زایمان طبیعی یا سزارین(بخش اول)

[nafas]

(گفت و گو با دكتر ش.ك متخصص زنان و زایمان)

- لطفا به عنوان مقدمه از آمار سزارین در كشورمان و مقایسه آن با دیگر نقاط دنیا صحبت كنید.

سازمان بهداشت جهانی (w.h.o) می گوید: در جامعه ای كه میزان سزارین از ده تا پانزده درصد بالاتر باشد؛ نشان می‏دهد كه بیش از حد لازم به سزارین اقدام شده و این اقدام، بدون داشتن دلیل موجه بوده است.

بنابراین، میزان ده تا پانزده درصد به عنوان آمار حد متوسط سزارین در یك جامعه نرمال مطرح شده است.

آمار سزارین در بعضی از كشورها در سال های مختلف از این قرار بوده است:

استرالیا در سال 1998، 21%- كانادا در سال های 1997 و1998، 7/18%- انگلیس در سال 1997، 17%.

درصد بالا و سیر صعودی سزارین در ایران به نسبت دیگر نقاط دنیا، غیر طبیعی و نگران كننده است. در حالی كه در ایران این آمار بالای 40% است.

-سزارین را تعریف كنید.

به زایمان از راه برش شكمی سزارین می گویند. وقتی مادری موفق به زایمان طبیعی از راه مجاری زایمانی نمی شود، اقدام به برش روی شكم او می كنند و پس از برش دادن پوست، عضلات زیر پوست، پرده روی احشای شكمی و رحم. جنین را خارج می كنند و سپس این یاله ها را كه به 8-7 لایه می‏رسد به ترتیب می دوزند.

اما باید توجه داشت كه در صورت سزارین های مكرر عوارضی از قبیل چسبندگی داخل شكمی، خطر پارگی رحم در حاملگی بعدی و عوارض حین عمل بیشتر می‏شود.

-در چه زمانی عمل سزارین را لازم و ضروری می دانید؟

سزارین عملی است كه گاهی، برای نجات جان مادر و جنین واجب است؛ زیرا در صورتی كه سزارین لازم باشد و ما این كار را نكنیم، هم جان مادر را به خطر انداخته ایم و هم جان جنین را. ما نمی خواهیم و نمی توانیم سزارین را از علم مامایی حذف كنیم زیرا در موارد اضطراری به نجات آفرین بودن این روش اذعان داریم.

نیاز به سزارین گاهی به دلیل مسایل مادری و گاهی به خاطر مسایل جنینی احساس می‏شود. در مسایل مادری، بیشترین عامل، تنگی لگن و درشتی جنین است، كه به آن عدم تطابق سر جنین با لگن مادر اطلاق می‏شود و علامت اختصاری آن C.P.D است.

زجر جنینی یكی دیگر از موارد منجر به سزارین مورد تایید است. گاهی متوجه می شویم كه جنین (مثلاً‌ با پایین افتادن یا بالا رفتن بیش از حد ضربان قلب و یا عوامل دیگر) به خطر افتاده است.

یا زمانی كه جفت در محلی پایین تر از محل طبیعی قرار گرفته است و منجر به خونریزی شدید قبل یا حین زایمان می‏شود. قرار نگرفتن جنین در وضع طبیعی خود در رحم، كنده شدن جفت پیش از وقت طبیعی و دادن خونریزی های شدید، مشكلات لگنی و رحمی منجر به بسته شدن میوم های دهانه رحم؛ و از این دست مشكلات، سزارین حتمی را ایجاب می‏كند.

