

۱۲۷۰ - درگذشت بلای چهارم پادشاه مجارستان، کرواسی و دوک اشتایرمارک
۱۴۸۱ - درگذشت محمد دوم هفتمین و بزرگترین پادشاه دولت عثمانی

بلای چهارم

۱۷۵۸ - درگذشت بندیکت چهاردهم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۸۵۶ - درگذشت آدلف آدام آهنگساز و منتقد موسیقی اهل فرانسه

بندیکت چهاردهم

1233 - درگذشت ميرزا حبيب اللَّه قاآني شيرازي، حكيم و شاعر پرآوازه عصر قاجار
۱۹۸۷ - درگذشت دالیدا خواننده مصری تبار فرانسوی

قاآني شيرازي

۱۳۶۲ - محمدتقی کهنمویی، بازیگر ایرانی

محمدتقی کهنمویی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون

v.a.y