امروز در تاریخ | 5 اردیبهشت - 25 آوریل؛ در تاریخ چه گذشت؟

[v.a.y]

برترین ها: امروز 5 اردیبهشت برابر با 25 آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

483 - تصرف قلعه ‏ي اَلَموت توسط حسن صباح

حسن صباح كه در ابتدا در خدمت سلطان مَلِكشاه سلجوقي بود بعدها به شام و مصر مسافرت كرد و به سلك اسماعيليان - كه به امامت اسماعيل فرزند امام جعفر صادق(ع) معتقد بودند و هفت امامي به شمار مي‏روند - درآمد. وي از اواخر سال 473 ق به دعوت مردم ايران به مذهب اسماعيلي پرداخت و عده‏ي زيادي را به دور خود جمع كرد. حسن صبّاح در رجب 483 ق بر قلعه‏ي الموت در قزوين استيلا يافت و آن جا را مركز دعوت و تربيت سرّي خود قرار داد. پس ازتصرف اَلَموت، حَسن، دايره‏ي دعوت خود را توسعه داد. هرچند حسن، تا آن هنگام، بسياري از مردم را درنواحي مختلف به مذهب خويش درآورده بود، ولي اهميّت واقعي كار او در حقيقت پس از تصرّف قلعه‏ي اَلَموت آغاز شد. پس از مدتي، كار حسن صباح چنان بالا گرفت كه سپاهيان سلجوقي از رويارويى با او و قلعه‏ي مستحكم اَلَموت، ناكام باز مي‏گشتند.

قلعه الموت

او ياراني در اين منطقه و مناطق گوناگون شمال و شرق كشور فرستاد و پناهگاه‏هايى بسيار در دست گرفت. حسن صباح ياران فداكاري را تربيت كرد كه مردم از كار آن‏ها در وحشت و دِهشت مي‏افتادند و هركار پرخطري به دست ايشان انجام مي‏شد. از جمله كارهاي اين فدائيان، قتل مخالفان اين فرقه بود كه قتل نظام المُلك، وزير كهنه‏كار سلجوقي و دو پسر او و بسياري از ديگر افراد مي‏باشد. سلطان سنجر سلجوقي نيز بر اثر تهديدي كه از جانب حَسن ديده بود، از تعقيب او باز ايستاد. گويند، حسن، يكي از فداييان را مامور كرد تا شب هنگام، كاردي نزديك وي در زمين فرو كند. او سپس به شاه پيغام داد كه "آن كس كه كارد به زمينِ دُرشت فرو مي‏كند، در سينه‏ي نرم سلطان هم توانَد نشانَد" سلطان ترسيد و با صبّاحيان آشتي كرد و قدرت ايشان، بيش از قبل فزوني گرفت.

1492 - سقوط آخرين دولت اسلامي اروپا در غرناطه

پس از ظهور دين مبين اسلام و در پي گسترش آن در نواحي غرب آسيا و شمال افريقا، سپاهيان اسلام از طريق تنگه جبل‏الطّارق وارد منطقه جنوب غربي اروپا شدند و اين ناحيه به مدت هشت قرن تحت نظر خلفاي اسلامي قرار داشت. اين ناحيه كه امروزه اسپانيا مي‏باشد در آن زمان اندلس ناميده مي‏شد. با گذشت زمان، مسيحيان اسپانيا به كمك ديگران زمينه ترويج فساد را در بين مسلمانان به وجود آوردند و سرزمين اندلس را از دست مسلمانان خارج ساختند. در اين هنگام عده بسياري از مسلمانان از شهرهاي اسپانيا به غرناطه آمدند و اين شهر مدتي دراختيار آنان بود. در نهايت، اين شهر به عنوان آخرين پايگاه دولت اسلامي در اروپا، در 25 آوريل در سال 1492م به تصرف مسيحيان درآمد و به حكومت هشت‏صد ساله مسلمانان در اين منطقه پايان داده شد. دوران حاكميت اسلام در اين منطقه با شكوفايى علم و دانش همراه بود؛ علوم قرآني و حديث، فقه، علوم طبيعي و پزشكي، نجوم و رياضيات، فلسفه و ادبيات جلوه‏هايى از بُعد علمي و فرهنگي مسلمانان در اين منطقه به حساب مي‏آمد. گرچه در كنار علوم فوق، بايد از معماري اسلامي ياد كرد كه بقاياي آن در اسپانياي امروز نشانه‏هايى از فكر بديع و تلاش مسلمانان در نمايش دين اسلام در تمامي جهات زندگي است. سقوط دولت اسلامي در اندلس ناشي از عواملي چند مي‏باشد كه مي‏توان از غفلت امرا و حكام جامعه اسلامي، عدم وحدت و يگانگي ميان مسلمانان، تأثيرات گسترده تهاجم فرهنگي و برنامه‏ريزي و تلاش دشمنان اسلامي در باز پس‏گيري اين قطعه از دنياي اسلام ياد نمود.

