۲۵-۰۹-۹۱، ۰۶:۴۵ ب.ظ
ملاقات با تاريخ در بلنداي کوهستان
از آنجا كه ايران در گذشته همواره مورد هجوم دشمنان قرار ميگرفته، شاهان دستور ساخت بناهايي عظيم و مستحكم را ميدادند تا بتوانند از خود، خانواده، حكومت و شهرشان دفاع كنند. برخي از اين بناها كاربرد نظامي داشته و بعضي براي امنيت كشاورزان و روستاييان بوده است، اما همه آنها تنها شاهدان جنگها و خونريزيهاي تاريخ به حساب ميآيند. در اين شماره از چمدان به ده قلعه ديدني ايران نگاهي داريم.
قلعه گردكوه يا گنبدان دژ
كهنسالترين و پرصلابتترين قلعه كوهستاني ايران در 81 كيلومتري دامغان قرار دارد؛ قلعهاي كه با داشتن استحكام دفاعي، غيرقابل تسخير و در طول تاريخ بسيار پراهميت بوده است.
براساس افسانهها اسفنديار مدتي به دستور گشتاسب در اين قلعه زنداني بوده است.
پس از آنكه قلعه الموت به وسيله سلجوقيان محاصره شد، حسن صباح كودكان و فرزندان خود را به گرد كوه فرستاد و 40سال آنجا زندگي كرد.
قلعهسينگان
اينجا محل زندگي سران ايل زرزا با قدمتي 700 ساله است. قلعه سينگان از مهمترين آثار تاريخي شمال غرب كشور به حساب ميآيد و روستاي سينگان شهرستان اشنويه ميزبان اين قلعه است. اين قلعه هماكنون براساس سنت ديرينه، شانزدهمين سرپرست ايل زرزا (محمدامين آقاي زرزا) را همراه خانواده پرجمعيتش در خود جاي داده است. سينگان بر فراز تپهاي قرار دارد كه بنا به گفته محليها از كيسههاي انباشته خاك شكل گرفته است. اين قلعه نيز مانند همه قلعههاي ايران ساختمان اندرون و بروننشين دارد و محل نشيمن آقايان و خانمها در ضلعهاي شرقي و غربي تعبيه شده است.
نكته جالب اين كه داراي دو مسير ماشينرو و پيادهرو در ضلعهاي غربي و شمالي است. در طبقه پايين، چاهآبي وجود دارد كه در گذشته، آب مصرفي اهالي و ساكنان قلعه از آن تامين ميشده است و در حال حاضر به علت وجود آب لولهكشي از اين چاه استفاده نميشود. وسيله ايجاد گرما در اتاقهاي اين قلعه بخاريهاي چوبي و زغالي بوده كه اينك بخاريهاي نفتي و گازي جايگزين آنها شده است. براي ديدن زيبايي اين قلعه ميارزد كه مسافتي طولاني را بپيماييد.
قلعه فورگ
قلعه فورگ بر بالاي صخرهاي سنگي، خود را استوار نگه داشته است. اين قلعه در دهكيلومتري اسديه قرار دارد. زماني اين قلعه مقر اسماعيليان بوده و بعد از الموت، مهمترين مقر اين گروه به حساب ميآيد. قلعه فورگ ۱۸ برج دارد كه اكنون تعدادي از آنها باقي مانده است. مصالح به كاررفته در ساخت قلعه بيشتر سنگ، آجر و خشت است.
بيرجند قلعههاي بسياري دارد كه نشاني از تاريخ و تمدن ايران درگذشته دارد. فورگ جايي است براي ديدن و به فكر فرو رفتن و تصويرسازي از تاريخمان. بد نيست سري به بيرجند، شهر زيباييها بزنيد و فورگ را از نزديک ببينيد.
