امشاسپندان اهورایی

[fatemeh . R]

اهورا و شش امشاسپندان


شش امشاسپندان، اهوراييند
بهين روح نيكي و زيباييند
صفات خداوند يكتا بوند
چو از ويژگيهاي مزدا بوند
نماد تساوي مرد و زنند
هر آنگونه تبعيض را دشمنند
زن و مرد مخلوق داور بوند
در آيين مزدا برابر بوند
سه امشاسپندند گوياي مرد
كه روح جهان را ز خود شاد كرد
نخستين آنان «وهومن» بود
در امروز اين نام بهمن بود
ابر آگهي هست و اوج خرد
كه دادار جان و خرد را سزد
پس از آن «اشا» نظم دنيا بود
چو هنجار هستي ز مزدا بود
كنون نام آنست ارديبهشت
كه با راستي و درستي سرشت
«خشترَوئيريو» توان و فر است
كه مشهور اكنون به شهريور است
توان آفريني مزدايي است
چو بالاترين توانايي است
سه ديگر نماديست از روح زن
كه درمانَد از بازگويش سخن
«سپند آرميتي» كه اسفند هست
نمودار مهر خداوند هست
زن و مادران مظهر آن بوند
نمايانگر مهر يزدان بوند
در امروز اسفند نامش بود
كه عشق و محبت پيامش بود
به پنجم كه راهي است تا كائنات
كمال و رساييست «هَ ئوروتات»
كه خرداد ناميم آن را كنون
سوي جاوداني شود رهنمون
ششم هم «اَمرتات» پايندگيست
دگرگوني حالت زندگيست
«امرتات» امروز مرداد هست
كه نام درستش امرداد هست
در آن هستي آرماني بود
چو مفهوم آن جاوداني بود


توران شهریاری( بهرامی)







بهمن












اردیبهشت












شهریور








اسفند








خورداد












امرداد




مشاسپندان
، مهین ایزدانی هستند، که بازشناسانندههای وجود اهورامزدا هستند.این واژه به معنی جاودانان پاک یا مقدسان بیمرگ یا نامیرایان فزونیبخش است که از دو جز امشه به معنی جاودانی و بیمرگ و سپنته به معنی پاک و مقدس و فزونیبخش تشکیل شدهاست.
امشاسپندان شش فروزه اهورامزدا هستند که هر کدام دارای مفهومی است که بخشی از عظمت خداوند یکتا را به آدمی میشناسانند و با شناخت و پیروی از این مفاهی و ایزدان میتوان اهورا مزدا را درک کرد.
همچنین گفته شده است به شش ایزد(فرشته) + اهورا مزدا(خدا) گفته میشود.

مطابق باورهای مذهبی زرتشتی، امشاسپندان، خداوند را در زمین برای گسترش صلح و عدالت یاری میکنند و هرکدام مسولیت محافظت از چیزی را بر عهده دارند و عبارتاند از ( به فارسی امروز):

شش امشاسپندان عبارتاند از:

۱-
وهمن یا وهومن
( بهمن ) : به معنی نیک اندیشی - پندار نیک
۲-
اشه وهیشته
(اردیبهشت ) : به معنی بهترین راستی
۳-
خشتره وییره
(شهریور ): شهریار گزیده - شهریاری دلخواه
۴-
سپنته آرمیتی
یا
سپندارمذ
(اسفند): به معنی فروتنی و بردباری مقدس
۵-
هیورتات
( خرداد ) : به معنی رسایی و کمال
۶-
امرتات
(مرداد ) : به معنی بی مرگی و جاودانگی


لازم به ذکر است که در برخی از ادبیات دینی،امشاسپندان در جهان مادی دارای نقشی به عنوان نگهبان شش گروه از آفریدههای جهان هستند:
وهمن نگهبان جانوران سودمند،
اشه وهیشه نگهبان آتش،
خشتره وییریه نگهبان فلزات،
سپنته آرمیتی نگهبان زمین،
هیوروتات نگهبان آب،
امرتات نگهبان گیاهان.


