با خواص بی نظیر سیاه دانه آشنا شوید

[MeNa]

با خواص بی نظیر سیاه دانه آشنا شوید

سیاه دانه دارای خواص درمانی بسیاری است. در احایث و روایات اسلامی نیز آمده است که :
" سیاه دانه دوای هر بیماری و دردی است ، به جز مرگ."

برخی خواص آن عبارتند از :
- سیاه دانه طبیعت گرمی دارد.
- به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیموکیتون، دارای اثرات ضد تشنجی است. بررسی ها نشان می دهد سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت آن شود.
- در کاهش نفخ شکم و دفع گازهای معده موثر است.
- زیاد کننده شیر مادران است.
- قاعده آور است، یعنی عادت ماهانه را باز می کند.
- ضد کرم است. مصرف سیاه دانه با سرکه باعث دفع کرم دستگاه گوارشی می شود.
- استفاده از مخلوط سیاه دانه آسیاب شده با عسل برای تسکین درد رحم و پس درد زایمان مفید است.
- غرغره کردن جوشانده ی سیاه دانه در سرکه باعث تسکین درد دندان و محکم شدن دندان می شود.

درمان بیماری ها با سیاه دانه

* سرگیجه و درد گوش :
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.

* روماتیسم :
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
* اسهال :
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.

* ناراحتی های کبدی :
مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد ( آلوئه ورا ) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.همچنین می توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه ی برگ های بید (برگ های کوچک ) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.


* سردرد و میگرن :
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید.
در ضمن با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید.

* درد و ناراحتی های کلیوی :
یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید.همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روزادامه دهید.هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
* بی اختیاری ادرار:
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل ، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید. * دل پیچه و درد های روده ای:
به مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل پیچه و دل درد آن را بنوشید. * تب :
اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف می کند.

[sadaf]

ریخت شناسی:

گیاهی است علفی و یک ساله به ارتفاع تا 40 سانتی متر که گاه از کرک های ظریف پوشیده شده است. برگ های آن دارای تقسیمات زیادی (منشعب) است به طوری که باریک و به شکل نخ مانند در آمده است. گل ها تک تک بر روی ساقه قرار گرفته اند و به رنگ سفید مایل به شیری می باشند. کناره گلبرگ ها اکثراً به صورت نوار نازکی به رنگ سبز یا مایل به آبی می باشد. دانه های این گیاه سیاه رنگ، زاویه دار و معطر است و در صورتی که له شوند بوی تندتری از آن ها ساطع می شود. گل ها بیشتر در بهار ظاهر می شوند و دانه ها در تابستان به رشد کامل می رسند. (6)
سیاه دانه یا سیاه تخمه دانه های ریز، سیاه رنگ و منشوری شکلی است که سه وجهی یا گرد بوده و سطحی ناصاف دارد. پس از کنده شدن پوسته رویی دانه ها، مغز سفیدرنگ و روغنی آن نمایان می شود که بسیار خوشبو (مانند بوی لیمو) است. (7،8)

پراکنش سیاهدانه در جهان و ایران:
در منطقه مدیترانه (مصر، کرت، ترکیه، یونان، تونس و ...) هند و خاورمیانه به عمل می آید. در مناطق مختلف جنوب غرب آسیا، اروپا و شمال آفریقا بومی شده و کشت می شود. در ایران نیز در اراک و اصفهان می روید و در سایر نواحی هم پرورش می یابد. (9)
تاریخچه
این گیاه 3000 سال است که مصرف می شود و تاریخچه مصرف پزشکی دانه آن به 2000 سال پیش بر می گردد. شروع مصرف آن از خاورمیانه شروع و به سرتاسر اروپا، آفریقا و هند انتقال یافت. دانه ها در مقبره پادشاه توتان خامون یافت شده است. مصریان باستان عقیده داشتند که گیاهان دارویی مثل سیاه دانه در زندگی بعد از مرگ نقش دارند. در قرن اول بعد از میلاد مسیح، پزشک یونانی، دیوسقوریدوس، ثبت کرد که دانه ها جهت مشکلات مختلف مثل سردرد، دندان درد، احتقان بینی و کرم های روده ای مصرف می شود. عقیده رایج اسلامی وجود دارد که سیاه دانه دارویی برای تمام امراض به جز پیری و مرگ است. (4)