غرناطه (Granada)

1918 - نخستین نبرد تانکها در تاریخ

24 اپریل 1918 جبهه ویلر برتونو (فرانسه، آخرین سال جنگ جهانی اول) شاهد نخستین نبرد تانک بود. در این نبرد 3 تانک آلمانی و 3 تانک انگلیسی یکدیگر را می کوبیدند. شمار کل تانکهای آلمان در زمان این نبرد، 21 دستگاه گزارش شده است. «تانک» به عنوان یک جنگ افزار در سال 1917 ساخته شده بود و قبلا ارتش انگلستان از آن در نبرد با افراد پیاده و سنگرنشین استفاده می کرد که آلمان نیز تانک به جبهه فرستاد. مهندس جوزف ولمر طراح تانکهای آلمان بود که از سال 1916 دست بکار آن شده بود. نخستین تانکهای آلمانی 30 تن وزن، اندکی بیش از هفت متر طول و 3 متر عرض داشتند، ضخامت زره آنها 5 سانتیمتر بود، مجهز به توپ 57 میلیمتری بودند و شبیه یک برجک پولادین بنظر می رسیدند. یک موتور دایملر این تانکها را به حرکت درمی آورد و حداکثر سرعت آنها 15 کیلومتر در ساعت بود. نخستین طراح تانکهای انگلیسی سرگرد ویلسون بود. این تانکها 28 تن وزن داشتند ولی سرعتشان بیش از 6 کیلومتر در ساعت نبود.

عکس زیر دو نمونه از نخستین تانکهای آلمانی و انگلیسی را که نخستین جنگ افزار زرهی جهان بشمار می آیند نشان می دهد:

1928 - خواستگاري وليعهد وقت از فوزيه

دربار سلطنتی ایران پنجم اردیبهشت 1317 (در آن سال مصادف با 25 اپریل 1938) اعلام کرد که خواستگاری ولیعهد وقت (محمدرضا پهلوی) از فوزیه شاهزاده خانم مصری (خواهر ملک فاروق) پذیرفته شده و بزودی نخست وزیر ایران در صدر هیاتی برای فراهم ساختن مقدمات کار و تعیین روز عقدکنان به قاهره خواهد رفت. این هیات 9 روز بعد عازم مصر شد. محمدرضا پهلوی پنجم اسفند (ده ماه بعد) برای عقد نکاح و آوردن عروس، با کشتی جنگی رهسپار قاهره شد. عقد نكاح، 24 اسفند انجام شد و محصول این ازدواج که دیری نپایید یک دختر به نام شهناز بود. عوام الناس ایرانی فوزیه را جاسوس خارجی در دربار ایران می پنداشتند! و به باور آنان، انگليسي ها عامل اين وصلت بودند! زیرا که مصر وابسته به انگلستان بود. معمّاي اين ازدواج، تا دهها سال در ذهن ايرانيان باقي مانده بود مخصوصا که ازدواج بعدي شاه که فرزند بوجود نياورد، يک دهه بعد صورت گرفت و ازدواج سوم يک دهه! پس از آن؛ حال آنکه هدف نخست، نگراني و مشغله يک شاه و هر رهبر ديگر بايد داشتن يک «جانشين بالقوه» براي خود باشد تا برنامه ها، سياست ها و مسير ادامه يابد.

