۱۵-۰۵-۹۴، ۱۱:۱۶ ق.ظ
مرغ مینا پرندهای کوچک است که قابلیت بسیار خوبی برای تقلید صدا دارد و این توانایی شگفت انگیز باعث شدهاست که آدمی از سالیان بسیار دور به پرورش و نگهداری از این پرنده علاقمند شود. تاریخ اهلی شدن آن چندان مشخص نیست اما به نظر میرسد که لا اقل سه هزار سال قبل این پرنده برای اولین بار در هندوستان اهلی شده باشد.
مینا پرندهای از خانواده سار «استوماتیده» است که به دو صورت وحشی واهلی یافت میشود و دارای نژادهای مختلفی است که معروفترین این نژادها مینای گوشوارهای و مینای معمولی است، نام این پرنده در زبان فارسی «مینا»، «مرغ مینا» و «مینای سخنگو» و «مرغ مقلد» است، در زبان عربی «المینه» ودر زبان انگلیسی Myna، Mynah، Mina، Mynas، Minah و در زبان فرانسوی و اسپانیایی به آن Martin و در زبان آلمانی به آن Beo و در زبان ترکی Mina است. نام «مینا» در حقیقت یک نام هندی است که ریشهای سانسکریتی دارد و از زبان هندی به سایر زبانها راه یافتهاست. گونه وحشی این پرنده در جنگلها و دشتها پراکندهاست و گونه اهلی آن را میتوان در بسیاری از خانهها مشاهده کرد. مرغ مینا پرندهای کاملاً اجتماعی و پر سر وصدا است که تا حدودی مانند سارها حالت تهاجمی دارد. اگر به هر دلیلی مورد آزار و اذیت قرار گیرد یا احساس خطر کند و به درختی نزدیک در حوالی لانه اش رفته، صداهای بسیار بلند و ناهنجاری را به معنای اعتراض از خود در میآورد. آنها خود را سریعاً با محیط وشرایط اطراف شان تطبیق میدهند. بیشتر اجتماع آنها در زمینهای بایر واطراف باغها میباشد.
زیستگاه: زیستگاه مینای معمولی به طور طبیعی در مناطقی از شرق افغانستان تا جنوب غربی چین واقع شدهاست. آنها اغلب سرزمینهای باز وکم درخت را برای زندگی ترجیح میدهند. اما در بعضی از موارد در میان تمدن شلوغ شهری هم مانند پارکها، گلخانهها و مزارعی که به دست انسانها ساخته شدهاست دیده میشوند. این پرنده انسان را از وجود مار مطلع میسازد و با مشاهده این حیوان با سروصدای زیاد محل وجود مار را به انسان نشان میدهد.
زیستگاه: زیستگاه مینای معمولی به طور طبیعی در مناطقی از شرق افغانستان تا جنوب غربی چین واقع شدهاست. آنها اغلب سرزمینهای باز وکم درخت را برای زندگی ترجیح میدهند. اما در بعضی از موارد در میان تمدن شلوغ شهری هم مانند پارکها، گلخانهها و مزارعی که به دست انسانها ساخته شدهاست دیده میشوند. این پرنده انسان را از وجود مار مطلع میسازد و با مشاهده این حیوان با سروصدای زیاد محل وجود مار را به انسان نشان میدهد.
مینا قادراست که واژهها را تقلید کند و کلمات زیادی را حفظ کند، به همین علت در هندوستان و بسیاری از کشورهای دیگر آسیایی به عنوان پرندهای اهلی و خانگی مورد استفاده قرار میگیرد. این پرنده در هندوستان رمز عشق به شمار میروند زیرا که در طول زندگی بسیار ازدواج میکنند و برخی از دلباختگان هندی برای به دست آوردن دل محبوبه خود مرغ مینایی را تهیه کرده و پس ازآموزش دادن چند کلمه محبت آمیز آن را به محبوبه خود پیشکش میکنند.
رده بندی علمی: خانواده ساران «Sturnidae» خانوادهای است که سه جنس مرغ مینا را در بر میگیرد و این جنسها عبارتند از: جنس مینای گوشوارهای یا گراکولا Gracula (دوازده گونه)، جنس مینای معمولی یااکری دوتریس Acridotheres (هشت گونه) و بالاخره جنس مینای بالی یا لیکوپسار Leucopsar (یک گونه).
رنگ و اندازه و شکل ظاهری: مینای معمولی سر و گردن ی سیاه رنگ و پشت و سینه آن قهوهای رنگ و در هنگام پرواز لبههای دم و زیر بالها به رنگ سفید دیده میشوند. منقار و پاها و پوست پشت چشمها به رنگ زرد است. رنگ پر مینای ماده همانند مینای نر است اما جثه کوچک تری دارد و رنگ پر و بال آن کم رنگ تر است. این پرنده برخلاف بسیاری از پرندگان به جای جهیدن بر روی زمین راه میروند. لکههای زرد موجود در پس سر مینای گوشوارهای در مینای معمولی دیده نمیشود و یا به صورتهای دیگر و رنگهای دیگر ظاهر میشوند برای مثال در «مینای بانک» این لکه به رنگ پرتقالی است. لبههای دم پرنده در گونه مینای معمولی به رنگ سفید است و در مینای دمگاه سفید، رنگ پرهای اطراف دم پرنده نیز به رنگ سفید است.
