نظور از رشد اجتماعی این است که فرد بتواند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کند و رشد و نمو لازم را برای برقراری روابط اجتماعی به دست آورد .بسیاری از روانشناسان و جامعه شناسان معتقدند تجاربی که کودک در سالهای اولیه زندگی در محیط خانواده به دست میاورد زیربنای شخصیت و رفتارهای بعدی او را شکل میدهد خانواده در شکل گیری اندیشه ها -گرایشها - تمایلات - عادتهای اجتماعی کودک نقش مهمی دارد
مواردی که در خانواده موجب رشد اجتماعی کودک میشود شامل موارد زیر است :
1-احساس آرامش و امنیت .کودک باید در خانواده مورد محبت قرار گیرد و احساس امنیت و ارامش کند وقتی مورد محبت قرار گیرد روابط اجتماعی اش تقویت میشود اما اگر محیط خانواده کودک همراه با ترس و اضطراب باشد کودک احساس حقارت و تنفر کرده و فردی کینه توز و بدبین به بار می آید و در روابط اجتماعی دچار ضعف وشکست میشود
2-کودک باید بتواند در محیط خانواده استعداد و توانایی هایش را پرورش دهد که این کار به وسیله بازی -شرکت در تجارب اعضای خانواده امکان پذیر است و همچنین با تشویق از طرف والدین میتوانند محیط مناسبی را بوجود آورند
3-خانواده نباید به خاطر عدم توانایی کودک در انجام برخی امور کودک را مورد سرزنش و بازخواست قرار دهد زیرا موجب میشود کودک در لیاقت و توانایی خود شک کند و یا احساس حقارت کند و یا مایوس شود دادن مسولیت بیش از توانایی کودک نه تنها آنان را مرد و زنهای قدرتمندی نخواهد ساخت بلکه آنان را موجوداتی مایوس و در هم شکسته خواهد ساخت
4-کودک در سالهای اولیه زندگی تمایل زیادی دارد که ابراز وجود کند و توجه والدین و سایر اطرافیانش را به توانایی ها و استعدادهای خود جلب کند از این رو والدین باید به این مسله توجه کنند و کارهای فرزند خود را به دید حقارت نبینند
5-خانواده نخستین مرکز یادگیری است . احترام به حقوق دیگران - داشتن خصلتهای نیکو یا زشت -اساس بسیاری از باورهای کودک و... در محیط خانواده یاد میگیرد
6-رشد استقلال و اعتماد به نفس کودک .کودک بتواند آنچه را که در توان دارد آزادانه انجام دهد .اگر بزرگسالان انتظارات بی جا و بیش از حد توانایی کودک داشته و اجازه فعالیت .تجربه اندوزی.جست و جو و کنجکاوی را به کودک ندهند کودک اعتماد به نفس به دست نمی آورد و خانواده باید نقش مهمی به عنوان الگو برای کودک بازی کنند و الگو و سرمشق خوبی برای کودک باشند
7-طرز رفتار والدین در رشد و تربیت اجتماعی کودک بسیار موثر است اگر والدین مدام با هم مشاجره کنند و بحث از طلاق و جدایی بزنند به رشد اجتماعی کودک لطمه وارد میکند و موجب اضطراب و دلهره در کودک میشود و در آینده ممکن است زمینه انحراف و بزهکاری اجتماعی را در کودک فراهم کند
8-رشد کودک باید همراه با توانایی هاش متناسب باشد و از کودکی به کودک دیگر فرق میکند متاسفانه اغلب والدین به سن شناسنامه ای کودک توجه میکنند و انتظار دارند توانایی هاش را نشان دهد (مثل کودک هم سن و سال خودش ) اما به شرایط روحی و عاطفی و اجتماعی تاثیر در توانایی کودک توجه نمیکنند