قلعه بيرجند
بزرگترين و قديميترين بناي تاريخي بيرجند و از جمله نقاط گردشگري خراسان جنوبي، بر فراز بلندترين نقطه غربي تپه ماهورهاي شهر بيرجند قرار دارد. وسعت قلعه بيرجند 3000 مترمربع است كه در دوره صفويه ساخته شده است. در واقع اين قلعه هسته اوليه شهر بيرجند محسوب ميشود. قلعه بيرجند با نامهاي قلعه ته ده و پايين شهر نيز شناخته ميشود. اين قلعه هفت برج و بارو دارد كه فقط شش برج از آن باقي مانده است. همچنين با توجه به شواهد موجود، به وسيله نقبهاي زيرزميني به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ كلاه فرنگي و قنات قصبه مرتبط بوده است.
نارينقلعه(نارنجقلعه)
اين برج ميان شهري باستاني بر فراز تپهاي در ميبد قرار گرفته كه شاخصترين اثر بازمانده از معماري اصيل ايراني است. نارينقلعه ـ كه به گويش محليها همان نارنجقلعه است ـ هنوز هم پس از گذشت سالها از گزند روزگار دور مانده و هويت تاريخي و فرهنگي استان يزد را براي همگان به تصوير ميكشد. نارينقلعه، نهتنها بيانگر موقعيت اقتصادي و اجتماعي بلكه مركز سياسي بوده است. بنابر شواهد موجود و روايتها، اين بنا نظام پيچيده رفت و آمد زيرزميني داشته است. دهانه شماري از اين راهروها هنوز پيداست. مردم ميبد ميگويند از اين دژ يك راهروي زيرزميني تا محل آسياب سنگ سياه در باختر آبادي بيده در 3 كيلومتري باختر شهر ميبد وجود داشته است. نارينقلعه هر ساله بخصوص در اين فصل پذيراي گردشگران بسياري است كه براي بازديد از آن به يزد ميآيند.
از آنجا كه ايران در گذشته همواره مورد هجوم دشمنان قرار ميگرفته، شاهان دستور ساخت بناهايي عظيم و مستحكم را ميدادند تا بتوانند از خود، خانواده، حكومت و شهرشان دفاع كنند. برخي از اين بناها كاربرد نظامي داشته و بعضي براي امنيت كشاورزان و روستاييان بوده است، اما همه آنها تنها شاهدان جنگها و خونريزيهاي تاريخ به حساب ميآيند. در اين شماره از چمدان به ده قلعه ديدني ايران نگاهي داريم.
قلعه گردكوه يا گنبدان دژ
كهنسالترين و پرصلابتترين قلعه كوهستاني ايران در 81 كيلومتري دامغان قرار دارد؛ قلعهاي كه با داشتن استحكام دفاعي، غيرقابل تسخير و در طول تاريخ بسيار پراهميت بوده است.
براساس افسانهها اسفنديار مدتي به دستور گشتاسب در اين قلعه زنداني بوده است.
پس از آنكه قلعه الموت به وسيله سلجوقيان محاصره شد، حسن صباح كودكان و فرزندان خود را به گرد كوه فرستاد و 40سال آنجا زندگي كرد.
قلعهسينگان
اينجا محل زندگي سران ايل زرزا با قدمتي 700 ساله است. قلعه سينگان از مهمترين آثار تاريخي شمال غرب كشور به حساب ميآيد و روستاي سينگان شهرستان اشنويه ميزبان اين قلعه است. اين قلعه هماكنون براساس سنت ديرينه، شانزدهمين سرپرست ايل زرزا (محمدامين آقاي زرزا) را همراه خانواده پرجمعيتش در خود جاي داده است. سينگان بر فراز تپهاي قرار دارد كه بنا به گفته محليها از كيسههاي انباشته خاك شكل گرفته است. اين قلعه نيز مانند همه قلعههاي ايران ساختمان اندرون و بروننشين دارد و محل نشيمن آقايان و خانمها در ضلعهاي شرقي و غربي تعبيه شده است.
