امروز در تاریخ | 3 شهریور - 25 آگوست؛ در تاریخ چه گذشت؟

[v.a.y]

امروز 3 شهریور برابر با 25 آگوست تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

643 - مجسمه شاپور یکم در تنگ چوگان و دستور سردار عرب به فروافکندن آن!

در جریان افتادن منطقه ای از ایران که اینک استان فارس است به دست اعراب، 25 آگوست سال 643 میلادی یک سردار عرب به نام نصر ابن سیّار در تنگ چوگان وارد غاری شد که یک مجسمه بزرگ سنگی از شاپور یکم در آنجا قرارداده شده بود و غار پُر از آثار تاریخی و هنری ایرانیانِ [آن دوران] بود.

نصر دستور افکندن مجسمه شاپور را از جایگاهش داد و آثار دیگر هم از آسیب در امان نماند. نصر پیشنهاد مردم محل را که در برابر دریافت مقداری زر از آنان، اجازه دهد که مجسمه را به حالت اول بازگردانند ردّ کرد. وزن این مجسمه شاپور یکم 25 تُن گزارش شده است. مورخان اروپایی آثار باقیمانده در تنگ چوگان را محرّک غرور ملی ایرانیان و سند تمدن این ملت نوشته اند.

نقش شاپور يکم در يک حکّاکي

1852 - روز ملي و استقلال "اروگوئه" از استعمار اسپانيا

كشور اروگوئه با 176/215 كيلومتر مربع وسعت در جنوب شرقي امريكاي جنوبي، در غرب اقيانوس اطلس و در همسايگي كشورهاي برزيل و آرژانتين واقع شده است. جمعيت اروگوئه بيش از 3 ميليون نفر است كه اكثراً مسيحي هستند. پايتخت اين كشور شهر مونته ويدئو و واحد پولش پزو مي‏باشد. نژاد مردم اروگوئه سفيد است. زبان رسمي مردم اروگوئه اسپانيايى مي‏باشد. پيش‏بيني مي‏شود جمعيت اروگوئه تا سال 2025 نزديك به 4 ميليون نفر خواهد شد.

از شهرهاي مهم آن سالتو، پايساندو و ريوِرا است. اروگوئه توسط اسپانيايى‏ها در قرن شانزدهم كشف گرديد و در قرون 17 و 18 صحنه درگيري بين اسپانيا و پرتغال براي تصاحب آن بود كه منجر به پيروزي اسپانيا شد. بعد از سال 1810 شورش‏هاي خونيني براي استقلال به وجود آمد هم‏زمان با اوج‏گيري قيام مردمي در اروگوئه، اين كشور در سال 1816 به تصرف پرتغال درآمد كه هفت سال ادامه يافت. در سال 1823 اروگوئه به صورت يكي از استان‏هاي كشور تازه استقلال يافته برزيل درآمد. قيام مردمي اين بار در 25 اوت 1825 به نتيجه رسيد و استقلال اين كشور اعلام شد. با اين حال از همان اوان استقلال، اين كشور درگير جنگ‏ها و اختلافات داخلي بوده است. 25 اوت روز استقلال و روز ملي اروگوئه مي‏باشد. كه سرانجام به استقلال اروگوئه منجر گرديد و نوع حكومت آن جمهوري اعلام شد.

1941 - و بالاخره تعرض نظامي انگلستان و شوروي به ايران، با وجود اعلام بيطرفي قبلي آغاز شد

با اين كه 26 ژوئن 1941 (پنجم تير 1320)، پنج روز پس از آغاز تعرض آلمان به خاك شوروي، دولت ايران بي طرفي كامل خود را در جنگ ميان آن دو كشور به دولت شوروي اعلام داشته بود و دولت مسكو از اين اقدام ايران سپاسگزاري كرده بود و رضا شاه دستور خروج آلماني ها يي را كه وجودشان در ايران لازم نبود داده بود، بامداد روزي چون امروز – 25 اآگوست درسال 1941 ميلادي برابر با سوم شهريور ماه 1320 خورشيدي – نيروهاي شوروي و انگلستان تعرض خود را آغاز کردند و از چند نقطه وارد ايران شدند. انگلستان مدتها بود كه مقدمات اين كار را آماده مي كرد و براي اين منظور از هند به عراق سرباز فرستاده بود و گروهي نظامي را هم به مرزهاي جنوب شرقي ايران گسيل داشته بود و مطبوعات لندن به انتقاد از رضا شاه دست زده بودند.

رضاشاه به توان دفاعي ارتش اطمينان داشت و باور نمي كرد كه در ميان نظاميان كساني پيدا شوند كه در لحظه دفاع، نيروها را مرخص كنند!!!

