۱۸-۰۴-۹۲، ۰۶:۲۱ ق.ظ
- مرزهای جغرافیایی و سیاسی ایران
فلات ایران :
واحد جغرافیایی ویژهای از قاره آسیاست که کشور ایران نیز در آن واقع شده است. موقعیت عمومی و جغرافیایی فلات ایران که در جنوب غربی آسیا به صورت پلی میان سه قارهی آسیا، آفریقا و اروپا واقع شده است، به نحو بارزی در اوضاع سیاسی و نوسانات مرزهای آن موثر بوده است و اغلب در معرض تجاوز اقوام مختلف قرار گرفته و گاهی هم بیگانگان مدتی بر آن تسلط یافتهاند. مرز طبیعی فلات ایران در شمال جلگهی ماوراءالنهر و دریای مازندران و جلگهی کورا، در مغرب جلگهی بینالنهرین، در جنوب شرقی و مشرق رود سند و در جنوب خلیج فارس و دریای عمان و جزایر آن است. حدود 90درسد از خاک ایران در محدودهی فلات ایران واقع شده است.
مرزهای سیاسی کنونی ایران
کشور ایران بیش از 6000 کیلومتر با کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق مرز خشکی مشترک دارد. اگر کنارههای خلیج فارس و دریای عمان و مازندران را به آن بیفزاییم، طول مرزهای ایران به حدود 8700 کیلومتر میرسد. طول مرزهای کشور ایران و عراق در مقایسه با مرزهای ایران با دیگر کشورهای همسایه در مقام اول است. کوتاهترین مرزهای ایران درمیان کشورهای مجاور، مرز ایران و ارمنستان است. مرزهای سیاسی کنونی ایران به مرزهای شمالی، مرزهای شرقی، مرزهای غربی و مرزهای جنوبی تقسیم میشود.
1ـ مرزهای شمالی : ایران از سوی شمال با کشورهای ترکمنستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان هممرزاست و خط مرزی ایران و جمهوریهای شوروی سابق که قسمتی از آن را مرز آبی دریای مازندران و مرزهای رودخانهای تشکیل میدهد، جمعا در حدود 2643 کیلومتر است.
2ـ مرزهای شرقی : کشور ایران از سمت شرق با کشورهای افغانستان و پاکستان هممرز است. ایران با افغانستان در طول خطی از دهانهی ذوالفقار (نقطه مرزی مشترک بین ایران و افغانستان و ترکمنستان) در شمال تا کوه ملک سیاه در جنوب (نقطه مرزی با پاکستان) حد مشترک دارد. طول این خط مرزی در حدود 945 کیلومتر است.
مرزایران و پاکستان، زمانی که پاکستان ضمیمهی هند و از متصرفات انگلستان محسوب میشد، به دست مأموران انگلیسی تحدید و به موجب پروتکلهای 1288ق. پس از گذشتن از رودخانه ماشکید در کنار دریای عمان درجنوب تا کوه ملک سیاه (نقطه مرزی ایران و افغانستان و بلوچستان) در شمال تعیین گردید. طول خطوط مرزی ایران و پاکستان در حدود 987 کیلومتر است.
3ـ مرزهای غربی : با تشکیل دولت جدید ترکیه پس از جنگ جهانی اول، ایران در غرب با کشور مذکور همسایه و هممرزشد. طول خطوط مرزی ایران و ترکیه در حدود 486 کیلومتر است.
مرز ایران و عراق : خط مرزی ایران و عراق در واقع همان مرز قدیمی ایران و عثمانی است که در جنوب از تقسیمگاه آب اروند رود آغاز میشود، سپس به سوی شمال از بیابان عبور میکند و از داخل هورالعظیم میگذرد و پس از پشت سر گذاشتن عارضههای متعدد جغرافیایی، به جنوب دهلران میرسد. در این ناحیه تا قصرشیرین خط مرزی ایران و عراق از پای آخرین ارتفاعات ایلام میگذرد، پس از قصرشیرین از بخش کمارتفاعی گذشته، به کوه دالامپیر نقطهی مرزی ایران و عراق و ترکیه میرسد. طول این مرز در حدود 1609 کیلومتر است.
4ـ مرزهای آبی جنوب : موقعیت خلیج فارس و دریای عمان درجنوب بهترین و مطمئنترین موقع سیاسی را برای مرزهای جنوبی ایران فراهم ساخته است. خط ساحلی جنوب به طول 1880 کیلومتر شامل کرانههای شمالی دریای عمان و تمام کرانههای شمالی خلیج فارس و بخشی از اروند رود که از مصب آن تا دهانهی نهرخین و نیز تقسیمگاه آب شط (تالوگ)، مرز ایران و عراق است.