ترکیبات مهم:
دانه های گیاه دارای روغن ثابت (36تا38%)، پروتئین ها، آلکالوئیدها، ساپونین (ملانین) و اسانس (0.4 تا 2.5%) است.
روغن ثابت عمدتاً شامل اسیدهای چرب غیراشباء (لینولئیک و اولئیک اسید) است. عمده ترین اجزاء اسانس تیموکینون (28% تا 57%) است. چهار آلکالوئید جداسازی شده است: نیجلیسین و نیجلیدین (ایندازول ها)، نیجلیمین و نیجلیمین ان اکساید (ایزوکینولین ها).
سایر مواد شامل پالمیتیک، گلوتامیک، اسکوربیک و استئاریک اسید، آرژینین، متیونین، لایزین، گلایسین، لوسین، فیتواسترول¬ها، فیبر خالص، کلسیم، آهن، سدیم و پتاسیم است.
محتوای غذایی دانه ها 21% پروتئین، 35% کربوهیدرات و 36% چربی تعیین شده است.
اصلی ترین اجزاء فعال تیموکینون، دی¬تیموکینون (نیجلون)، تیموهیدروکینون و تیمول شناسایی شدند.(4)


خواص سیاه دانه از دیدگاه طب سنتی:

سیاه دانه دارای طبیعت گرم و خشک در سوم است.

در طب سنتی خواص گوناگونی برای سیاه دانه ذکر شده است که از جمله مهم ترین آن ها عبارتند از:
منضج و قوام آورنده اخلاط
خشک کننده رطوبات
کماد (قراردادن پارچه گرم) بر سر جهت زکام و کاهش ریاح، سریع الاثر است.
رفع درد سینه و تنگی نفس، ضد سرفه
ضد استفراغ
چاق کننده
روغن آن با روغن زیتون و کندر جهت افزایش باه مأیوسین به صورت مالیدنی و نوشیدنی مفید است.
مناسب برای بعضی بیماری های کبدی و طحال، از جمله در یرقان مفید است.
خاصیت شکننده سنگ کلیه و مثانه دارد.
مدر، شیرافزا، افزاینده حیض.
ضد نفخ و به همراه سرکه دفع کننده اقسام کرم معده است.
سوخته آن جهت بواسیر خصوصاً با رب مورد (در تحفه آب مورد ذکر شده) استفاده می¬شود.
ضماد کوبیده آن با گلاب برای زخم سوداوی ساق پا مفید است.
از دیدگاه طب سنتی می تواند مضر کلیه باشد و مصلح آن کتیرا است. مصرف زیاد آن می تواند سبب خفگی گرم مزاجان و سرگیجه شود و اصلاح آن خیسانیدن دارو در سرکه و سکنجبین است.
بدل دارو انیسون و یا نصف وزن مصرف آن (به بخش میزان مصرف مراجعه شود)تخم شوید است. (1،12،13،14،15،16،17)


خواص سیاه دانه از دیدگاه طب رایج:
با توجه به کاربرد سیاه دانه در طب سنتی ملل مختلف تحقیقات زیادی در مورد این گیاه انجام شده و کاربردهای زیادی پیدا کرده است. بعضی از مهم ترین خواص سیاه دانه عبارتند از:

دستگاه تنفس:
حداقل دو مطالعه مدعی اثرات تنفسی سیاه¬دانه جهت حساسیت، سرفه، التهاب ریه، آمفیزم، آسم، آنفلوآنزا و احتقان ریه است. در یک مطالعه بالینی، درمان با روغن سیاه دانه در 152 بیمار مبتلا به حساسیت، شامل آبریزش بینی و آسم ریوی، مقدار IgE و ائوزینوفیل را کاهش داد و مصرف روغن سیاه دانه جهت درمان کمکی در این شرایط را تأیید کرد.

ضدالتهاب و ضددرد:
مصرف سنتی سیاه دانه به صورت ضماد پودر شده دانه ها برای دردهای التهابی مثل روماتیسم، سردرد و بعضی مشکلات پوستی توسط مطالعات جدید به اثبات رسیده است.

