۱۳-۱۱-۹۶، ۱۰:۴۱ ق.ظ
انقلاب ها، فارغ از جهت دهی و رهبری عمومی، در سراسر جهان تا همه نباشند، رخ نمی دهد. انقلاب اسلامی ایران هم اینطور بود. شعارهای صرفا چپ تا شعارهای کاملا اسلامی در میان انبوه تظاهرکنندگان دیده می شد. در چنین فضایی خیلی طبیعی است که در جریان موسیقی انقلابی آن روزها هم همین «همه بودگی» رعایت شده باشد. با این حال برخی از سرودها بیشتر به چشم آمده است. «خمینی ای امام» از همین موارد است...
هفته نام صدا - علی نامجو: انقلاب ها، فارغ از جهت دهی و رهبری عمومی، در سراسر جهان تا همه نباشند، رخ نمی دهد. انقلاب اسلامی ایران هم اینطور بود. شعارهای صرفا چپ تا شعارهای کاملا اسلامی در میان انبوه تظاهرکنندگان دیده می شد. در چنین فضایی خیلی طبیعی است که در جریان موسیقی انقلابی آن روزها هم همین «همه بودگی» رعایت شده باشد.
با این حال برخی از سرودها بیشتر به چشم آمده است. «خمینی ای امام» از همین موارد است. سرودی انقلابی که شاید یکی از نخستین نمونه ها باشد که در سطح وسیع شنیده شد، دلیلش هم زمان و مکان اجرای اثر بود. حمید شاهنگیان درباره ساخت این قطعه گفته است که «حتی خانواده ام هم نمی دانستند که من روی این قطعه کار می کنم. شب ها که همه خواب بودند، من به پشت بام می رفتم و با یک ضبط صوت کوچک کارم را انجام می دادم.»
نتیجه این کار هم روز 22 بهمن ماه سال 1357، درست زمانی که امام (ره) وارد لابی فرودگاه مهرآباد شد و تمام رجال سیاسی انقلابی آن زمان در سالن انتظار حضور داشتند؛ اجرا شد.
داستان موسیقی انقلابی که احتمالا بتوان گفت رگه های مشخصی از حماسه هم در آن موج می زند به همین جا ختم نمی شود. چپ های ایرانی هم در این وادی حضور داشتند. یک نمونه از سرودهای انقلابی که آنها ساختند و هنوز هم به عنوان یک سرود انقلابی شناخته شده و مردم هم از آن خاطراتی دارند، قطعه «بهاران خجسته باد» است. پس از انقلاب اما این سرود را به رسمیت شناختند و تاکنون هر سال در دهه فجر، بارها و بارها از رادیو و تلویزیون پخش شده است. نخستین بار سرود «بهاران خجسته باد» برای گرامیداشت سال مرگ خسرو گلسرخی و کرامت الله دانشیان در 29 بهمن از رادیو و تلویزیون پخش شد. عبدالله بهزادی از کادر حزب توده ایران، شعری را با عنوان «سرود بهار» به افتخار «پاتریس لومومبا» انقلابی اهل کنگو سرود و خطاب به همسر او به پاس پایمردی اش در همراهی با «لومومبا» دو هفته بعد از این که جسد لومومبا را به اسید سپردند، نوشت می گویند که «کرامت دانشیان» بخشی از این شعر را تبدیل به سرود کرد و حتی همراه شاگردانش در روستای محل ماموریتش به عنوان معلم، این سرود را سر صف می خواندند.
بعدها وقتی دانشیان و گلسرخی اعدام شدند، اسفندیار منفردزاده که او هم در همان پرونده توسط ساواک دستگیر شده بود، آن را در فقر امکانات با همراهی رفقای دیگر، اجرا کرد. امکانات او به قدری کم بود که می گویند خودش تمام سازها را یک به یک نواخت و بعد میکس کرد.
از دیگر ساخته های چپ های ایرانی می توان به قطعه «آفتابکاران جنگل» که به «سر اومد زمستون» هم معروف است اشاره کرد. این قطعه یکی از سرودهای انقلابی ایران است که در سال 57 در آلبومی به نام «شراره های آفتاب» توسط سازمان چریک های فدایی خلق ایران منتشر و از شهرت فراوانی برخوردار شد. متن شعر و سرود در اصل به واقعه سیاهکل اشاره دارد. شعر این اثر از «سعید سلطانپور» است و موسیقی آن با الهام از یک ترانه فولکلور ارمنی توسط «مهرداد برآن» تنظیم شد که با صدای «داود شراره ها» و همراهی گروه کر انجمن دانشجویان ایرانی واشنگتن اجراشده است.
«برپا خیز از جا کن بنای کاخ دشمن» یکی از سرودهای پر هیجان انقلابی است که توسط «کنفدراسیون دانشجویان ایرانی» ساخته شده است. این قطعه در اصل اقتباسی از «خلق متحد» سرجیو اورتگای شیلیایی است. شعر این اثر متعلق به ویکتور خاراست.
چاووش و دیگران
انقلاب به این دلیل که به همه گروه ها تعلق دارد، هر چند اختلافات اساسی هم وجود داشت اما با هدف مشترک سرنگونی استبداد پهلوی انجام شد و همه در کنار هم حاضر شدند. در این «هدف بودگی» از قضا، هنرمندانی که آن زمان گرایشات مذهبی داشتند هم به تولیدات آثار هنری دست می زدند. نمونه اش همان «خمینی ای امام» است که می شود گفت معروف ترین این سرودهاست. شاید جالب باشد بدانید که محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی و علیزاده هم در این جریانات حضور داشتند و حتی نقشی که محمدرضا شجریان در دهه شصت بازی کرد، ریشه در همین فعالیت ها دارد.
نیروهای مذهبی هم در آن زمان به این نتیجه رسیده بودند که «نقش سرودهای انقلابی در برانگیختن شور و هیجان انقلابی و دامن زدن به آتش خشم برخاسته از نهاد ملت ستمدیده» نباید نادیده گرفته شود. یکی از این آثار با رنگ و بوی قوی مذهبی، قطعه «ایران ایران ایران رگبار مسلسل ها» با صدای رضا رویگری است. اثری که در متن حکومت نظامی ساخته شد.
از یهـ جاییـ بهـ بعدـ اگر نریـ خـــــری !