فوزيه

پس از اشغال نظامي ايران در شهریور 1320، از برخي از رجال ايراني هوادار آلمان که بازداشت و تبعيد شده بودند نقل شده است که گفته بودند: لندن از آن بيم داشت که اگر وليعهد وقت با يک شاهزاده خانم افغان ازدواج کند، دو کشور متحد و به گونه اي بارديگر يکپارچه شوند و دهها ميليون پاتان (پشتون = پختون) هند غربي (پاکستان امروز) را به آن اتحاديه بکشانند که خلاف سياست قديمي انگلستان بود و چنانچه با دختر يکي از بزرگان ايران پيوند مزاوجت مي بست، بعدا مقامات ارشد اداری از دست عوامل قديمي انگلستان خارج و به اين خانواده سپرده مي شد که اين هم به زيان انگلستان بود که مي خواست ايران را در چنگ داشته باشد. ازدواج با دختر يک ژنرال، در صورت وقوع هر ناآرامي و شورش احتمال کودتا مي رفت. ازدواج وليعهد وقت با يک شاهزاده خانم اروپايي و يا دختر يکي از معاريف آن قاره نيز به مدرنيزه شدن ايران کمک مي کرد که لندن خواهان آن هم نبود؛ لذا عوامل لندن موضوع ازدواج با فوزيه را مطرح کردند که خاندان او در دست انگلستان بودند. خانواده آلبانيايي تبار فوزيه از آغاز قرن نوزدهم (زمان محمدعلي پاشا) تا کودتاي ژنرال نجيب (اوايل دهه 1950) در مصر سلطنت داشتند.

شاه مدتها پس از طلاق فوزیه در بهمن 1329 با ثریا اسفندیاری بختیاری ازدواج کرد و برغم اطلاع از عقیم بودن وی، تا بهمن 1336 با او زندگی کرد. در آبان 1339 هجری خورشیدی (و خیلی دیر) از همسر سوم (که در 1338 با او ازدواج کرده بود) دارای پسر شد. به باور برخی از مورخان، داشتن ولیعهد از تکالیف یک پادشاه است و اگر محمدرضاشاه پهلوی در این کار مسامحه نکرده بود و دست کم در دهه 1320 (1940میلادی) دارای پسر و ولیعهد شده بود، می توانست در 1973 که مشخص شد به سرطان مبتلاست، این بیماری را اعلام و به موقع تفویض اختیارات می کرد و .... (پسر او ـ رضا پهلوي در 1973 که ابتلاء شاه به بيماري سرطان تاييد شده بود 14 ساله بود و نوجوان).

1940 - سالروز تاسیس رادیو ایران

پنجم ارديبهشت 1319 (25 اپریل 1940) راديو تهران در محل بی سیم پهلوی (باغ بی سیم ـ خیابان شمیران ـ چهارراه سید خندان و در آن زمان خارج از تهران) و با استفاده از دو فرستنده 20 كيلو واتي و دو كيلو واتي موجود ويژه ارسال تلگرام آغاز بكار كرد و سه بار در شبانه روز به فاصله هشت ساعت از هم، اخبار داخله و خارجه و تفسیرهای مربوط را پخش می کرد. . از آنجاکه نوار ضبط صوت ساخته نشده بود برنامه هاي راديو تهران ـ از موسیقی تا گفتار و نمایش به صورت زنده پخش می شد و ابتکاری بود، نه اقتباس از کشورهای دیگر. اعضای ارکستر عمدتا درجه داران موزیک ارتش بودند. اخبار در شهر و در سازمان خبرگزاري پارس (جنب ساختمان وزارت امور خارجه) در دو نسخه تهيه و به دو موتوسيكلت سوار جداگانه داده مي شد تا اگر فرضا يكي از آنان ضمن راه (تهران به بي سيم پهلوی) دچار حادثه غير مترقبه شود، ديگري به موقع، اخبار را به دست گويندگان برساند. خبرگزاري پارس كه در تابستان 1934 (1313 هجري خورشيدي) طبق الگوي خبرگزاري آناتولي (تركيه) تاسيس شده و وابسته به وزارت امور خارجه بود بعدا به سازمان انتشارات و تبليغات كشور (وزارت ارشاد فعلي) كه راديو يكي از موسسات آن بود ضميمه شد. رشد و پیشرفت رادیو ایران و خبرگزاری پارس در زمان مدیریت و وزارت نصرت الله معینیان روزنامه نگار معروف صورت گرفت.

