عدم کنترل ادرار چرا؟

[.مليكا.]

بر طبق آمار موجود حدود 30 درصد خانمهاي ايراني با اين مشکل درگير هستند اين آمار در بعضي استان هاي کشورمتاسفانه به 60 تا 70 درصد مي رسد و چون در بسياري از موارد بيماران خصوصا خانم ها از ابراز آن به علل مسائل مختلف فرهنگي و... شرم دارند و يا آن را جزئي از روند زندگي مي دانند به آن توجه نکرده و به دنبال درمان نمي روند.
بياختياري ادراري به چه معناست؟
هنگامي که فردي نتواند به صورت ارادي ادرار خود را تحت کنترل داشته باشد و قبل از رساندن خود به توالت، خود را خيس کرده و يا نم بزند را بياختياري ادراري گويند.

انواع مختلف بي اختياري ادراري:
موارد متعددي از بي اختياري وجود دارد مانند سرريز شدن نروژنيک يا عصبي، بي اختياري بعد از برداشتن پروستات در مردان. اما 90 درصد آن ها را انواع استرس، فوريتي( Urge) و يا مرکب تشکيل مي دهند.
* زماني که فرد ضمن افزايش ناگهاني فشار ناحيه شکمي، ادرار از دست مي دهد، مثلا هنگام سرفه کردن يا عطسه يا انجام برخي تمرينات ورزشي، بي اختياري او از نوع استرسي است،
* در حالي که بياختياري فوريتي يا(Urge) ميل شديد و ناگهاني فرد براي تخليه ادرار است که معمولا همراه با يک فشار غيرقابل کنترل ادرار همراه است.
* نوع مرکب بياختياري، در واقع مجموعه اي از دو نوع فوقالذکر است که معمولا با فرم استرسي در افراد شروع مي شود و به نوع فوريتي گسترش مي يابد.
بالغ بر 20 ميليون نفر در آمريکا از بي اختياري رنج مي برند. آمار نشان ميدهد که 85 درصد مبتلايان را زنان تشکيل مي دهند که در اغلب موارد علت اصلي، ضعيف شدن ماهيچههاي ناحيه تحتاني لگن است که خود ناشي از بارداري و زايمان و يا تغييرات هورموني پس از يائسگي است.
در ايران قسمت اعظم بيماران را خانمها شامل ميشوند و متاسفانه در بعضي از استانهاي کشور اين آمار بسيار بالا است و حتي اين عارضه به علت شيوع فراوان به صورت قسمتي از زندگي خانمها و با آنها و در کنار آنها قرار گرفته است. در قسمتي از منطقه شمالي کشور اين عارضه را از مراحل رشد جسمي خانم ها مي دانند.
براساس گزارش آژانس پژوهش و حفاظت سلامت آمريکا، افراد در همه سنين مي توانند به اين عارضه مبتلا شوند اما حدود نيمي از افرادي که بي اختياري را تجربه ميکند، بزرگسالان هستند چنان چه بيش از 50 درصد افراد سالخورده در خانه سالمندان دچار بي اختياري هستند.
حدود 30 درصد نوار بهداشتي خريداري شده توسط زنان براي بي اختياري ادراري استفاده مي شود و برخي افراد از پوشک بزرگسالان استفاده مي کنند. آمار نشان مي دهد در سال 1996 اين مساله، بالغ بر 5/1 بيليون دلار هزينه بر اقتصاد آمريکا تحميل کرده است. به طور کلي حدود 63 درصد زنان براي مقابله با مساله بي اختياري ادرار از يکي از محصولات توليد شده براي دوران قاعدگي استفاده مي کنند.
برخي دائما يک دست لباس اضافي با خود همراه دارند، برخي افراد از اجتماع و فعاليت هاي اجتماعي فرار مي کنند و براساس گزارش دانشکده داروسازي دانشگاه جورجيا، حدود 25 تا 50 درصد افرادي که اين مشکل را دارند، از فعاليت هاي اجتماعي کناره گيري مي کنند.
بي اختياري اثر شديدي بر فعاليت جنسي بيماران دارد به طوري که تعدادي، از اين مساله کاملا اجتناب مي کنند. بيش از نيمي از زناني که از نظر جنسي فعال هستند و مشکل عدم کنترل مثانه دارند مشکلاتي چون نشت ادرار به هنگام آميزش دارند.