مینای گوشوارهای: به طور کلی رنگ پر و بال تمام انواع مینای گوشوارهای سیاه متالیک است که در صورت تابش نور به رنگهای ارغوانی رنگین کمان، فیروزهای و یا سبز تیره در میآیند. تمامی انواع مینای گوشوارهای، لکههای زردی در پشت و زیر چشم دارند که اندازه آن ازگونهای به گونه دیگر متفاوت است و رنگ آن از زرد تیره تا زرد روشن متفاوت است، به این لکهها «گوشواره» میگویند. تعداد این لکهها معمولاً در پس سر دو عدد و در زیر چشم یک عدد میباشد و در برخی از گونهها ممکن است که این لکهها به یکدیگر متصل شده و لکه زرد بزرگی در پس سر پرنده تشکیل دهند.رده بندی علمی: خانواده ساران «Sturnidae» خانوادهای است که سه جنس مرغ مینا را در بر میگیرد و این جنسها عبارتند از: جنس مینای گوشوارهای یا گراکولا Gracula (دوازده گونه)، جنس مینای معمولی یااکری دوتریس Acridotheres (هشت گونه) و بالاخره جنس مینای بالی یا لیکوپسار Leucopsar (یک گونه).
رنگ و اندازه و شکل ظاهری: مینای معمولی سر و گردن ی سیاه رنگ و پشت و سینه آن قهوهای رنگ و در هنگام پرواز لبههای دم و زیر بالها به رنگ سفید دیده میشوند. منقار و پاها و پوست پشت چشمها به رنگ زرد است. رنگ پر مینای ماده همانند مینای نر است اما جثه کوچک تری دارد و رنگ پر و بال آن کم رنگ تر است. این پرنده برخلاف بسیاری از پرندگان به جای جهیدن بر روی زمین راه میروند. لکههای زرد موجود در پس سر مینای گوشوارهای در مینای معمولی دیده نمیشود و یا به صورتهای دیگر و رنگهای دیگر ظاهر میشوند برای مثال در «مینای بانک» این لکه به رنگ پرتقالی است. لبههای دم پرنده در گونه مینای معمولی به رنگ سفید است و در مینای دمگاه سفید، رنگ پرهای اطراف دم پرنده نیز به رنگ سفید است.
نژاد ها: در جهان بالغ بر بیست ویک گونه مینا وجود دارد که این گونهها در سه جنس رده بندی شدهاند و این سه جنس عبارتند از: جنس مینای گوشوارهای (شامل دوازده گونه)، جنس مینای معمولی (شامل هشت گونه) و جنس مینای بالی (شامل یک گونه). رنگ تمامی گونهها به استثنای مینای بالی سیاه و تیرهاست و تنها مینای بالی به رنگ سفید است.
تغذیه: مینا پرندهای همه چیز خوار است و در طبیعت بیشتر بر انواع میوهها، دانهها، حشرات و جانوران کوچک نظیر ملخ و پروانه تغذیه میکند و معمولاً با پرسه زدن روی زمین به دنبال غذا میگردد. برگها را زیر و رو میکند و سعی میکند کرمها و حلزونهای مخفی شده در زیر برگها را صید کند. البته علاوه بر میوه جات و دانه جات بر کرم خاکی، گل، شهد گل و فضله ماکیان نیز تغذیه میکند. از موش و قورباغه و مارمولک نمیترسد و آنها را شکار میکند و حتی در صورت لزوم به تخم سایر پرندگان نیز رحم نمی کند. گاهی اوقات نیز بر روی پشت گاوها مینشیند و سعی میکند که حشرات موجود بر روی آن و یا حشرات موجود در اطراف تغذیه نماید. مینا بر روی زمینهای شخم زده نیز به دنبال حشراتی میگردد که براثر شخم زدن از زیر خاک بیرون آمدهاند، به هرحال پرندهای مفید به شمار میرود که میتوان به راحتی از آن برعلیه آفات کشاورزی استفاده کرد.
تولید مثل: در شهر، مینای بالغ لانه خود را زیر لبه پشت بام میسازد و اما در بیرون شهرها معمولاً لانه خود را در سوراخ درختها میسازد و یا این که از لانههای قدیمی پرندگان دیگر استفاده میکند. لانه مینا از علف و شاخههای نازک همراه با تکههای کاغذ و غیره ساخته میشود. هردو والدین جوجهها را بزرگ میکنند و لانه را نیز به کمک هم میسازند. قبل از تخمگذاری پرنده نر چنانچه کاکل داشته باشد کاکل خود را بر میافرازد و در معرض دید پرنده ماده میگذارد و منقار خود را بالا و پایین میبرد و از خود صدای مخصوصی در میآورد و اقدام به تمیز کردن پر وبال پرنده ماده میکند و بدین گونه سعی میکند توجه پرنده ماده را به طرف خود جلب کند. البته گاهی نیز دیده شده که دو پرنده نر در کنار هم این رفتارها را از خود نشان دادهاند. پرنده ماده نیز در قبال رفتارهای جنسی پرنده نر تحریک شده و به آرامی روی نشیمنگاه نشسته و با پایین آوردن بدن خود، پرنده نر را به جفتگیری دعوت میکند. جفتگیری چند ثانیه بیشتر به طول نمیکشد و ممکن است که پرنده نر چندین بار در یک روز جفتگیری کند اما در واقع برای بارور کردن یک خوشه تخم، فقط یک بار جفتگیری کافی است. پس از جفتگیری پرنده ماده خود را برای تخمگذاری آماده میکند.
خنده بر لب میزنم تا کَــس نداند رازِ من
ورنه این دنیا که مـــا دیدیم ، خندیدن نداشت ...!
ورنه این دنیا که مـــا دیدیم ، خندیدن نداشت ...!