اولین ساختمان رادیو ایران

در اجرای يك قانون مصوب، راديوها و تلويزيون غير دولتي از سال 1350 (1971) به تلويزيون ملي ملحق و سازمان ملّي راديو تلويزيون (صدا و سيماي ايران) به وجود آمد و خود، به تاسيس خبرگزاري مستقل دست زد كه بعدا واحد مركزي خبر نام گرفت و بیشتر سازمانهای رادیو از ميدان ارگ به خيابان جام جم منتقل شد.

قراربود که هر برنامه سازمان رادیو تلویزیون همانند رادیو سابق دارای شورا (شوراي برنامه مرکب از کارشناسان و اهل تجربه) باشد و این شوراها مطالب برنامه و هرگونه تغییری را قبلا بررسی و تصویب کند و جمع این شوراها و یا شورای مرکب از نمایندگان آنها بر سازمان و برنامه های رادیو تلویزیون که یک سازمان ملّی است نظارت داشته باشد که چنین نشد و چون مدیر عامل این سازمان در هفت سال نخست از وابستگان دربار بود، از این بابت مورد اعتراض علنی قرار نگرفت. مسعود برزین آخرین مدیرعامل سازمان رادیو تلویزیون ملّی ایران نه تنها تصمیم به اجرای روال شورایی برنامه ها گرفت بلکه در نظر داشت که شورای کل سازمان رادیو تلویزیون، انتخابی (همانند شوراهای شهر) باشد، نیمی از اعضاء با رای مخاطبان و نیم دیگر از کارشناسان و اهل حرفه با رای این جماعت، که پیروزی انقلاب انجام این کار را متوقف ساخت و بسیاری از کارکنان حرفه ای این سازمان نیز برکنار شدند. ساختمان راديو تلويزيون دولتي (صدا و سيما) پس از پيروزي انقلاب به دست کمونيست ها افتاده بود و اينان بودند که کارکنان قديمي را به سازمان راديو تلويزيون (ساختمان جام جم) راه ندادند و تلاش قطب زاده مدير عامل بعدي هم به دليل ايجاد يک کميته انقلاب در راديوتلويزيون مرکب از شرکت کنندگان در انقلاب، نه اهل حرفه، مانع از حل مسئله شد. به اخراج شدگان غرامت بيکاري هم پرداخت نشد (ندادن غرامت اخراج از کار، در کشوري که به اتباع يارالنه نقدي داده مي شود!). در اوايل دهه 1370 محمد هاشمي مدير عامل وقت برخي از کارکنان قديمي را که به او مراجعه کرده بودند بکار گرفت.

1945 - محاصره برلين توسط ارتش شوروي در آخرين روزهاي جنگ جهاني دوم

در حالي كه تمام مقاومت‏هاي نيروهاي نازي در برابر متفقين با شكست مواجه مي‏شد و جنگ جهاني دوم آخرين روزهاي خود را پشت سر مي‏گذاشت، در روز 25 آوريل 1945م، ارتش سرخ شوروي، برلين پايتخت آلمان را تحت محاصره گرفت و نيروهاي شوروي پس از دور زدن برلين، در غرب اين شهر شروع به پيشروي كردند. دو روز بعد، نيروهاي امريكا و شوروي در مسير حركت خود در دو جهت مخالف، در قلب آلمان به هم پيوستند و نيروهاي آلمان به دو قسمت تقسيم شدند. در اين زمان قدرت مقاومت ارتش آلمان نازي به كلي در هم شكسته شد و سربازان آلماني، نه فقط به علت از دست دادن روحيه و احساس شكست، بلكه به خاطر نرسيدن مهمات و مواد غذايى دسته دسته تسليم مي‏شدند. هم‏چنين وحدت فرماندهي از ميان رفته و هيتلر كنترل خود را بر باقي‏مانده ارتش آلمان از دست داده بود. با تنگ‏تر شدن حلقه محاصره برلين، ديگر ترديدي براي هيتلر باقي‏نمانده بود كه مقاومت آخرين سربازان وفادار او هم تا چند روز ديگر به پايان خواهد رسيد. با تصرف كامل برلين و خودكشي هيتلر، آلمان هم تسليم متفقين شد و جنگ جهاني دوم نيز پايان يافت.