همچنین یک روز از هر ماه و یکی از ماههای سال به نام آنها نامیده میشود.
۱- بهمن (وهمن) : روز دوم - ماه یازدهم
۲- اردیبهشت : روز سوم - ماه دوم
۳- شهریور : روز چهارم - ماه ششم
۴- سپنته آرمیئتی (سپندارمز=اسفند) : روز پنجم - ماه دوازدهم
۵- خرداد : روز ششم - ماه سوم
۶- امرداد : روز هفتم - ماه پنجم

امشاسپند در اوستا بصورت امش سپنت آمده و نامی است که به یک دسته از بزرگترین فرشتگان مزدیسنا داده شده است.این واژه از سه جزء تشکیل یافته:جزء نخستین «أ» علامت نفی است و جزء دوم مش به معنی مرگ از ریشه ی مر به معنی مردن می باشد و جزئ سوم سپنت یعنی پاک و مقدس؛روی هم رفته این واژه به معنی جاودان پاک یا فناناپذیر مقدس است.شماره ی امشاسپندان یا «مهین فرشتگان» هفت است که نام شش تای آنها در ضمن ماههای دوازده گانه سال مندرجست.



سپنتا مینو


در رأس این شش امشاسپند در آغازسپنتا مینو به معنی خرد پاک یا روح مقدس یا گوهر پاک قرار داشته است و بعدها به جای او اهورمزدا را گذاشته اند.گاه نیز به جای اهورمزدا،سروش را قرار داده اند.



شش امشاسپند دیگر عبارتند از:

وهومنه=بهمن (منش و اندیشه نیک) که نخستین آفرید ه اهورمزدا است و در عالم روحانی مظهر اندیشه نیک،خرد ودانایی خداون است،در عالم مادی حفاظت و پرستاری جانوران سودمند به بهمن سپرده شده است.یازدهمین ماه سال و نیز دومین روز ماه منسوب به بهمن است. دوم روز از بهمن ماه به نام بهمنگان یا بهمنجنه را طبق رسم ایرانیان جشن می گرفتند. خروس که از مرغان مقدس به شمار می رود،لباس سفید و همچنین گل یاسمن سفید مخصوص بهمن است.


اشاوهیشت=اردیبهشت (بهترین اشا یا راستی و درستی) در عالم روحانی نمایند هی صفت راستی ،پاکی و تقدس اهورمزدا است و در عالم مادی نگهبانی کلیه ی آتشهای روی زمین بدو سپرده شده است. دومین ماه سال و سومین روز ماه نامزد به اردیبهشت است.روز سوم اردیبهشت ماه را به نام اردیبهشتگان جشن می گرفتند. گل مرزنگوش مخصوص اوست.


خشتره وئیریه=شهریور (کشور آرزو شده،سلطنت مطلوبه) در عالم روحانی نماینده ی سلطنت ایزدی و فرّ و اقتدار خداوند است و در جهان مادی پاسبان فلزات است.ششمین ماه سال و چهارمین روز ماه موسوم به شهریور است. روز شهریور در شهریور ماه را به نام شهریورگان جشن می گرفتند. گل شاهسپرغم (ریحان) مختص شهریور است.


سپنت آرمئیتی=سپندارمذ (فروتنی و فداکاری پاک) در عالم معنوی مظهر محبت و بردباری و تواضع اهورمزدا است و در جهان جسمانی فرشته ایست موکل برزمین؛به این مناسبت آن را مؤنث دانسته دختر اهورمزدا خوانده اند. دوازدهمین ماه سال و پنجمین روز ماه موسوم است به سپندارمذ. ایرانیان باستان روز پنجم اسفند ماه را به نام سپندارمذگان جشن می گرفتند،بید مشک گل مخصوص سپندارمذ است.


هئوروتات=خرداد (کمال یا صحت) در عالم روحانی این فرشته مظهر کمال اهورمزدا است و در عالم مادی پرستاری آب با خرداد می باشد. سومین ماه سال و ششمین روز ماه موسوم به خرداد است. روز ششم خرداد به نام خردادگان جشن می گرفتند. به قول سنت،حضرت زرتشت در خرداد روز فروردین ماه تولد یافته،در این روز مبعوث شده،در این روز کی گشتاسب دین او را پذیرفته است و در این روز رستاخیز به وقوع خواهد پیوست. گل سوسن مخصوص به خرداد است.


امرتات=امرداد (بی مرگی ،جاودانی) در عالم معنوی نماینده ی دوام و بقای اهورمزداست و در عالم مادی پرستاری گیاه با اوست.پنجمین ماه سال و هفتمین روز ماه به نام اوست. روز هفتم امرداد ماه موسوم به امردادگان را جشن می گرفتند. گل چمبک از آن امرداد است.