ضد دیابت:
سیاه دانه جهت کاهش فشار خون و دیابت در طب بومی جنوب شرق مراکش کاربرد داشته است. اثرات بسیار مفید ضددیابتی دانه در مطالعات حیوانی هم به اثبات رسیده است اما مطالعات بالینی مورد نیاز است.

کاهش فشار خون:
اگرچه مطالعات مثبت حیوانی در مورد احتمال کاهش فشار خون سیاهدانه دیده شده است اما مطالعات بالینی بیشتر نیاز است.

افزایش ایمنی بدن و ضد سرطان و آنتی اکسیدان:
مواد استخراج شده از سیاه¬دانه اثرات پاک کننده رادیکال های آزاد را نشان دادند. یکی از مزایای بالقوه سیاه دانه کاهش سمیت داروهای ضدسرطان یا فاکتورهای آلوده کننده، به دلیل اثرات آنتی اکسیدانی آن است. مطالعات در دهه های اخیر نشان می دهد مصرف مداوم سیاه دانه می تواند پاسخ سیستم ایمنی را بهبود بخشد. البته بر طبق مطالعات به نظر می رسد سیاه دانه بر خلاف تقویت سیستم ایمنی سلولی، سیستم ایمنی خونی را تضعیف کند، ولی مطالعات بیشتری در مورد این فرضیه نیاز است. همچنین مطالعات درون سلولی و حیوانی که بر روی روغن و مواد مؤثره سیاه دانه انجام شده است نشان می دهد دانه ها دارای خاصیت ضدتومور هستند هرچند که مطالعات بالینی در این مورد هم نیاز است.

بیماری های زنان:
سیاه دانه محرک قاعدگی و افزاینده شیر است. یک مطالعه نشان داد که سیاه دانه اثرات ضدانقباضی در ماهیچه صاف رحمی موش دارد و مانع انقباضات خودبخودی می شود. مصرف عصاره دانه یک تا ده روز پس از آمیزش موش ها، سبب جلوگیری از حاملگی در آنان شده است.

سیاه دانه اثرات ضد نفخ و رفع کولیک داشته و جهت رفع اسهال (ساده و خونی)، یبوست و تسکین بواسیر هم کاربرد داشته است.

اثرات ضدمیکروبی و ضد انگلی:
سیاه دانه به طور سنتی در درمان آب مروارید، آبسه، انگل و سایر آلودگی ها استفاده می شده است. اثرات ضد باکتری، ضد قارچ، ضد ویروس و ضد کرم از اسانس، عصاره آبی و خود سیاه دانه در مطالعات حیوانی و سلولی گزارش شده است اما نیازمند مطالعات بیشتر بالینی است.(4و6)

میزان مصرف سیاه دانه در طب رایج و سنتی:
اگرچه مصرف دانه له شده بین 0.6 تا 1.2 در چای گرم توصیه شده است (6) اما تحقیقات بیشتری در مورد اعلام دقیقتر دوز دارویی مورد نیاز است. (6) در طب سنتی تا 2 درهم (حدود 6 گرم) در سردمزاجان و تا 0.5 درهم (حدود 1.5 گرم) در گرم مزاجان توصیه شده است. (1) مصرف روغن این گیاه هم در طب سنتی تا 1 درهم (حدود 3 گرم) گزارش شده است. (12)


عوارض جانبی سیاه دانه:
عصاره دانه و محتویات آن جزء مواد با درجه سمیت بسیار پایین تقسیم بندی شده اند و تنها 2 مورد التهاب پوستی از مصرف موضعی روغن آن گزارش شده است. (4)

در مطالعات کمی که در مورد سمیت های احتمالی سیاه¬دانه و محتویات آن وجود دارد سمیت خاصی گزارش نشده است و مطالعات بیشتری نیاز است. (4)

مصرف سیاه دانه در بارداری و شیردهی:
روغن و دانه (به خصوص در دوز بالا) به دلیل اثرات انقباضات رحمی در بارداری توصیه نمی شود. در شیردهی در حد مصرف خوراکی به نظر مانعی ندارد و از گیاه اثرات افزاینده شیر گزارش شده است. (6،11) با این وجودتحقیقات بیشتری در این مورد لازم است. (4)


