سلامت دهان و دندان و ام.اس

[sadaf]

فائزه صادقی پور – جراح- دندانپزشک

سلامت دهان و دندان از جنبه های مختلف حائز اهمیت است. افرادی که دندان های سالم و مرتبی دارند از اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند ومی توانند نقش اجتماعی خود را به شکل موثری تری به اجرا درآورند.

سلامت دهان و دندان ارتباط مستقیمی با سلامت عمومی افراد نیز دارد. بیماریهای لثه و پوسیدگی های دندان ضمن آنکه سبب افزایش باکتری ها ی موجود در دهان می شوند و بوی نامطبوعی در دهان بوجود می آورند، می توانند به طور غیر مستقیم مشکلات گوارشی نیز برای بیماران ایجاد کنند. از طرفی جرم های دندانی ریسک سکته مغزی را افزایش میدهند. سرطان های دهان نیز یکی دیگر از خطراتی است که افراد بی تفاوت به سلامت دهان و دندان را تهدید می کند.از این رو تلاش برای حفظ سلامت دهان برای همه افراد جامعه خصوصا در سنین پایین یک ضرورت است. اما چگونه میتوانیم به این هدف نزدیک شویم؟

۱- عادات روزانه

هرگاه صحبت از سلامت دهان و دندان می شود نخستین چیزی که به ذهن خطور می کند مسواک است اما باید گفت تغییر عادات فردی نخستین گام برای داشتن دندان های سالم است. اگر افراد، بسیاری از عادات روزانه خود را که ریسک پوسیدگی های دندان را بالا می برد تغییر دهند، می توانند امیدوار به افزایش طول عمر دندانها باشند.

یکی از این عادات روزانه به رژیم غذایی درست بر می گردد. برخی از مواد غذایی نظیر مواد قندی و یا نوشیدنی های گازدار یا بی گاز اسیدی مانند نوشابه و آب پرتقال با اسیدی نمودن فضای دهان سبب پوسیدگی سریعتر دندان ها می شوند. برخی دیگر از نوشیدنی ها مانند شیر محیط مناسبی را برای رشد و تکثیر باکتری ها فراهم می کنند که همین مساله نیز روند پوسیدگی دندان ها را تسریع می کند و این در حالی است که عموم ما عادت نداریم پس از این نوشیدنی ها مسواک بزنیم و یا دهان را آبکشی کنیم. تعداد دفعات مسواک زدن نیز باید جزئی از عادات روزانه ما باشد. همچنین باید مراجعه منظم و در فواصل زمانی مشخص به دندان پزشک را جزئی از برنامه سالانه خود قرار دهیم . استعمال دخانیات را ترک کنیم و از جویدن مواد غذایی خشک و سفت که باعث وارد آمدن فشار بی از حد به دندان ها می شود خودداری کنیم.

۲- مسواک

هدف اصلی از مسواک برداشتن خرده ها و پلاک های غذایی و میکروبی از روی دندان هاست. پلاک های میکروبی اصلی ترین عامل پوسیدگی دندان ها هستند بنا بر این طی مسواک زدن باید تلاش کنید تا همه پلاک ها را به طور کامل از سطوح جونده ، بیرونی و داخلی دندان پاک کنیم. اگر این هدف را اصل بدانیم آنوقت خود خواهیم توانست بهترین روش مسواک زدن را برگزینیم. کارکرد دیگری که از مسواک زدن انتظار می رود ماساژ لثه و نیز پاک کردن سطح زبان از حجم عظیمی از میکروب هایی است که بین پرزهای زبان جا خوش کرده اند. پس مسواک را به آرامی و با اندکی فشار با کمی زاویه عمودی روی لثه ها طوری بلغزانید که علاوه برآنکه موهای مسواک داخل شیار لثه را تمیز کند، با افزایش جریان خون لثه ها به استحکام آنها نیز کمک کند. سطح زبان را نیز از داخل به بیرون و به آرامی مسواک بزنید. این کار کمک می کند تا چنانچه از بوی بد دهان رنج می بردید تا حدودی از آن رهایی یابید. البته بوی بد دهان به عوامل دیگری مانند دندان عفونی و یا برخی از بیماری های گوارشی نیز ارتباط دارد که مسواک زدن کمکی به رفع آنها نمی کند و باید درمان های دیگری را در پیش گرفت.

برای آنکه بتوانید درست مسواک بزنید پیشنهاد می شود چندین بار جلوی آیینه تمرین کنید تا با نظارت مستقیم تان هیچ پلاکی بر سطح دندان ها باقی نماند. برای مسواک زدن عجله نکنید. اگر خسته می شوید روی صندلی بنشینید. حتی می توانید در مقابل تلویزیون و به هنگام تماشای برنامه مورد علاقه تان مسواک بزنید. هر بخش از دهانتان را چندین بار به طور کامل مسواک کنید. اگر مسواک زدن روزانه را اغلب فراموش میکنید، آن را جایی در معرض دیدتان قرار دهید.

