سوزان سانتاگ؛ دنیا بدون شما چیز زیادی کم داشت

[صنم بانو]

در نقد و سال‌ها جنگیدنش با مرگ به او وجهه‌ای استثنایی داده بود.

برترین‌ها: سوزان سانتاگ، شانزدهم ژانویه ۱۹۳۳ در نیویورک در خانواده اى یهودى به دنیا آمد. از رفاه کافى برخوردار بود؛ شش ساله بود که پدرش مرد.

 

 

سوزان سانتاگ در سن هفت سالگى نخستین شعرهاى خود را سرود و از چهارده سالگى به علت استعداد بسیارش در نویسندگى با توماس مان آشنا شد و در مدارس عالى به تحصیل علوم انسانى پرداخت. سانتاگ از دانشگاه هاروارد با درجه دکترا فارغ‌التحصیل شد و پس از آن، در دانشگاه آکسفورد انگلستان و همچنین در دانشگاه پاریس به تحصیل و پژوهش پرداخت.  

 

آشنایی سانتاگ در هفده سالگی با ریف در سال ۱۹۵۰ منجر به ازدواج آن‌ها شد؛ ازدواجی که هشت سال بیشتر دوام نیاورد و سانتاگ با گرفتن حق حضانت کامل پسرش از او جدا شد.اولین کتاب سوزان به نام «ذهن یک اخلاق گرا» در سال ۱۹۵۹ منتشر شد. پس از آن کتاب «نیکوکار» را در ۳۰سالگى نوشت. این کتاب اثرى سمبلیک است که شکل گیرى شخصیت انسان‌ها در قرن نوزدهم را تصویر مى کند.

 

 

«علیه تفسیر» مجموعه‌ای است از مقاله‌هایی که در سال ۱۹۶۶ گردهم آمدند. سانتاگ باور دارد تفسیر معاصر از هنر، توجه به «شور» را از دست داده است و تلاشش برای کاویدن و حفاری در اثر، به تخریب آن می‌انجامد.

[صنم بانو]

سانتاگ پس از دهه ۶۰ و در جریان جنگ ویتنام، با جمله‌ى «آمریکا بر نسل کشى پایه‌گذارى شده است» مورد حمله شدید محافظه‌کاران قرار گرفت، اما نفرت علیه این بانوى آزاداندیش، تازه پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، یعنى زمانى که او اعلام کرد، سوء قصد مزبور «نتیجه‌ى سیاست، علائق و اعمال» ایالات متحده است» به اوج خود رسید. سوزان سانتاگ در برابر جنگ عراق به سرعت از خود واكنش نشان داد و دلايل مطرح‌شده براى آغاز جنگ از سوى جورج دبليو بوش رييس جمهور آمريكا را غيرقابل قبول خواند. . پس از چنین موضع‌گیریهاى شجاعانه‌اى بود که سوزان سانتاگ مورد اهانت‌هاى بسیار قرار گرفته و حتی چندین بار تهدید به مرگ شد.

 

 

سانتاگ كه به پلى فرهنگى ميان اروپا و آمريكا معروف بود، بارها از گسستى سخن گفت كه جهان قديم و نوين را از هم جدا مى‌كند و نيز از اروپا و آمريكا كه با يكديگر، چه از لحاظ سياسى و چه فرهنگى بيگانه شده‌اند: «اينطور است كه آمريكا امروزه خود را همچون پاسدار تمدن و ناجى اروپا مى‌بيند و همزمان از خودش مى‌پرسد چرا اروپايى‌ها اين را در‌نمى‌يابند. در مقابل اروپايى‌ها، آمريكا را همچون يك دولت جنگ‌طلب بى‌رحم مى‌نگرند، يعنى همان چيزى كه باعث مى‌شود آمريكايى‌ها به اروپا همچون دشمن آمريكا نگاه كنند».

 

در سال ۱۹۷۶ کتاب «درباره عکاسی» به چاپ رسید و همان گونه که پیش بینى مى شد، با استقبال عمومى مواجه شد. «درباره عکاسی» شاید دوراندیشانه‌ترین و اثرگذارترین کتابی باشد که تاکنون درباره‌ی این رسانه نوشته شده است. سبک نوشتن متقاعدکننده‌ی او و پذیرش کامل موقعیت او به‌عنوان یک آماتور، نفوذ ایده‌هایش به جریان اصلی را ممکن ساخت.

 

کتاب «بیماری به‌عنوان یک استعاره» انتقادی است به تعبیر‌های خیال‌پردازانه که با وضعیت بیماری در آن سال‌ها گره خورده بود. سانتاگ خود در زمان نوشتن رساله‌اش تحت درمان بود و با سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد.

 

«نظر به درد دیگران» آخرین کتابی بود که قبل از مرگ «سانتاگ» در سال ۲۰۰۴، به چاپ رسید. این کتاب در واقع ادامه‌ای بر اثر کلاسیک او یعنی کتاب «درباره عکاسی» است که بیست و شش سال قبل از آن انتشار یافته بود. «سانتاگ» در کتاب «نظر به درد دیگران» به نمود‌های تصویریِ جنگ و خشونت در فرهنگ امروز می‌پردازد.

 

 

سوزان سانتاگ نمایشنامه، مقاله و داستان‌هایی را تا زمان مرگش در سال ۲۰۰۴ نوشت. آثار او، که به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده‌اند، عرصه‌هاى گوناگونى از رمان تا مقاله‌نویسى را دربرمى‌گیرند. روزنامه نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۴ و هنگام اعلام خبر درگذشت او ۴۱ صفت منتقدان را که برای توصیف فعالیت‌های سانتاگ طی ۷۱ سال به کار برده اند، ردیف کرد: «اصیل، تقلیدی، خام دست، کارکشته، صمیمی، سرد، فروتن، پوپولیست، پاک دین، تجملی، صادق، خودنما، تارک دنیا، عیاش، چپ گرا، راست گرا، ژرف اندیش، سطحی، متعهد، ضعیف، دگم، دمدمی، روشن بین، درک نشدنی، برهان آور، دلسردکننده، پرحرارت، وارد و غیره.»