اندكي پس از عبور نيروهاي انگلستان و شوروي از مرزها و ورود به خاك ايران، نمايندگان سياسي دو كشور در تهران، در يادداشتي كه تسليم علي منصور نخست وزير وقت كردند جريان اين لشكركشي را به او اطلاع دادند. براي رسيدگي به اين واقعه پيش از ظهر سوم شهريور جلسه شوراي وزيران در حضور رضا شاه تشكيل شد. رضا شاه كه به توان ارتش اطمينان داشت تصميم به مقاومت گرفت ، ستاد جنگ به رياست سرلشکر ضرغامي در باشگاه افسران برپا شد و سربازان احتياط چهار دوره به زير پرچم احضار شدند تا شمار نيروها به سيصد هزار تن بالغ شود . دستور داده شد که دو لشكر پايتخت در اطراف تهران موضع دفاعي بگيرند و جريان به اطلاع مجلس نيز رسيد . در همين روز رضا شاه در مورد تجاوز نظامي بي دليل انگلستان و شوروي ، با ارسال تلگرام به روزولت رئيس جمهوري وقت آمريكا نسبت به اقدام آن دو دولت اعتراض كرد كه خبر رسيد انگليسي ها با تمهيداتي ناوگان ايران را كه از دير زمان چشم ديدن آن را نداشتند منهدم كرده ، تعدادي از كشتي ها را نيز تصاحب كرده و شماري از افسران نيروي دريايي از جمله دريادار بايندر فرمانده اين نيرو کشته شده اند. تا پايان وقت امروز هنوز از خيانت ژنرال ها و مرخص كردن پادگانها خبري نبود.

چرا انگلستان نقشه اشغال نظامي ايران را در سر مي پروراند؟

علي منصور نخست وزير وقت

رضا شاه با اين كه باحمايت انگلستان به عمر سلسله قاجارها پايان داده بود، در سالهاي نيمه دوم دهه 1320 متمايل به آلمان و ايتاليا شده بود و انگلستان از آن بيم داشت كه گسترش نفوذ آلمان در ايران منجر به خروج ايران از حوزه نفوذ آن کشور شود و نه تنها هند و سرزمين هاي عربي به مخاطره افتند بلکه ماشين جنگي انگلستان بدون سوخت بماند و آلمان با كمك ايران بر كشورهاي عربي مسلط شود و هند از دست آن دولت خارج گردد؛ بعلاوه، ارسال كمك از مسير ايران به شوروي كه زير ضربات ارتش هيتلر قرار داشت آسانتر و اطمينان بخش تر بود. زيرا كه نيروي دريايي آلمان در آبهاي اقيانوس هند فعاليتي نداشت. لذا، با تباني قبلي به دولت ايران اخطار شد كه آلمانيها را اخراج كند. ارتش ايران با توجه به وضعيت و تسليحات وقت توان دفاع داشت بنابراين انگلستان در صدد تطميع چند ژنرال ايراني برآمد و در حالي كه رضا شاه براي جنگ آماده مي شد و فرمان احضار به خدمت ذخيره داده شده بود، دو ژنرال وي دستور مرخص شدن سربازان را صادر كردند!. ايران اشغال نظامي و رضا شاه مجبور به كناره گيري شد و از ايران تبعيد گرديد و تا پايان عمر زنداني انگلستان بود. بعدا سران انگلستان، آمريكا و شوروي محرمانه تصميم گرفتند كه پس از پايان جنگ دوم، ايران تا مدتها زير نظر سه كشور باشد، و به اين سبب با سلطنت محمدرضا پهلوي موافقت كردند كه اطمينان يافته بودند وي مانند پدرش نيست و عنصري ضعيف است كه بعدا آن قرار محرمانه، از بيم كنترل ايران توسط استالين بر هم خورد( جزئيات بر حسب تاريخ وقوع درسايت آمده است ). مورخان بيطرف در اين كه در شهريور 1320 ايرانيان اين فرصت را به دست نياوردند تا با نثار جان از وطن خود دفاع كنند متفق القولند. جنگهاي ميهني (دفاعي) باعث تقويت احساسات ملي و پيشرفت هاي بعدي و سرافرازي ملتها بوده است، حتي اگر شكست خورند.

سرلشكر ضرغامي رئيس ستاد جنگ (دفاع) شد، ولي...

انگلستان در شهريور 1320، با کمتر از پنج هزار سرباز به ايران حمله كرد سه هزار و پانصد نفر از طريق عراق وارد ايران شدند و حدود هزار و پانصد سرباز هم از مرزهاي جنوب شرقي به كرمان وارد شدند. تازه همين عده هم از بيم لشكر كرمان كه با وجود دريافت دستور مرخصي سربازان، منسجم باقي مانده بود چندين روز در جلگه "راين Rayen" اردو زده بودند و جرات پيش آمدن نداشتند. در برخي نوشته ها آمده است که پس از اشغال نظامي ايران ، مردم از خود مي پرسيدند : چه شدند آن ژنرالهايي که ما گرسنگي خورديم و به آنان حقوق گزاف پرداختيم که در چنين روزي بي دفاع نباشيم ؟. يک نظامي شايد در طول عمر سپاهي گري خود تنها يک زمان لازم باشد عمل کند و اگر اين يک روز را هم از انجام وظيفه شانه خالي کند ، چه حاصل؟

1959 - اختلاف مرزي چين و هند

25 اوت سال 1959 نهرو ارتش هند را آماده جنگ با چين كرد كه در مناطق مرزي اختلاف ارضي داشتند. چين كه نمي خواست هند به امريكا نزديك شود، آمادگي خود را براي مذاكره اعلام كرد، ولي هند به تمركز قوا در مرزهاي چين ادامه داد و نيروهاي هندي در بيستم اكتبر 3 سال بعد (1962) بر ضد چين دست به تعرض زدند كه چين شش روز بعد با استفاده از فرصتي كه بحران موشكي كوبا و معاوضه شوروي و امريكا برايش فراهم آورده بود، دست به حمله متقابل زد و ارتش هند را تار و مار كرد و مناطقي در شمال شرقي و شمال غربي اين كشو را تصرف و واحدهاي متعدد هندي را اسير كرد. اين سريعترين و شديدترين حمله نظامي در مناطق كوهستاني در دو قرن اخير به شمار مي آيد.

اختلاف دو كشور بر سر اين مسائل مرزي و اراضي كه نيروهاي چين در سال 1962 تصرف كردند هنوز کم و بيش ادامه دارد، گو اين كه در سالهاي اخير مناسبات دو كشور بهتر و عادي شده است و سران دولتهاي چين و هند از پايتخت هاي يکديگر ديدار کرده و به گفتگو نشسته اند.

1967 - روزي که رهبر حزب نازي آمريكا ترور شد

25 آگوست 1967 در آرلينگتون (ديوار به ديوار شهر واشنگتن) جورج لينكلن راكول g.l. rockwell رهبر حزب نازي ايالات متحده موسوم به حزب ناسيونال سوسياليست ترور شد. قاتل او يك عضو اين حزب بود كه به دليل داشتن عقايدي متفاوت و افراطي اخراج شده بود. اين فرد عقيده داشت كه ميان سفيد پوستان هم بايد تفاوت قائل شد و قبول كرد كه سفيد پوستان تيره رنگ متفاوت از سفيد پوستان با رنگ پوست روشن و لطيف و آبي چشمها هستند!.

جورج لينكلن راكول

زادروزها

۱۵۳۰ - ایوان چهارم واسیلیویچ، معروف به «ایوان مخوف»، نخستین تزار روسیه.
۱۷۴۴ - زادروز یوهان گوتفرید هردر فیلسوف، زبان‌شناس، شاعر ، منتقد ادبی، از دانشمندان تأثیرگذار عصر روشنگری

ایوان مخوف

۱۹۱۱ - زادروز وو نوین جیاپ ژنرال ویتنامی،وزیر دفاع ویتنام
۱۹۱۲ - زادروز اریش هونکر عضو و رئیس حزب کمونیست آلمان شرقی، و رهبر جمهوری دموکراتیک آلمان - آلمان شرقی

یوهان گوتفرید هردر

۱۹۳۰ - زادروز شان کانری بازیگر اسکاتلندی
۱۹۳۴ - زادروز آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، شخصیت سیاسی و مذهبی ایرانی.

آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی

۱۹۵۸ - زادروز تیم برتون کارگردان، تهیه‌کننده، نویسنده، طراح، نقاش و شاعر آمریکایی

تیم برتون

درگذشت‌ها

۱۷۷۶ - درگذشت دیوید هیوم از فیلسوفان اسکاتلندی و از پیشروان مکتب تجربه‌گرایی
۱۸۱۹ - درگذشت جیمز وات فیزیکدان و مخترع اسکاتلندی و پدر انقلاب صنعتی

جیمز وات

۱۸۶۷ - درگذشت مایکل فارادی فیزیکدان و شیمیدان انگلیسی

مایکل فارادی

۱۹۰۰ - درگذشت فریدریش نیچه فیلسوف و منتقد آلمانی و از تاثیر گذارترین متفکران معاصر

فریدریش نیچه

۱۹۰۸ - درگذشت آنری بکرل فیزیک‌دان فرانسوی و یکی از کاشفان پدیدهٔ پرتوزایی ، برنده جایزه فیزیک نوبل به همراه کوری ها

آنری بکرل

۲۰۱۲ - درگذشت نیل آرمسترانگ فضانورد آمریکایی ، نخستین انسانی که طی ماموریت آپولو ۱۱ در ۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹ بر کره ماه گام نهاد.

نیل آرمسترانگ

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون