مشخصات بنا
وسعت قلعه بیرجند در حدود ۳۰۰۰ متر مربع است. در ساخت این قلعه از مصالحی همچون خشت، گل و چینه استفاده شده است. این قلعه دارای دو در ورودی است که یکی از آنها در ضلع شمالی و در دیگر در ضلع غربی واقع شده است.
در چهار طرف قلعه برجهایی را میبینید که به شکل استوانهای ساخته شدهاند. همگی این برجها دو طبقه هستند. البته لازم است بدانید که در ابتدا تعداد کل برجهای قلعه ۷ عدد بوده که یکی از آنها در گذر زمان از بین رفته است و در حال حاضر ۶ برج باقی مانده را میتوانید تماشا کنید. در داخل هر کدام از این برجها نیز روزنههایی به چشم میخورند که به منظور دیدبانی و تیراندازی در مواقع نیاز تعبیه شده بودند.
همچنین دیوارهای این بنا نیز با بزرگی و همچنین شکل برآمدهای که دارند، امکان انجام دیدبانی بر فراز باروها را برای نگهبانان بهتر فراهم میکردند. در نگاه کلی باید اشاره کنیم که پلان این قلعه به صورت یک چهار ضلعی با چهار برج در چهار گوشه آن به اضافه دو برج در دو ضلع شرقی و غربی است.
نمایی کلی از قلعه تاریخی بیرجند
انبارهایی نیز در این قلعه ساخته شده بود تا در آنها آب و آذوقه ذخیره شود تا در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار گیرد. جالب است بدانید که راهروهایی زیرزمینی نیز ساخته شده بودند که این قلعه را به تعدادی از بناهای مهم شهر بیرجند مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی، قنات قصبه و خانه افراد مهمی که به حکومت آن زمان مرتبط بودند، نیز وصل میکرده است. مثلا اگر دشمن حمله میکرد، افراد مهم حکومتی میتوانستند همراه با خانوادههایشان از طریق این مسیرهای زیرزمینی به قلعه بیرجند بروند و در آنجا پناه گیرند!