امروز در تاریخ | 24 بهمن - 13 فوریه؛ در تاریخ چه گذشت؟

[v.a.y]

برترین ها: امروز 24 بهمن برابر با 15 فوریه تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:


1030 - مرگ "سلطان محمود غزنوي" بزرگ ‏ترين پادشاه سلسله‏ ي غزنويان
سلطان محمود غزنوي، سومين شاه سلسله‏ي غزنويان از سال 387 ق پس از شكست دادن برادرش اسماعيل، حكومت را به دست گرفت و با غلبه بر اميران صفاري، ساماني، آل بويه، آل زيار و خوارزمشاهيان بر شمال و شرق ايرانِ آن روز استيلا يافت. سلطان محمود غزنوي به تدريج سرزمين‏هاي بيشتري را ضميمه‏ي قلمرو خود نمود. او دوازده بار به سرزمين هندوستان لشكركشي كرد اما سرانجام قبل از رفتن به ري پس از 34 سال سلطنت، به دليل ابتلا به بيماري سل در غزنين درگذشت. سلطان محمود غزنوي، اولين پادشاه مستقل و بزرگ‏ترين فرد خاندان غزنوي است كه به دليري و بي‏باكي و كثرت فتوحات و شكوه دربار در تاريخ اسلام، بسيار مشهور شده است. غزوات وي در هند و غنائمي كه از آن جا آورده، اجتماع علما و شعرا در دستگاه او و اشعار و كتبي كه به نام او ترتيب يافته بود، نام سلطان محمود غزنوي را در اطراف عالم، معروف كرده است. افرادي همانند عُنصري بلخي، فَرُّخي سيستاني، عَسجَدي مَروَزي، كسايي مروَزي و غضايري رازي و نيز فردوسي طوسي از شاعران دربار او بودند. هم‏چنين از علماي دستگاه محمودي، هيچ كس جليل القدرتر از ابوريحان بيروني نيست.

1542 - هنري هشتم پنجمين زنش را به تيغ جلاد سپرد!

كاترين هوارد

13 فوريه سال 1542 كاترين هوارد پنجمين زن هنري هشتم پادشاه وقت انگلستان در برج لندن (ارگ شهر) با شمشير گردن زده شد. كاترين 21 ساله بود و تنها دو سال پيش از آن با هنري ازدواج كرده بود. شهرت هنري هشتم كه عمدتا به خاطر طلاقها و ازدواجهاي پي در پي او و از اين رهگذر درگيري با واتيكان (پاپ) بود نخست به زنانش اتهام عدم وفاداري مي زد و سپس به دست جلاد مي سپرد. مجازات زنا اعدام نبود، ولي چون متهم زن پادشاه بود، نوعي خيانت به كشور به حساب آورده مي شد و مستوجب مردن قرار مي گرفت. اعدام كاترين در حالي بود كه پدرش يك لرد انگليسي و عمويش دوك نورفوك بود كه جرات مخالفت نداشتند. كاترين را پك روز پيش از اعدام به برج لندن برده بودند تا تمرين كند كه چگونه سرش را روي تخته قرار دهد كه گردن ش با يك ضربه شمشير قطع شود و او اين تمرين را چند بار انجام داده بود كه امروزه اعدام ظالمانه خوانده مي شود.

1601 - استعمار مشرق زمين توسط انگليسي ها آغاز شد

James Lancaster

13 فوريه1601 (شش سال پیش از استقرار انگليسي ها در قاره آمريكا) James Lancaster جيمز لانكاستر(1618 ـ 1554) به عنوان نماينده كل كمپاني هند شرقي با پنج کشتی و 500 مرد مسلح انگلستان را به سوي مشرق زمين ترك كرد كه روزي بد براي همه شرق بشمار آمده است. فرمان تاسيس كمپاني هند شرقي انگلستان (با هدف ظاهری ایجاد مراکز داد و ستد و گسترش بازرگانی) 31 دسامبر 1600 ميلادي به امضاي اليزابت اول ملكه اين كشور رسيده بود. در ظاهر، گردانندگان اين كمپاني 216 تن از اميران، اشراف و بازرگانان انگلستان بودند و سرمايه اوليه اش 72 هزار پاوند طلا بود. هدف اصلی لندن، رقابت با پرتغال و هلند و استعمار شرق بود. اليزابت اول مدت اعتبار اين كمپاني را 15 سال تعيين كرده بود. در آن زمان شاه عباس يكم در ايران سلطنت داشت. لانکاستر افسر نیروی دریایی انگلستان در جریان جنگ دریایی سال 1588 با اسپانیا، فرمانده ناو ادوارد بوناونچر بود. این جنگ به برتری اسپانیا پایان داد و به تدریج انگلستان را بر جایگاه آن نشاند.

لانكاستر با مشرق زمین آشنا بود و راههاي دريايي آن را مي دانست. وي قبلا با همان ناو توپدار ادوارد بوناونچر يك سفر دريايي تحقيقاتي به سيلان (سریلانکا)، مالاكا (مالزیا) و سوماترا (اندونزی) كرده بود. وی در سفر دوم در چند نقطه کشتی های هلندی و پرتغالی ها را تصاحب کرد و با استفاده از اشتباهات پرتغالی ها که برای استقرار در هند به زور متوسل شده بودند توصیه کرد که در آغاز کار بهتر است از امپراتور تیموری هندوستان (جهانگیرشاه) کسب اجازه شود. لانکاستر که از دولت لندن لقب «سرSir» گرفته است در سال 1607 در ناحیه سورات در ساحل غربی هند مستقر شد و .... كمپاني هند شرقي بعدا به تملك دولت انگلستان در آمد و استعمار هندوستان، شبه جزیره مالاکا (مالزیا)، سریلانکا، هنگ کنگ، برمه، استرالیا، نیوزیلند، جزایر اقیانوس هند، ایجاد سنگاپور و ... آغاز شد. بايد دانست كه انگليسي ها عمدتا از مقرّ حكومتي خود در هندوستان در امور ايران و منطقه خلیج فارس و بعدا همه آسیای جنوبی و غربی مداخله مي كردند.

1739 - نادر شاه در نبرد کرنال محمد شاه گورکانی را شکست داد و دهلی را تصرف کرد.

1903 - اتومبیل داشتن از انحصار ثروتمندان بیرون آمد

13 فوریه 1903 (24 بهمن 112 سال پیش) نخستين خودرو 750 دلاري فورد در كارخانه اش در خيابان ماك واقع در شهر ديترويتِ ميشيگان ساخته شد كه بعدا به يك پزشك ـ Dr. Ernst Pfenning ـ فروخته شد. نام اين خودرو «مدل ــ اِ 1903 Ford Model A» بود. موتور اين خودرو ِ بنزين سوز داراي دو سيلندر و توان آن هشت اسب بخار بود و مي توانست تا سرعت 45 كيلومتر در ساعت حركت كند. تا آن زمان، اتومبيل يك كالاي لوكس بود. هِنري فورد با ساختن فورد «مدل ـ اِ» آن را به صورت يك وسيله ضروري زندگاني در آورد تا هركس که استطاعت (توان مالی) داشته باشد و بخواهد در «وقت» صرفه جويي كند و زودتر به كارش برسد بتواند خریداری آن را کند. به اين ترتيب داشتن اتومبيل از انحصار ثروتمندان خارج شد. به رغم 750 دلار بودن فورد مدل ـ اِ، در آن سال تنها 1750 دستگاه از آن مدل فروش رفت. اینک (سال 2015) بهای میانگین یک اتومبیل ساخت کارخانه فورد آمریکا ـ در این کشور 18 هزار دلار است.

خودرو فورد مدل ـ اِ با كمك مهندس ويليز طراحي شده بود و مزد كارگران سازنده آن يك دلار و نيم در هر روز بود. با ورود همين اتومبيل كوچك و ارزان به بازار، آمريكا به صورت كشور اتومبيل در آمد كه زندگي كردن بدون آن در اين كشور دشوار است. بسياري هستند كه مي گويند آمريكائيان عاشق اتومبيل هستند و بدون آن، احساس كمبود مي كنند.

اتومبيل فورد«مدل ــ اِ» عمدتا براي مصرف داخل آمريكا بود و مدل هاي گرانتر و بزرگتر صادر مي شد.