نكته جالب اين كه داراي دو مسير ماشينرو و پيادهرو در ضلعهاي غربي و شمالي است. در طبقه پايين، چاهآبي وجود دارد كه در گذشته، آب مصرفي اهالي و ساكنان قلعه از آن تامين ميشده است و در حال حاضر به علت وجود آب لولهكشي از اين چاه استفاده نميشود. وسيله ايجاد گرما در اتاقهاي اين قلعه بخاريهاي چوبي و زغالي بوده كه اينك بخاريهاي نفتي و گازي جايگزين آنها شده است. براي ديدن زيبايي اين قلعه ميارزد كه مسافتي طولاني را بپيماييد.
قلعه فورگ
قلعه فورگ بر بالاي صخرهاي سنگي، خود را استوار نگه داشته است. اين قلعه در دهكيلومتري اسديه قرار دارد. زماني اين قلعه مقر اسماعيليان بوده و بعد از الموت، مهمترين مقر اين گروه به حساب ميآيد. قلعه فورگ ۱۸ برج دارد كه اكنون تعدادي از آنها باقي مانده است. مصالح به كاررفته در ساخت قلعه بيشتر سنگ، آجر و خشت است.
بيرجند قلعههاي بسياري دارد كه نشاني از تاريخ و تمدن ايران درگذشته دارد. فورگ جايي است براي ديدن و به فكر فرو رفتن و تصويرسازي از تاريخمان. بد نيست سري به بيرجند، شهر زيباييها بزنيد و فورگ را از نزديک ببينيد.
قلعه بيرجند
بزرگترين و قديميترين بناي تاريخي بيرجند و از جمله نقاط گردشگري خراسان جنوبي، بر فراز بلندترين نقطه غربي تپه ماهورهاي شهر بيرجند قرار دارد. وسعت قلعه بيرجند 3000 مترمربع است كه در دوره صفويه ساخته شده است. در واقع اين قلعه هسته اوليه شهر بيرجند محسوب ميشود. قلعه بيرجند با نامهاي قلعه ته ده و پايين شهر نيز شناخته ميشود. اين قلعه هفت برج و بارو دارد كه فقط شش برج از آن باقي مانده است. همچنين با توجه به شواهد موجود، به وسيله نقبهاي زيرزميني به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ كلاه فرنگي و قنات قصبه مرتبط بوده است.
نارينقلعه(نارنجقلعه)
اين برج ميان شهري باستاني بر فراز تپهاي در ميبد قرار گرفته كه شاخصترين اثر بازمانده از معماري اصيل ايراني است. نارينقلعه ـ كه به گويش محليها همان نارنجقلعه است ـ هنوز هم پس از گذشت سالها از گزند روزگار دور مانده و هويت تاريخي و فرهنگي استان يزد را براي همگان به تصوير ميكشد. نارينقلعه، نهتنها بيانگر موقعيت اقتصادي و اجتماعي بلكه مركز سياسي بوده است. بنابر شواهد موجود و روايتها، اين بنا نظام پيچيده رفت و آمد زيرزميني داشته است. دهانه شماري از اين راهروها هنوز پيداست. مردم ميبد ميگويند از اين دژ يك راهروي زيرزميني تا محل آسياب سنگ سياه در باختر آبادي بيده در 3 كيلومتري باختر شهر ميبد وجود داشته است. نارينقلعه هر ساله بخصوص در اين فصل پذيراي گردشگران بسياري است كه براي بازديد از آن به يزد ميآيند.
بعضی آدمها ناخواسته همیشه متهماند!
به خاطر :
سکوتشان ، کاری به کار کسی نداشتنشان ، خلوتشان ،
اتاقشان ، استراحتشان ، روی پای خود ایستادنشان ، دوست داشتنشان !
گویی جان میدهند برای اتهام بستن و از همه بدتر این که :
زود فراموش می شود خوبی هایشان!
به خاطر :
سکوتشان ، کاری به کار کسی نداشتنشان ، خلوتشان ،
اتاقشان ، استراحتشان ، روی پای خود ایستادنشان ، دوست داشتنشان !
گویی جان میدهند برای اتهام بستن و از همه بدتر این که :
زود فراموش می شود خوبی هایشان!