۲۷-۱۲-۹۶، ۱۱:۳۶ ق.ظ
روزنامه آسمان آبی: حاجیفیروز یکی از نشاط انگیزترین پیامآوران نوروز است. او با خواندن شعر «ابراب خودم، سامبولی علیکم/ ابراب خودم سرتو بالا کن/ ابراب خودم بزبز قندی/ ابراب خودم چرا نمیخندی» و «حاجیفیروزه، سالی یه روزه» نشاط و خنده را برای مردم به ارمغان میآورد. حاجیفیروز با آن لباس رنگین (قرمزرنگ) و کلاه کلهقندی، دایرهزنگی و صورت سیاهکرده برای مردم، بهخصوص بچهها و نوجوانان، بسیار جذاب و نشاطافزاست.
فلسفه حاجیفیروز چیست؟ نکتهای که مهرداد بهار، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، به آن اشاره میکند، میتواند راهگشای ما باشد. به اعتقاد او به احتمال زیاد حاجیفیروز که فقط در چند روز اول و آخر سال پیدایش میشود و شادی و سرور را به ارمغان میآورد، نمادی از بازگشت سیاوش به جهان پرجنبوجوش مادی است. به این ترتیب، صورت سیاهش نشانه توقف او در جهان تیرهوتار مردگان است و جامه قرمزش نیز علامت خون و زندگی مجدد است.
میرنوروزی و کوسه برنشاندن
آیینهای میرنوروزی، سیاوشی، کوسه برنشاندن و حاجیفیروز همگی با کمی تفاوت مفهومشان بازگشت خدای نباتی در بهار است. ابوریحان بیرونی در «التفهیم» مینویسد: «مردی بیامد کوسه، برنشسته بر خری و به دست کلاغی گرفته و به بادبیزن خویش باد همیزدی و زمستان را وداع همیکردی و ز مردان بدان چیزی یافتی...» از دیدگاه اسطورهای همه این مراسم با گرم شدن خورشید و تشویق او به گرمی و دور کردن زمستان و سرما مربوط میشود؛ کوسه را میتوان نمادی از خشکی و ناباروری به حساب آورد. در سرما نیز به گرما و عرق ریختن تظاهر میکند تا به قول معروف خورشید را سر غیرت بیاورد و آسمان را به باریدن تشویق کند.
این خود نوعی جادوی باران است و ناگفته نماند که از دیرباز رسم آبپاشی در نوروز نیز رایج بوده است. مراسم کوسه برنشاندن و آیینهای مشابه آن معمولا در چند روز آخر سال برگزار میشده و در آن به مردم نوید رفتن زمستان و آمدن بهار را میدادند. این مراسم در نقاط مختلف ایران برگزار و در هر منطقهای با نام خاص معرفی میشد. در کتاب انجوی شیرازی به نمونههایی از این مراسم در مناطق مختلف اشاره شده؛ بهعنوان مثال مراسم رشکی و ماسی در شهرستان اراک که در دهم بهمنماه (50 روز مانده به نوروز) برگزار میشده است.
رشکی و ماسی مانند حاجیفیروز لباس میپوشند و مثل او عمل میکنند و با شادی خبر پایان زمستان را میدهند و مردم اراک از آنها به گرمی استقبال میکنند. مراسم دیگر جشن ناقالی است که پنج نفر در زمان چلهکوچک (دهم بهمن) همراه میشوند و با ساز و دهل مراسمی شبیه کوسه برنشاندن یا حاجیفیروز را اجرا میکنند.
از یهـ جاییـ بهـ بعدـ اگر نریـ خـــــری !