1911 - قتل نخستین رئیس مجلس ایران

مرتضي قلي خان صنیع الدوله رئيس نخستین دوره مجلس شوراي ملي در بهمن ماه 1289 (سوم فوريه 1911 ) در تهران ـ چهار راه مخبرالدوله ـ هدف گلوله دو قفقازي تبعه روسيه قرار گرفت و كشته شد. این دو قفقازی پس از ارتکاب قتل دستگیر شده بودند که سفارت روسیه در تهران استرداد آندو را طبق قراردادهای دوجانبه (تحمیلی به دولت قاجارها) از وزارت امور خارجه ایران خواستار شد و وزارت امورخارجه دو قاتل را تحویل گرفت و به سفارت روسیه تسلیم کرد!. مخبرالسلطنه (برادر مرتضی قلی خان) انگیزه و چگونگی قتل را در کتابی که برنگاشته شرح داده است. مرتضی قلی خان تحصیلکرده آلمان و مسلط به زبانهای آلمان و فرانسه، قبلا وزیر دارایی بود. وی منتخب اعیان تهران برای نمایندگی مجلس بود که به ریاست آن نیز انتخاب شده بود. در آن زمان انتخاب نمايندگان برحسب طبقات جامعه بود و اعيان هم یک طبقه به حساب می آمدند که مرتضی قلی خان نماینده آنان در مجلس بود. مرتضی قلی خان پسر علی قلی خان مخبرالدوله بود. استرداد دو قاتل مرتضی قلی خان اوج ضعف دولت قاجارها را نشان می دهد که مردم پس از اطلاع از آن متاثر شده بودند ولی نیروی نظامی نبود که از آن بخواهند ایستادگی کند. در آن زمان انگلستان و روسیه در ایران نیروی مسلح داشتند. این دو دولت طبق موافقتنامه سن پترزبورگ (به امضای همین دو دولت) خودرا مجاز به هر اقدامی در ایران می دانستند.

مرتضي قلي خان صنیع الدوله

1945 - ارتش شوروي پس از 29 روز جنگ شديد، شهر بوداپست (پایتخت مجارستان) را از دست ارتش هيتلر خارج ساخت. در اين نبرد 29 روزه 159 هزار تن كشته شدند. به همین سبب است كه روس ها مي گويند اگر دولتهاي اروپاي شرقي روزي دشمن روسيه شوند بايد بهاي سنگين آزاد شدن از دست هيتلر را به روسيه كه به خاطر انها متحمل تلفات سنگين شد بپردازند.

زادروزها

۱۶۸۳ - جیوانی باتیستا پیازتا، نقاش و پیشگوی ایتالیایی.
۱۷۶۶ - توماس مالتوس، اقتصاددان انگلیسی، (م. ۱۸۳۴).

جیوانی باتیستا پیازتا

۱۹۰۳ - ژرژ سیمنون نویسنده بلژیکی.
۱۹۱۰ - زادروز ویلیام شاکلی، فیزیک‌دان و مخترع آمریکایی بریتانیایی‌الاصل؛ برنده جایزه نوبل فیزیک سال۱۹۵۶.

ژرژ سیمنون

۱۹۳۳ - کوستا گاوراس، فیلمساز یونانی-فرانسوی،
۱۹۴۶ - آرتور ژورژه بازیکن سابق فوتبال پرتغال.

پیتر گابریل

۱۹۵۰ - پیتر گابریل آهنگساز، خواننده و موسیقی‌دان انگلیسی.
۱۹۷۴ - زادروز رابی ویلیامز، خواننده و ترانه‌سرا پاپ و راک انگلیسی.
۱۳۴۱ - رویا نونهالی، بازیگر ایرانی

رویا نونهالی

درگذشتگان

۷۲۱ - شیلپریک دوم پادشاه مروونژی.
۱۷۸۷ - راجر جوزف بوسکویچ، فیزیک‌دان، ستاره‌شناس، ریاضی‌دان، فیلسوف، دیپلمات، شاعر، الهیات دان، از یسوعی‌ها و کشیش و یک علامه از جمهوری راگوسا.

ریشارد واگنر

۱۸۸۳ - ریشارد واگنر، آهنگ‌ساز، رهبر ارکستر، نظریه‌پرداز موسیقی و مقاله‌نویس آلمانی.
۱۹۹۵ - عبدالهفید سعید، رهبر دانشجویی الجزایر، به قتل رسید
۱۹۶۶ - فروغ فرخزاد ، شاعر، ایرانی.

فروغ فرخزاد

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون