آیا به کار بردن لفظ ارباب برای امام حسین ع درست است یا خیر؟

[nza3380]

آیا به کار بردن لفظ ارباب برای امام حسین علیه السلام که کاربرد آن هم بسیار زیاد شده اشکال داره یا خیر؟

قطعاً در به كار بردن الفاظ و تعابیری كه ما در بیان ارادت خویش به ائمه اطهار علیهم السلام استفاده می‎کنیم كمال دقت را باید به كار ببریم و تمامی زوایای عبارات بکار برده شده را بررسی کنیم تا خدای ناكرده هم كلامی خلاف شأن آن بزرگواران نباشد و هم بهانه به دست دشمنان اهلبیت علیهم السلام داده نشود.

در مورد سوالی که مطرح فرمودید بهتر است تحقیقی مختصر در ارتباط با معنی «ارباب» داشته باشیم:

ارباب از ریشه (ربب) گرفته شده و جمع (ربّ) است، ارباب اگر چه جمع است اما غیر عرب این کلمه را در مفرد نیز بکار می گیرند، برای مثال در گذشته که مسئله ارباب و رعیتی مطرح بود، «بنده» به مولای خود ارباب می‌گفته است.

[highlight=#f1faff]معنای کلمه رب چیست؟[/highlight]

این کلمه به معنای مالک، صاحب و غالب است و اگر در موضوع اسمای افعالیه خدا مورد بحث قرار گیرد، به معنای «مربی، منعم، متمم» است؛ پس اگر فرمود: «

[highlight=#f1faff]الله رب العالمین[/highlight]

»، یعنی آن تنها پرستش شونده‌ای که عقول از شناخت او در حیران هستند و مالک، صاحب، منعم و تربیت‌کننده‌همه‌امور عالم است.

ربّ اسم عام است و در مورد غیر خدای سبحان هم بکار برده می شود؛ به عنوان نمونه:

[highlight=#f1faff]«وَ قالَ لِلَّذي ظَنَّ أَنَّهُ ناجٍ مِنْهُمَا اذْكُرْني‏ عِنْدَ رَبِّكَ فَأَنْساهُ الشَّيْطانُ ذِكْرَ رَبِّهِ فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنينَ»[/highlight]

(یوسف/42) و به آن يكى از آن دو نفر، كه مى‌‏دانست رهايى مى ‏يابد، گفت: «مرا نزد صاحبت [سلطان مصر] يادآورى كن!» ولى شيطان يادآورى او را نزد صاحبش از خاطر وى برد و بدنبال آن، (يوسف) چند سال در زندان باقى ماند.

[highlight=#f1faff]«وَ قالَ الْمَلِكُ ائْتُوني‏ بِهِ فَلَمَّا جاءَهُ الرَّسُولُ قالَ ارْجِعْ إِلى‏ رَبِّكَ فَسْئَلْهُ ما بالُ النِّسْوَةِ اللاَّتي‏ قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ إِنَّ رَبِّي بِكَيْدِهِنَّ عَليمٌ[/highlight]

» (یوسف/50) پادشاه گفت: «او را نزد من آوريد!» ولى هنگامى كه فرستاده او نزد وى [يوسف‏] آمد گفت: «به سوى صاحبت بازگرد، و از او بپرس ماجراى زنانى كه دست‌هاى خود را بريدند چه بود؟ كه خداى من به نيرنگ آن‌ها آگاه است.»

علاوه بر مستندات قرآنی در کتب لغت نیز عبارت «ربّ» به معنی صاحب و مُنعِم نیز آمده است «يطلق الرب على السيد أيضا و المربي و المتمم و المنعم و الصاحب‏ (كتاب‏العين ج : 8 ص : 256)

[highlight=#f1faff]بنابراین[/highlight]

با توجه به اینکه عبارت «ربّ» در مورد غیر خدا هم بکار گرفته می شود، می توان گفت وقتی به امام حسین علیه السلام ارباب گفته می شود منظور این است که امام حسین علیه السلام صاحب اختیار ماست و ما غلام وی هستیم، یقینا کسانی که امام حسین علیه السلام را ارباب می خوانند این معنی مدّ نظرشان هست. در زبان فارسی هم ارباب ابدا به معنی خدا به کار نمی رود و به معنای سرور و شخصی که امرش مطاع باشد استعمال می گردد.

خود را غلام ائمه اطهار علیهم السلام معرفی كردن و آنها را مولی و ارباب خود دانستن خوب و سازنده است و حضرت امیر علیه السلام نیز خود را غلام رسول الله صلی الله علیه و آله معرفی ‎کرده و ‎فرماید: «

[highlight=#f1faff]أَنَا عَبْدٌ مِنْ عَبِيدِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله و سلم)[/highlight]

‏» (الكافي، ج‏1، ص: 91) البته باید خود را در سطح آن بزرگواران و لیاقت خدمتگزار ایشان بالا ببریم تا لایق غلامی کردن برای حضرت معصومین علیهم السلام داشته باشیم.

طی دو دهه اخیر برخی واژه‌ها نظیر نوکر و ارباب وارد ادبیات و فرهنگ حسینی شده است که از ابعاد مختلف قابل بررسی و تأمل است. در این نوشتار تلاش شده است، ریشه‌یابی زبان‌شناختی، مذهبی و جامعه‌شناسانه درباره کلمه

«ارباب»

و انتساب آن به

امام حسین (علیه السلام)

صورت پذیرد.

ارباب، جمع مکثر عربی است

در زبان عربی، ارباب جمع کلمه

«ربّ»

و به معنای خدایان و پروردگاران است . در سوره یوسف آیه ۳۲ آن جایی که

حضرت یوسف (علیه السلام)

دو رفیق زندانی خود را مورد خطاب قرار می‌دهد این گونه آمده است:

یَا صَاحِبَیِ السِّجْنِ أَأَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ أَمِ اللّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ (یوسف: آیه ۳۳)

اى دو رفیق زندانیم! آیا خدایان پراکنده بهترند یا خداى یگانه مقتدر؟

عرب زبان هرگز واژه

«ارباب»

را که دلالت بر جمع دارد برای یک شخص واحد به کار نبرده است و برای اراده‌ی چنین مفهومی از واژگان

«سیّد»

و

«مولا»

استفاده کرده و حتی از مفرد ارباب یعنی

«ربّ»

نیز برای نامیدن یا صدا زدن نوع انسان استفاده نکرده است. نکته قابل توجه این است که دو کلمه

«سیّد»

و

«مولا»

هم برای خدای متعال به کار می‌رود، هم برای انسان. به عنوان نمونه در دعای ابوحمزه ثمالی چندین بار واژه

سیّد

برای مخاطب قرار دادن خداوند به کار رفته است:

با تشکر

[highlight=#ffffff]

[/highlight]