1966 - در اثر زلزله ای مهیب تاشکند پایتخت ازبکستان تخریب شد.

1974 - انقلاب میخک در پرتغال

انقلاب میخک که نام اصلی آن «انقلاب جمهوری» است در 25آوریل سال ۱۹۷۴ میلادی توسط افسران شورشی جوان در شهر لیسبون پرتغال شروع شد و با پایان دادن به حکومت دیکتاتوری که سالازار بنیانگذار آن بود، باعث به قدرت رسیدن ژنرال اسپینولا در این کشور شد. چون این انقلاب بدون خونریزی و آشوب انجام شد، در تاریخ پرتغال به نام انقلاب دمکراتیک مشهور است و چون مردم از سربازان با گل‌های میخک استقبال کردند، به انقلاب میخک نیز مشهور شد.

1980 - سالروز شكست عمليات نظامي آمريكا در صحراي طبس

25 اپريل 1980 عمليات نظامي «مافوق سرّي» آمريكا عليه ايران، در صحراي طبس با كشته شدن هشت نظامي آمريكايي و از دست رفتن يك هواپيماي سي ـ 130 و چند هلي كوپنر با شكست رو به رو و ادامه آن لغو شد. جيمي كارتر رئيس جمهور وقت آمريكا همان روز مسئوليت این شکست را برعهده گرفت و گفت كه به منظور خارج ساختن گروگانها (كاركنان سفارت) از تهران، اين عمليات برنامه ريزي شده بود. قرار بود اين نظاميان پس از تجديد سوخت هلي كوپترها در صحراي طبس، خود را به تهران و بازداشتگاههاي گروگانها برسانند. در پي اعتراف كارتر، سايرس ونس وزير امورخارجه آمريكا از سمت خود كناره گيري كرد و گروگانها تا آخرين لحظه حكومت كارتر آزاد نشدند. همين اقدام كارتر باعث شد كه در انتخابات نوامبر آن سال از رونالد ريگان (ریگن) نامزد حزب جمهوریخواه شكست بخورد.

هواپيما و هلي کوپتر منهدم شده در صحراي طبس

مناسبت ها

روز جهانی مالاریا

زادروزها

1807 - تولد هنري لانگ فالو اديب معروف امريكايي

هنري لانگ فالو

۱۹۴۰ - آل پاچینو، بازیگر آمریکایی و برندهٔ جایزه اسکار.

آل پاچینو

۱۲۹۹- جلیل ضیاءپور، پدر نقاشی مدرن ایران در بندر انزلی.

مرگ‌ها

۱۶۴۴ - چونگ‌جن، آخرین امپراتور سلسله مینگ
1971 - مرگ فرانسوا دوالیه دیکتاتور خون‏خوار هائیتی

امان اللَّه خان

1960 - مرگ امان اللَّه خان پادشاه پيشين و باني نظام سلطنتي در افغانستان
۱۳۸۴ - رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی، گوینده اذان ایرانی مشهور و تاریخی جهان اسلام در آواز بیات ترک و در گوشه روح الارواح

رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی

۱۳۰۸- بیژن ترقی، شاعر و ترانه‌سرای ایرانی در تهران.
۱۳۹۲ - امیرحسین فردی، نویسنده و روزنامه نگار

بیژن ترقی

۱۹۲۸ - فلوید بنت، هوانورد آمریکایی
۲۰۱۴ - تیتو ویلانوا، سر مربی سابق تیم بارسلونا

تیتو ویلانوا

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون