۲۵-۰۵-۹۳، ۰۴:۲۰ ب.ظ
امیرحسین آریان‌پور (زاده تهران ۸ اسفند ۱۳۰۳ – درگذشته تهران ۸ مرداد ۱۳۸۰)، نویسنده، فرهنگ‌نویس، مترجم و استاد دانشگاه ایرانی بود. او اصالتاً کاشانی و نوهٔ نایب حسین کاشی بود. امیرحسین آریان‌پور، جامعه‌شناس، پژوهشگر و نویسنده و مترجم ایرانی، هشتم اسفند ۱۳۰۳ در تهران به دنیا آمد.
او از اخلاف عصیانگران نایبی کاشان بود و از طرفی نسبتی هم با خاندان ملک‌المورخین سپهر نویسنده ناسخ التواریخ داشته است. او در سن ۱۸ سالگی یعنی در سال ۱۳۲۱ در مسابقات بوکس خراسان و در سال ۱۳۲۳ در مسابقات وزنه‌برداری چندملیتی خاور نزدیک اول شد. او از نظریه‌پردازان در زمینه علم جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی نیز به شمار می‌آید و در گسترش آن بیشترین تلاش‌ها و خدمات را در حوزه پژوهش و تحقیق به عمل آورد. او در سه زمینه، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی گام‌های ارزنده‌ای برداشته و خلاقیت علمی را با درونمایه جنبه‌های اخلاقی دانش و پژوهش به عنوان وجه مشخصه تلاش‌هایی همراه داشت. کار عظیم او تدوین فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی (در حوزه فرهنگ فلسفه و جامعه‌شناسی) به چهار زبان فارسی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که در مدت زمانی بیش از چهل سال به طول انجامیده و بی شک، یکی از مهمترین آثار فرهنگ تفصیلی علوم در زبان پارسی و یکی از گرانبهاترین و بزرگترین آثار امیرحسین آریان پور است که حاوی سیصدهزار فیش بوده و تاکنون انتشار نیافته است.
آریان‌پور در جامعه‌شناسی دیدگاهی ماتریالیستی داشت[
نیازمند منبع
]. وی پسرخالهٔ سهراب سپهری شاعر بزرگ معاصر و نوه نایب حسین کاشی است.
ابتکار ترجمهٔ پسوند ایسم (-ism) به «-گرایی» از آن اوست. وی در مقدمهٔ ترجمهٔ سیر فلسفه در ایران می‌نویسد: ««ism-»های غربی را با پسوند «-گرایی» – که با تأیید مرحوم دکتر محمدباقر هوشیار نخست در سال ۱۳۲۵ به‌کارش بردم، و اکنون زبانزد بسیاری از اهل علم و ادب است – [ترجمه کردم].»
امیرحسین آریان‌پور در روز دوشنبه ۸ مرداد ۱۳۸۰ در تهران درگذشت. پیکر وی در بهشت زهرای تهران و در آرامگاه خانوادگی آریان‌پور به خاک سپرده شد.
او از اخلاف عصیانگران نایبی کاشان بود و از طرفی نسبتی هم با خاندان ملک‌المورخین سپهر نویسنده ناسخ التواریخ داشته است. او در سن ۱۸ سالگی یعنی در سال ۱۳۲۱ در مسابقات بوکس خراسان و در سال ۱۳۲۳ در مسابقات وزنه‌برداری چندملیتی خاور نزدیک اول شد. او از نظریه‌پردازان در زمینه علم جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی نیز به شمار می‌آید و در گسترش آن بیشترین تلاش‌ها و خدمات را در حوزه پژوهش و تحقیق به عمل آورد. او در سه زمینه، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی گام‌های ارزنده‌ای برداشته و خلاقیت علمی را با درونمایه جنبه‌های اخلاقی دانش و پژوهش به عنوان وجه مشخصه تلاش‌هایی همراه داشت. کار عظیم او تدوین فرهنگ تفصیلی علوم اجتماعی (در حوزه فرهنگ فلسفه و جامعه‌شناسی) به چهار زبان فارسی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی است که در مدت زمانی بیش از چهل سال به طول انجامیده و بی شک، یکی از مهمترین آثار فرهنگ تفصیلی علوم در زبان پارسی و یکی از گرانبهاترین و بزرگترین آثار امیرحسین آریان پور است که حاوی سیصدهزار فیش بوده و تاکنون انتشار نیافته است.
آریان‌پور در جامعه‌شناسی دیدگاهی ماتریالیستی داشت[
نیازمند منبع
]. وی پسرخالهٔ سهراب سپهری شاعر بزرگ معاصر و نوه نایب حسین کاشی است.
ابتکار ترجمهٔ پسوند ایسم (-ism) به «-گرایی» از آن اوست. وی در مقدمهٔ ترجمهٔ سیر فلسفه در ایران می‌نویسد: ««ism-»های غربی را با پسوند «-گرایی» – که با تأیید مرحوم دکتر محمدباقر هوشیار نخست در سال ۱۳۲۵ به‌کارش بردم، و اکنون زبانزد بسیاری از اهل علم و ادب است – [ترجمه کردم].»
امیرحسین آریان‌پور در روز دوشنبه ۸ مرداد ۱۳۸۰ در تهران درگذشت. پیکر وی در بهشت زهرای تهران و در آرامگاه خانوادگی آریان‌پور به خاک سپرده شد.