معادل فارسی کلمات کالم ارنج و ایگنِاُس

[v.a.y]

94/5/24
.
باشگاه خبرنگاران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، معادل فارسی کلمات «کالم»، «ارنج» و «ایگنِاُس» را کلمات «آرامه»، «آرایش» و «آذرین» قرار داده است.

مسئله ورود کلمه به زبان یک کشور تنها به زبان فارسی منحصر نمی‌شود. این مسئله در زبان‌های اروپایی نیز دیده می‌شود و فرهنگستان‌های زبان تمام کشورها به معادل‌سازی اقدام می‌کنند. مسئله مهم زمان ساخت این معادل‌هاست. وقتی مردم کلمه «ارنج» را به کارمی‌برند، فرهنگستان زبان وادب فارسی به ساخت معادل اقدام می‌کند. از طرف دیگر ضرورت معادل‌سازی برای کلمه لاتین مطرح است.

زمانی ساخت معادل، برای یک اصطلاح انجام می‌شود. برای هر اصطلاحی نمی‌توان، معادل ساخت. گاهی ساخت یک معادل برای اصطلاح، معنای کلمه را تغییر می‌دهد و مفهوم اصلی کلمه را بیان نمی‌کند.البته در هنگام معادل‌سازی باید به سهولت تلفظ کلمه توجه کرد. زمانی تلفظ یک کلمه برای فارسی‌زبانان آسان است. در این هنگام، باید سهولت تلفظ معادل بیش از کلمه لاتین باشد، یا به هیچ عنوان معادلی ساخته نشود. به دلیل آنکه ساخت نادرست معادل و به کارنرفتن آن ثمره‌ای جز افزودن بر تعداد کلمات متروک زبان فارسی ندارد. افزایش کلمات متروک در یک دوران خاص به زبان فارسی آسیب می‌زند.

1-«کالم» (calm): معادل آن را کلمه «آرامه» قرار داده‌اند. این کلمه در لاتین به بادی با سرعت کمتر از نیم‌متر بر ثانیه بوزد، اطلاق می‌شود. این معادل از اسم و (های بیان حرکت) ساخته شده است. کلمه «آرام» در زبان فارسی امروز مشاهده می‌شود. از این کلمه در زبان فارسی کلماتی چون «آرامش» نیز دیده می‌شود. این معادل در زبان امروز به کارنمی‌رود. کلمه «نسیم» را می‌توان به عنوان جانشین کلمه معادل قرار داد. این کلمه در زبان امروز به کارمی‌رود و در متون کهن چون حافظ به کارمی‌رود:

ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست

منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست

2-«ارنج» (arrange): معادل آن را کلمه «آرایش» وضع کرده‌اند. این کلمه در زبان لاتین به چگونگی قرار گرفتن افراد تیم در زبان مسابقه گفته می‌شود. این معادل از ترکیب بن مضارع فعل «آراستن» و پسوند «ش» مصدری ساخته شده است. این کلمه در زبان فارسی امروز به کارمی‌رود و در متون کهن نیز دیده می‌شود از جمله این بیت حافظ:

به تاج عالم آرایش که خورشید

چنین زیبنده افسر نباشد

این کلمه در زبان امروز نیز به عنوان معادل کلمه لاتین به کارمی‌رود، اما کاربرد آن چندان زیاد نیست و در کنار آن کاربرد کلمه لاتین نیز دیده می‌شود.

3-«ایگنِاُس» (igneous): معادل آن را «آذرین» قرار داده‌اند. این کلمه در زبان لاتین به کانی یا سنگی گفته می‌شود، که از انجماد مواد مذاب تشکیل شده باشد. این معادل از ترکیب اسم با پسوند «ین» شباهت ساخته شده است. این پسوند در زبان فارسی و در کلماتی چون «زرین» و «سیمین» نیز مشاهده می‌شود. اما کلمه «آذر» نام نهمین ماه شمسی است و این کلمه را می‌توان در زبان فارسی نیز مشاهده کرد. این کلمه در زبان فارسی به کارمی‌رود، تا حدی که شاهد کاربرد کلمه معادل نیستیم.