اداب روسوم ازدواج در تبریز

[فائزه 2]

گلین‌ گلین‌ قیز گلین‌/ اینجی‌ لرین‌ دوز گلین‌ ، ئیدی‌ اوغلان‌ ایسته‌رم‌/ آچیلان‌ آیدا گلین

مراسم ازدواج در تبریز مانند دیگر مراسم‎های این شهر، دارای رسم و رسوم ویژه‎ای است. شاید روند داستان ازدواج در ظاهر با شهرهای دیگر یکسان باشد، اما جزئیاتی دارد که مشخصه بارز مردم این شهر است.

خواستگاری (الچی)
معمولا دختر مورد نظر، توسط خاله، عمه، مادر و یا خواهر داماد انتخاب می‎شود. بعد از مشورت با پسر، از خانواده دختر اجازه می‎گیرند تا به عنوان ایلچی (خواستگار) به خانه آنها بروند. خواستگاری معمولا عصر و با حضور چند خانم از طرف خانواده داماد انجام می‎شود.

پذیرایی از مهمان‌ها بیشتر توسط خود دختر انجام می‎گیرد. خانواده پسر نیز با او گپ و گفتی انجام می‎دهند تا بیشتر با ظاهر و اخلاقیات او آشنا شوند. بعد از صرف چای، اگر نظر خانواده خواستگار نسبت به دختر مثبت بود، کسی که از همه خوش سر و زبان‌تر است، سر صحبت را باز کرده و موضوع اصلی را مطرح می‎کند. در غیر این صورت، بعد از کمی صحبت‎های روزمره، عذرخواهی کرده و سپس مهمانی را ترک می‎کنند.

در صورت مثبت بودن نظر دو طرف، جلسه بعدی خواستگاری، همراه مردان خانواده خواهد بود. در این جلسه پدر، پدربزرگ، عموها، دایی‎ها و خود داماد نیز حضور یافته و با بردن دسته گل و شیرینی رسومات را اجرا می‎کنند.

در این جلسه، دختر و پسر در اتاقی دیگر و البته با اجازه پدر دختر، با یکدیگر صحبت می‎کنند. بزرگ‎ترها نیز به صحبت خود درباره مهریه، زمان عقد و عروسی ادامه می‎دهند. در پایان این جلسه اگر به توافقی رسیده باشند، نبات و یا کله قندی که توسط خانواده داماد آورده شده را می‎شکنند و هر کس مقداری از آن را می‎خورد.

بله برون (سوز دانیشما)
اگر بنا بر این شد که دختر و پسر، مدتی را نامزد بمانند، مراسم بله_برون برگزار می‎شود. در این مراسم که بزرگ‎ترهای فامیل حاضر هستند، از طرف خانواده پسر، حلقه نشان انگشتری، یک قواره پارچه چادری و پارچه لباس مجلسی، روسری و یا شال همراه دسته گل و شیرینی برده می‎شود. همچنین در دفتر و یا کاغذی، توافقاتی که حاصل شده را می‎نویسند و امضا می‎کنند.

عقدکنان (کبین کسمه)
برگزاری مراسم عقد می‎تواند هم به صورت مختصر و محضری باشد و هم جشن مفصلی برای آن گرفته شود. برای این جشن، مردان و زنان در اتاق‎های مجزا جمع شده و عاقدی را دعوت می‎کنند تا صیغه عقد را جاری سازد.

به طور معمول، دختر تا بار سوم «بله» را نمی‎گوید. بعد از بله گفتن عروس و داماد، افرادی که در آنجا حضور دارند هدایای خود را به آن دو تقدیم کرده و سپس بساط شادی را به راه می‎اندازند.

دوران عقد
اما یکی از مسائل مهم در مراسم ازدواج تبریزی‎ها، تعیین مدت دوران عقد است. در این دوران، دختر و پسر با هماهنگی خانواده با یکدیگر در ارتباط هستند. اگر در این فاصله، عید و یا مناسبت خوش یمنی مانند شب عید سال نو، شب یلدا، عید قربان و... باشد، خانواده پسر هدایای مختلفی را همراه تزئینات برای دختر می‎برند. البته رسم بر این است که در روز عید غدیر و سال نو نیز، هدایایی از طرف خانواده دختر به پسر داده می‎شود.

خرید عروسی
برای خرید وسایل عروسی، عروس و داماد همراه بعضی از خانم‎های فامیل به بازار می‎روند. خرید انگشتر، پارچه برای لباس عروس، کت و شلوار برای داماد، لوازم آرایش، آئینه و شمعدان و... لیست خرید این روز است.

جهازبرون (جهاز جورمه)
جهازجورمه که همان جهازبرون است در چیدمان جیهزیه، تزئین آنها و دعوت از نزدیکان عروس برای تماشاست خلاصه می شود. هر کدام از نزدیکان عروس نیز در این مراسم هدیه‎ای را همراه خود می‎آورند که جزئی از لوازم جهیزیه محسوب می شود. در این مراسم مادر داماد میزبان نهار عروس و میهمانانش است. بعد از چیده شدن وسایل، از خانواده داماد نیز دعوت می‎شود که برای دیدن زحمات پدر و مادر عروس، در این مراسم شرکت کنند.

حنابندان (حنا آغشامی)
شب قبل از مراسم عروسی، نزدیکان و به خصوص جوانان در خانه مادر عروس جمع می‌شوند. در این شب خانواده داماد، طبق‌هایی که از میوه و شیرینی و حنای تزئین شده به همراه دیگر خریدهای عروسی را برای عروس هدیه می‎برند.

خانواده دختر نیز، به همین منوال طبق‌هایی را از خریدها و میوه و شیرینی و حنا برای خانواده داماد می‎برند. در آخر شب دست عروس و داماد را منقش به حنا می‎کنند.

روز عروسی

چند روز قبل از عروسی در مراسمی به اسم "بند اندازون" خانواده داماد دختر را برای اصلاح تا آرایشگاه همراهی می‎کنند. ویژگی مهم مراسم_عروسی_در_تبریز برگزاری آن در عصر و به صر شیرینی، شربت و شام است. البته مجلسی خصوصی‎تر برای نزدیکان عروس و داماد نیز در همان روز به صرف شام برپا می‎شود. ناگفته نماند سرو مرباهای مختلف، از ضروریات مهمانی‎های تبریز به ویژه شام عروسی است.

بعد از اتمام مراسم، خانواده‎ها به منزل پدر عروس می‎روند و به صرف شیرینی پذیرایی می‎شوند. کمی بعد، خانواده داماد برای بردن عروس به منزل پدری او می‎آیند و او را تا منزل جدیدش همراهی می‎کنند. در منزل عروس و داماد، پدر عروس دست آنها را در دست‎های هم می‎گذارد و برای عاقبت بخیری آنها دعا می‎کند. سپس روبان قرمزی را دور کمر داماد می‎بندد و آنها را از زیر قرآن رد می‎کند.

پاگشای عروس