-به نظر شما چه شد كه كار سزارین، از یك عمل جراحی كه تنها در موارد لازم باید انجام شود به جایی كشیده كه اكنون، برای مادران و پزشكان نوعی زایمان طبیعی محسوب می‏شود؛ در واقع، علل اصلی انجام سزارین های بی رویه بازگشت به چه عواملی دارد؟

علت این قضیه را در چهار محور می‏توان جست و جو كرد:

1- مادران، خانواده ها و بستگان آنها: افراد جامعه ما – متاسفانه- از سزارین و عوارض آن آگاهی چندانی ندارند و به همین سبب تصور می كنند كه سزارین یك نوع زایمان بدون درد است؛ اما این تصور، تصور باطلی است زیرا اگر سزارین قبل از انجام درد ندارد، بعد از انجام عمل درد زیادی را به مادر تحمیل می‏كند. این درد، در هفته اول بسیار شدید است و تا یكی دو ماه برخاستن از بستر و انجام كار روزمره مشكل خواهد بود. خانمی كه سزارین می‏شود بسیار دیرتر از خانمی كه به طور طبیعی زایمان می‏كند می‏تواند به كارهای روزمره برگردد؛ ولی متاسفانه علیرغم تمام این مسایل خانواده ها و خصوصاً مادران نمی دانند كه یك عمل سزارین چه عوارضی می‏تواند در بر داشته باشد و گاهی، خانواده ها و بستگان با همه نا آگاهی، مادر را به سزارین تشویق می كنند و مادری را كه خودش تمایل به زایمان طبیعی دارد، می ترسانند و سزارین را در نظر او زایمانی ایده آل جلوه می‏دهند.

2-ما باید كاری كنیم كه مادرانمان به زایمان طبیعی تشویق شوند. اگر قرار باشد زایمان با درد و رنج فراوان همراه باشد، كسی به آن روی نمی آورد. در حال حاضر دركشور های اروپایی و آمریكایی هیچ زایمانی بدون بی حسی و كم كردن درد انجام نمی شود؛ مادر را طوری از ناحیه نخاع بی حس می كنند كه در طول زایمان هیچ دردی را احساس نمی كند و حتی می‏تواند حركت داشته باشد و راه برود؛ حتی به مادر آموزش می‏دهند كه بدون استفاده از دارو، دردهای زایمان را كنترل كند. ما چنین آموزش هایی را در كشورمان نداریم و اگر هم داریم، در كل ایران به دو یا سه مركز محدود می‏شود.

ما باید در سطح وسیع، مادران را در دوره بارداری آموزش دهیم تا از زایمان طبیعی نهراسند. متاسفانه خانمی كه به زایشگاه مراجعه می‏كند – مخصوصاً مادری كه برای اولین بار مراجعه كرده است- از زایمان هیچ چیز نمی داند جز ترس؛ و ترس تنها حسی است كه دارد. ما باید ضمن دادن آموزش های لازم، از روش های بی حسی و بی دردی تا حد مقدور استفاده كنیم تا شرایط زایمان را برای مادران آسانتر كنیم. جدای از این مسایل یعنی عدم آموزش های لازم به مادر و استفاده از داروهای بی حس كننده. در بعضی از زایشگاهها و بیمارستان ها علاوه بر این كه مادر را تسكین نمی دهند، با او با خشونت رفتار می كنند و این، بسیار دردناك است كه مادری كه خودش درد و ناراحتی دارد، مورد بی احترامی و رفتار خشونت آمیز قرار گیرد و حتی با تحكم از او بخواهند كه روی تخت بخوابد و تكان نخورد.

-آیا این برخوردها در بیمارستان های دولتی بیشتر است؟

خیر، در بیمارستان های خصوصی هم چنین مسایلی هست. ولی دلیل این كه در این گونه بیمارستان ها كمتر شاهد این نوع برخوردها هستیم این است كه در آنجا اصلاً زایمان طبیعی صورت نمی گیرد؛ و متاسفانه سزارین در بیمارستان های خصوصی فراگیر است. متاسفانه در بسیاری از موارد، پرسنل بیمارستانی نحوه رفتارملاطفت آمیز را با مادر در حین زایمان نیاموخته اند. مثلاً به جای این كه مادران را تشویق به حركت و تغییر وضع كنند سعی می كنند آنها را در یك جا ساكن نگه دارند و نمی دانند كه با این كار روند زایمان طبیعی را به تاخیر می اندازند.