تداخلات دارویی و غذایی سیاه دانه:
اگرچه احتمال دارد با توجه به اثرات درمانی مختلف، این گیاه با بعضی از داروهای فشار خون، شل کننده عضلات، متسع کننده ریه، ضددیابت، ضد افسردگی، شیمی درمانی، بی حسی، مدر و غیره تداخلات داشته باشد و موجب کاهش یا افزایش عوارض یا اثرات شود، اما اطلاعات کامل و بالینی در

[sadaf]

سیاه دانه





عوارض جانبي

در مورد عوارض سياه دانه هنوز مستندات علمي كافي نيست. در مطالعات حيواني، سميت كبدي عصاره هاي مختلف سياه دانه به ويژه عصاره آبي آن در مصرف خوراكي 6 گرم به ازاي كيلوگرم وزن بدن محاسبه شده است. در مورد عصاره الكلي، تزريق داخل صفاقي با مقدار 5/0 گرم به ازاي كيلوگرم وزن بدن سبب %50 مرگ و مير شده است.


روش مصرف

ميزان توصيه شده در مورد دانه گياه برای یک فرد بالغ روزانه 6/0 تا 2/1 گرم است. در صورت استفاده از روغن سياه دانه، روزي يك بار هر دفعه 30-20 قطره روي نان ماليده و مصرف شود.

مصرف در بارداري و شيردهي

با مصرف سياه دانه احتمال تحريك رحم و تشديد خونريزي ماهانه وجود دارد. بنابراين مصرف آن در بارداري جايز نيست. همچنين، مدارك كافي در مورد بي خطر بودن مصرف آن در شيردهي وجود ندارد.



تداخلات دارويي

- سياه دانه با داروهاي ضد فشار خون نظير داروهای بتابلوكر (مانند متورال و پروپرانولول) و داروهاي "مهار کننده های آنزيم تبديل كننده آنژيوتانسين" (Angiotensin-converting enzyme inhibitors) (مانند كاپتوپريل و انالاپريل) تداخل كرده و مانع اثر آنها مي شود.

- اثر داروهاي سمپاتوميمتيك (Sympathomimetic) را تشديد كرده و موجب افزايش فشار خون مي شود. اپي نفرين، سودوافدرين و آمفتامين نمونه هايي از داروهاي سمپاتوميمتيك هستند. اين داروها از طريق تحريك سيستم عصبي سمپاتيك عمل مي كنند.

- اثر داروهاي شل كننده عضلات و برونكوديلاتورها (داروهاي متسع كننده مجاري تنفسي) را تشديد مي كند.

- مصرف همزمان سیاه دانه با داروهاي ادرار آور (ديورتيك) خطر بروز هيپوكالمي (كاهش پتاسيم خون) را افزايش مي دهد.

- سیاه دانه با داروهاي ضد افسردگي تداخل كرده و موجب افزايش فشار خون و آريتمي ناشي از داروهاي ضد افسردگي سه حلقه ايي نظير آمي تريپتيلين (Amitriptyline) و ايمي پرامين (Imipramine) مي شود. همچنين خطر حملات فشار خون ناشي از داروهاي ضد افسردگي كه از طريق مهار آنزيم مونوآمين اكسيداز (Monoamine oxidase) عمل مي كنند را افزايش مي دهد.

- این گیاه احتمال آريتمي ناشي از داروهاي بي حسي را افزايش مي دهد.

- انتظار مي رود كه مصرف همزمان سیاه دانه با ساير داروهاي ضد ديابت قند خون را بيش از اندازه كاهش دهد.


منابع
Vahdati-Mashhadian N, Rakhshandeh H, Omidi A. An investigation on LD50 and subacute hepatic toxicity of Nigella sativa seed extracts in mice. Pharmazie 2005; 60: 544-7.
Duke JA, Bogenschutz-Godwin MJ, duCellier J, Duke PAK. Handbooke of medicinal herbs. 2nd ed. New York: CRC Press; 2002. 88-9.
Goreja WG. Black seed, natures miracle remedy. New York: Amazing Herbs Press; 2003. 33-46.
بخردي، رضا. گياه درماني نوين. كاشان: شركت داروسازي باريج اسانس، 1383. ص. 69-247.