نوع مسواک تاثیر مستقیمی بر سلامت دهان شما دارد پس در انتخاب آن به این نکات توجه کنید:

۱- سعی کنید مسواک تان تا حد امکان سبک باشد.

۲- پرز مسواک باید متناسب با اندازه دهان شما باشد.

۳- مسواک خوب مسواکی است که حداقل سه ماه کار کند. طی این مدت باید پرزهای مسواک خاصیت ارتجاعی خود را حفظ کرده باشند و هنگامی که با انگشت آنها را به عقب خم می کنید به سرعت به وضعیت اولیه خود بر گردن د. در غیر این صورت نمی توانند به خوبی پلاک ها را از سطح دندان بردارند.

۴- برخی از انواع مسواک ها نوک باریکی دارند. این نوک باریک به شما کمک می کند تا بتوانید تا حدودی فواصل بین دندان ها را نیز تمیز کنید. پس می توانید این نوع از مسواک ها را در اولویت انتخاب قرار دهید.

۵- استفاده از مسواک های برقی برای افرادی که محدودیت های حرکتی دارند می تواند کمک مناسبی باشد.

۶- در هر حال از مسواکتان بیشتر از سه ماه استفاده نکنید.

مسواک زدن مهمترین اقدام پیشگیرانه موثر برای حفظ سلامت دندان هاست. پس حتی اگر خود به تنهایی نمی توانید، از اطرافیانتان بخواهید به شما در مسواک زدن درست و با حوصله کمک کنند.

۳- خمیر دندان

بر خلاف تصور عموم و تبلیغات تجاری نوع خمیر دندان تاثیر چندانی بر سلامت دهان و دندان ندارد. عموم خمیر دندان ها دارای ویژگی های مشترکی هستند. همه آنها دارای مواد خوش بو کننده، ساینده، کف کننده، شوینده و فلوراید هستند. برخی از خمیر دندان ها یکی از این پارامتر ها را بیشتر دارند. مثلا در خمیر دندان هایی که ویژه افراد سیـ ـگاری تولید می شود مواد ساینده بیشتری وجود دارد که این مواد ساینده ممکن است به مینای دندان ها آسیب وارد کند بنابریان باید مصرف آنها را محدود کرد. خمیر دندان ویژه کودکان دارای طعم های میوه ای است و از اسانس های تند در آنها کمتر استفاده می شود. برخی از خمیر دندان ها نیز برای بیماری های لثه تا حدی موثر هستند.

بنابر این می توانید حساسیت خود را در مورد انتخاب نوع خمیر دندان که بعضا گران قیمت نیز هستند کاهش دهید. اما در میزان خمیر دندان مصرفی در هر بار باید دقت بیشتری کرد. به اندازه ای خمیر دندان را روی مسواک خود قرار دهید که هم خوب کف کند و هم بیش از اندازه کف نکند تا مجبور نشوید دهان خود را زودتر بشویید. همچنین اگر با اسانس تند خمیر دندانتان مشکل دارید حتما نوع آن را تغییر دهید چرا که سوزش ناشی از آن ممکن است سبب شود زودتر مسواک زدن را خاتمه دهید.

۴- نخ دندان

نخ دندان مکمل مهمی برای مسواک به حساب می آید. بدون نخ دندان پروسه مسواک زدن تکمیل نمی شود. نخ دندان کمک می کند تا فضاهای تنگ بین دندانی که امکان ورود پرزهای مسواک به آنها وجود ندارد نیز تمیز شوند و خرده های غذایی از لابه لای آنها پاک شود.

متاسفانه استفاده از نخ دندان چندان عمومیت ندارد، پس تلاش کنید نخ دندان را نیز حتما به برنامه روزانه خود اضافه نماید.

چگونه نخ دندان بکشیم؟

۱- حدود ۴۰ سانتی متر از نخ دندان را دور دو انگشت میانی خود بپیچید.

۲- برای دندان های بالا از انگشت اشاره و شست برای هدایت نخ استفاده کنید. شست را در سطح خارجی دندان قرار دهید.

۳- از دو انگشت اشاره برای دندان های پایین استفاده کنید. انگشت هایی که نخ را هدایت می کنند نباید فاصله زیادی از هم داشته باشند تا بتوانید به خوبی حرکت آن را بین دندان ها کنترل کنید.

۴- به آرامی نخ را بین دندان ها عقب و جلو حرکت دهید.

۵- از فشار دادن نخ به لثه خود داری کنید تا لثه تان زخم نشود.

۶- یک حرکت دورانی O مانند به نخ بدهید و آن را بین دندان ها ۲ تا ۳ دفعه تکرار کنید.

در حال حاضر وسیله ای بنام Floss Holder در داروخانه ها وجود دارد که مقدار مناسبی نخ دندان به شکلی روی آن قرار داده شده تا به راحتی به کمک یک دست آن را وارد فضای بین دندانی کنید. این وسیله شبیه خلال دندان است و برای کسانی که با مشکلات حرکتی روبرو هستند مناسب می باشد. همچنین اگر به کمک دیگران نخ دندان می کشید این وسیله برای شما مناسب تر است.