علت اصلي بي اختياري در مردان مربوط به اختلال در عملکرد پروستات است، به طوري که حدود 65 درصد کل مرداني که عمل برداشتن پروستات داشته اند، دست کم شش ماه يا بيشتر پس از عمل جراحي با مشکل عدم کنترل ادرار مواجه اند.
تعدادي از افراد خجالت مي کشند آن را با پزشک مطرح کنند و برخي معتقدند که مشکل آن ها را پزشک جدي نخواهد گرفت و يا آن را از عوارض سالمندي مي دانند.
مزايا و معايب روش هاي درماني
جراحي:
هم گران است و هم به دوره تفاهت طولاني نياز دارد، به علاوه اين روش براي همه بيماران مناسب نيست.
روش دارو درماني:
علاوه بر گران بودن مي تواند اثرات جانبي متعددي داشته باشد (مثل گيجي، خستگي و کوفتگي و مشکلات تنفسي).
بيوفيدبک:
اين روش نيز شديداً به تمرينات فرد و توانايي او براي تمرکز بر روي ماهيچه هاي ناحيه تحتاني لگن و نيز تمايل او به ادامه اين تمرينات در خانه بستگي دارد.
روش الکترونيکي:
يک روش تهاجمي است زيرا فرد بايد بتواند وجود يک Probe که معمولاً غيرقابل تحمل و حتي دردآور است را تحمل کند.
روش کاتريزاسيون Catheterization:
نيز معمولاً به عفونت لوله ادراري و از دست رفتن تحرک منجر مي شود.
روش درماني جديد
روش درماني که اخيراً ارائه شده؛ مغناطيسي درماني يا تحريک توسط ميدان مغناطيسي خارج از بدن است که در درمان هر سه نوع بي اختياري در زنان موثر بوده و تاکنون هيچ اثر جانبي براي آن شناخته نشده است. اين روش غيرتهاجمي و بدون درد است و در حالي انجام مي شود که بيمار حتي به درآوردن لباس خود نيازي ندارد. به اين روش "نئوکنترل" مي گويند.
اداره دارو و غذاي آمريکا مجوز استفاده از اين سيستم را براي همه انواع بي اختياريها در زنان داده است. البته اين سيستم براي بياختياري از نوع لبريزي (Over Flow) طراحي نشده است و بيماران بايد با پزشک مشورت کنند که آيا اين روش حتما براي درمان آن ها مناسب هست يا نه؟ براي اين که معلوم شود آيا نئوکنترل Neo control بياختياري را به طور دائم درمان کرده يا نه؟ نياز به پي گيري هاي بيشتري است. در حال حاضر نتايج به دست آمده نشان مي دهد بيشتر بيماران حتي پس از 18 ماه بعد از درمان با اين روش، از اين روش راضي هستند.
هزينه روش درماني نئوکنترل Neo control در مقايسه با ديگر روش ها قابل مقايسه نبوده و بسيار ارزان تر است.
به جز موارد زير، بيشتر افراد مي توانند بدون هيچ عارضه از آن استفاده کنند:
الف) خانمهاي باردار يا مشکوک به بارداري.
ب) کساني که داراي پروتزهاي لگني هستند.
ج) افرادي که از وسايل الکتريکي قلبي مثل پيس ميکر(Pacemaker) استفاده مي کنند.
د) کساني که داراي آريتمي يا نامنظمي ريتم قلبي هستند بايد تنها پس از تاييد پزشک اقدام به استفاده از اين روش درماني نمايند.
اين نکته قابل ذکر است که اين روش درماني به عنوان روش مکمل در کنار ساير روشهاي درماني مثلا جراحي و... مي تواند انجام شود تا بيمار جواب موثرتر و قابل قبول تري بگيرد.
اين روش به خصوص در خانم هايي که تازه زايمان کردهاند به عنوان روشي موثر جهت بازگرداندن عضلات کف لگن، رحم و مثانه و ضعيف اوليه و جلوگيري از يکي از مهم ترين مشکلات و عوارض زايمان است که "بياختياري ادراري" است، مي باشد. از طرفي کساني که نمي توانند هزينه هاي سنگين عمل جراحي را پرداخت کنند و يا به علت ساير بيماري ها، امکان بيهوشي و ... براي آنان وجود ندارد نيز به خوبي مي توانند از اين روش بهرهمند شوند.
دکتر سيد کريم سبحاني - تبیان