9-گفتار و کردار والدین نیز نقش مهمی دارد وقتی والدینی که زیاد حرف میزنند و کمتر عمل میکنند و وعده و وعید میدهند و عمل نمیکنند کودکان نیز مشاهده میکنند و یاد میگیرند این کودکان در گفتار و عمل خود قاطع و صادق نیستند و به تزلزل روحی و عدم تصمیم گیری و انحراف در گفتار و عمل دچار میشوند
مواردی که در خانواده موجب رشد اجتماعی کودک میشود شامل موارد زیر است :
1-احساس آرامش و امنیت .کودک باید در خانواده مورد محبت قرار گیرد و احساس امنیت و ارامش کند وقتی مورد محبت قرار گیرد روابط اجتماعی اش تقویت میشود اما اگر محیط خانواده کودک همراه با ترس و اضطراب باشد کودک احساس حقارت و تنفر کرده و فردی کینه توز و بدبین به بار می آید و در روابط اجتماعی دچار ضعف وشکست میشود
2-کودک باید بتواند در محیط خانواده استعداد و توانایی هایش را پرورش دهد که این کار به وسیله بازی -شرکت در تجارب اعضای خانواده امکان پذیر است و همچنین با تشویق از طرف والدین میتوانند محیط مناسبی را بوجود آورند
3-خانواده نباید به خاطر عدم توانایی کودک در انجام برخی امور کودک را مورد سرزنش و بازخواست قرار دهد زیرا موجب میشود کودک در لیاقت و توانایی خود شک کند و یا احساس حقارت کند و یا مایوس شود دادن مسولیت بیش از توانایی کودک نه تنها آنان را مرد و زنهای قدرتمندی نخواهد ساخت بلکه آنان را موجوداتی مایوس و در هم شکسته خواهد ساخت
4-کودک در سالهای اولیه زندگی تمایل زیادی دارد که ابراز وجود کند و توجه والدین و سایر اطرافیانش را به توانایی ها و استعدادهای خود جلب کند از این رو والدین باید به این مسله توجه کنند و کارهای فرزند خود را به دید حقارت نبینند
5-خانواده نخستین مرکز یادگیری است . احترام به حقوق دیگران - داشتن خصلتهای نیکو یا زشت -اساس بسیاری از باورهای کودک و... در محیط خانواده یاد میگیرد
6-رشد استقلال و اعتماد به نفس کودک .کودک بتواند آنچه را که در توان دارد آزادانه انجام دهد .اگر بزرگسالان انتظارات بی جا و بیش از حد توانایی کودک داشته و اجازه فعالیت .تجربه اندوزی.جست و جو و کنجکاوی را به کودک ندهند کودک اعتماد به نفس به دست نمی آورد و خانواده باید نقش مهمی به عنوان الگو برای کودک بازی کنند و الگو و سرمشق خوبی برای کودک باشند
7-طرز رفتار والدین در رشد و تربیت اجتماعی کودک بسیار موثر است اگر والدین مدام با هم مشاجره کنند و بحث از طلاق و جدایی بزنند به رشد اجتماعی کودک لطمه وارد میکند و موجب اضطراب و دلهره در کودک میشود و در آینده ممکن است زمینه انحراف و بزهکاری اجتماعی را در کودک فراهم کند
8-رشد کودک باید همراه با توانایی هاش متناسب باشد و از کودکی به کودک دیگر فرق میکند متاسفانه اغلب والدین به سن شناسنامه ای کودک توجه میکنند و انتظار دارند توانایی هاش را نشان دهد (مثل کودک هم سن و سال خودش ) اما به شرایط روحی و عاطفی و اجتماعی تاثیر در توانایی کودک توجه نمیکنند
9-گفتار و کردار والدین نیز نقش مهمی دارد وقتی والدینی که زیاد حرف میزنند و کمتر عمل میکنند و وعده و وعید میدهند و عمل نمیکنند کودکان نیز مشاهده میکنند و یاد میگیرند این کودکان در گفتار و عمل خود قاطع و صادق نیستند و به تزلزل روحی و عدم تصمیم گیری و انحراف در گفتار و عمل دچار میشوند