۵- دهان شویه:

دهان شویه ها نیز از عواملی هستند که می توانند تا حدی سلامت دهان شما را تامین کنند. البته دهان شویه ها به هیچ عنوان نمی توانند پلاک را از روی دندان های شما بردارند بنا براین آنها را جایگزین مسواک نکنید.

فلوراید موجود در دهان شویه ها می تواند به استحکام مینای دندان کمک کند. برخی از متخصصان معتقدند میزان فلوراید موجود در خمیر دندان برای استحکام مینای دندان کفایت می کند و نیاز چندانی به استفاده از دهان شویه نیست اما برخی دیگری چنین عقیده ای ندارند. دهان شویه های دارای غلظت پایین را باید یکبار در روز و غلظت بالا را یک بار در هفته مورد استفاده قرار داد. پس از استفاده از دهان شویه تا ۳۰ دقیقه بعد چیزی نخورید، نیاشامید و دهانتان را نشویید.

برخی از انواع دهان شویه ها ضد باکتری هستند. این دهان شویه ها نیز کمک می کنند تا با از بین رفتن باکتری های موجود در دهان علاوه بر آنکه بوی بد آن از بین برود ریسک بیماری ها و عفونت های لثه ای نیز پایین بیاید.

اگر پزشک برای کودک شما دهان شویه تجویز کرده است ، ابتدا با استفاده از آب معمولی به او یاد دهید که چگونه دهان شویه را در دهان خود به حرکت درآورد و بدون آنکه آن را قورت دهد بیرون بریزد.

استفاده طولانی از دهان شویه ممکن است رنگ زبان شما را تغییر دهد این مساله طبیعی است و نگران آن نباشید!

۶- مراجعه به دندان پزشک

استفاده و بکار بردن روش های فوق ریسک فاکتور های بیماری های دهان و دندان را در شما کاهش داده و روند پوسیدگی دندانی را کنترل می کند اما آن را به طور کامل متوقف نمی کند. برای آنکه بتوانید سلامت کامل دهان خود را تضمین کنید باید در کنار بکار بردن این روشها به طور مرتب و هر ۶ ماه یک بار به دندان پزشک مراجعه کنید.

پوسیدگی های دندان در مراحل اولیه علامت بالینی ندارند و تنها دندان پزشک با معاینه دقیق دندان های شما می تواند به آن پی ببرد. چنانچه در مراحل ابتدایی، به یک پوسیدگی رسیدگی کنید چند فایده خواهید برد:

نخست آنکه دندان درد شبانه را که حتی برای یک شب غیرقابل تحمل است، تجربه نخواهید کرد.

دوم آنکه ترمیم کمک می کند تا نیازی به درمان ریشه نداشته باشید. درمان ریشه همراه با عصب کشی علاوه بر آنکه نیازمند صرف هزینه و زمان بیشتری است در دراز مدت ریسک از دست دادن دندانتان را افزایش میدهد.

پس برای مراجعه به دندان پزشک منتظر دندان درد نباشید!

ام اس و مشکلات دهان و دندان:

ارتباط مستقیمی بین ابتلا به ام اس و به خطر افتادن سلامت دهان و دندان یافت نشده است. با این حال، برخی از محدودیت های حرکتی در مبتلایان به ام اس ممکن است مانع از انجام اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان شود.

خشکی دهان که یکی از عوارض جانبی برخی از داروهای ام اس است، می تواند روند پوسیدگی دندان و عفونت لثه را تسریع کند. در این موارد توصیه می شود که افراد تعداد دفعات نوشیدن آب و مایعات خود را در روز افزایش دهند. برخی خوشبوکننده های دهان که حاوی عصاره نعنا هستند می توانند دهان را مرطوب کنند. یکی از مواد مورد استفاده برای مرطوب کردن دهان بزاق مصنوعی است که در داروخانه ها عرضه می شود.با استفاده از آن می توان خشکی دهان را از بین برد.

ممکن است فرد مبتلا به ام اس مانند سایر افراد تحمل نشستن روی یونیت دندان پزشکی را نداشته باشند. بنابراین باید مدت جلسات درمان این گروه کوتاه تر باشد. قرارگرفتن مبتلایان به ام اس بر روی یونیت دندانپزشکی نیز ممکن است با مشکلاتی روبرو باشد که با کمک همراهان بیمار می توان مشکل را رفع کرد.

اعضای خانواده، دوستان و اطرافیان افراد دارای محدودیت های حرکتی، می توانند نقش مهمی را در حفظ سلامت دهان و دندان این گروه داشته باشند.

فراموش نکنیم که دندانپزشک خود را از این که مبتلا به ام اس هستیم، آگاه کنیم!

[مرد آریایی]

ممنون از اطلاعات مفیدی که در اختیارمون گذاشتید.