[sadaf]

پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم خبر داد كه سياه دانه درمان براى همه ي بيمارى ها است....


پيامبر اكرم صلى الله عليه وسلم خبر داد كه سياه دانه درمان براى همه ي بيمارى ها است. و واژه شفا در همه حديث ها خالى از آلت تعريف (ال) همچنين با شيوهء مثبتى بكار برده شد. از اين رو اين واژه در غالب نكره است.بنا بر اين ميتوان گفت كه در سياه دانه يك قدر از شفاى هرناخوشى هست.
حضرت رضا (علیه السلام) نقل شده ا ست که :سیاه دانه شفای از هر دردی است به جز مرگ. بخصوص برای قرقرهای شکم ( صدای شکم ) و درد شکم و خصوصا اگر با عسل خورده شود سودمند است و روایت شده که برای تب یک روز درمیان و تب غالبه سه قاشق عسل و سیاه دانه بخوریدزیرا این دو نه به حرارت مایلند نه به برودت و نه به تبع( صفرا ، سوداء ، بلغم و خون ) و شفای این دو در آنهاست منبع : کتب شیعه و اسلامی
ابن سينا در كتاب قانون طب مي نويسد :سیاه دانه در مزاج، گرم است روغن سیاه دانه زگیل‏ها و خال‏ها را زدوده و در علاج لكه ‏های سفید و پیسی مؤثر است. اگر سیاه دانه را با عسل و آب تناول نمایند، درمان سنگ كلیه و مثانه است. ابن‏ سینا منافع سیاه دانه را به طور فهرست ‏وار چنین بیان می‏كند:ورم‏ها و جوش‏ها؛جوش‏ها و زخم‏های چركین؛سردردهای میگرنی و سرگیجه؛برای چشمهایی كه اشك فراوان دارند و چشم‏های ضعیف؛برای دستگاه تنفس (تنگی نفس، بلندی نفس و بیماری شبیه آسم)؛برای دستگاه‏های گوش و حلق و بینی و دهان؛انواع تب؛سياه دانه حاوي 30 تا40 درصد ماده روغني و 0.5 تا يک ونيم درصد اسانس با بوي نامطبوع و قندهاي مختلف ، مواد صنعتي و ساپونوئيدي است.
سیاه دانه گرم و گیاه سیاه دانه علاوه برخواص درمانی در بیماریهای گوارشی ،تنفسی و کلیوی دارای خواص ضد تشنجی است.
گیاه سیاه دانه به دل گیاه سیاه دانه به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیمو کیتون در دانه های خود دارای اثر خود دارای اثرات ضدتشنجی است .نتایج آزمایشهای مختلف به عمل آمده نشان داد که گیاه سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت تشنج شود. همچنين از دانه هاي آن، اثر ضدتوموري و ضدباکتري نيز مشاهده شده و ممکن است اثر ضدنفخي آن مربوط به داشتن اثر ضدباکتريايي باشد.
بيماري نفخ ، بسيار شايع است بيشتر مردم جامعه به دليل بي توجهي و رعايت نکردن رژيم غذايي مناسب و زياده روي در غذا دچار آن مي شوند.
از اسانس سياه دانه، ماده اي به نام نيژلون استخراج مي شود دانه اين گياه اثر قاعده آور، ضد کرم ، مسهل و زياد کننده ترشحات شير دارد از دانه هاي آن براي مصارف مذکور و دفع گازهاي معده و بيماري هاي نزله اي دستگاه تنفسي استفاده مي شودبررسی ها و پژوهش های آزمایشگاهی نشان می دهد روغن سیاه دانه نقش مؤثری در درمان مرض قند و افزایش فشار خون دارد و همچنین می تواند باروری را در انسان افزایش دهد.گرچه پیش از این ثابت شده بود گیاه شنبلیله در درمان این دو بیماری مفید است ولی فواید سیاه دانه در بررسی های اخیر مشخص شده است و از آن می توان به جای داروهای شیمیایی استفاده كرد.