چرا بهشتیان از نعمت های بهشت دلزده نمی شوند؟
سؤال:
آيا جاودانگى در بهشت، يكنواختى و دلزدگى را به دنبال ندارد؟
فرق دنيا و آخرت
چنان كه ميان دنيا و عالم قيامت مشابهت هايى وجود دارد، تفاوت هايى نيز هست؛ بعضى از تفاوت ها از اين قرار است:
*ثبات و تغيير؛
در اين جهان حركت و تغيير هست؛ كودك، جوان مى گردد، كامل مى شود، به پيرى مى رسد و سپس مى ميرد. در اين جهان تازه ها، كهنه مى شوند؛ ولى در جهانِ آخرت پيرى و كهنگى وجود ندارد و مرگى در كار نيست؛ آنجا جهان بقا و اينجا جهان فنا است. آنجا خانه ثبات و قرار، و اينجا خانه زوال و بى ثباتى است.
* زندگى خالص و ناخالص؛
در اين جهان مرگ و زندگى با هم آميخته است؛ ولى در آخرت يكپارچه حيات است. زمينِ آخرت، جواهر و سنگ ريزه هاى آن، درخت و ميوه آن، همگى حيات دارند. حتى آتش آنجا درك دارد؛ قرآن مى فرمايد: «وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ» (1)؛ همانا منحصراً خانه آخرت، خانهاى است كه زنده است.
در آخرت حتى اعضا و جوارح انسان فهم و درك دارند و سخن مىگويند. (2)
* كِشت و درو؛
دنيا خانه كِشت و بذر پاشيدن و آخرت جاى بهره بردارى و درو كردن است. امام على (ع) فرمود: «امروز كار است و محاسبه نيست و فردا محاسبه است و كار و عمل نيست». (3)
و «اى بندگان خدا! هم اكنون كه زبان ها آزاد و بدن ها سالم است و اعضا فرمان مى برد و ميدان فعاليت باز است؛ بكوشيد». (4)
بهشت و بهشتيان
ما در اين عالم تصور كامل و درستى از نعمت هاى بهشتى نداريم؛ آنچه هم مى دانيم، الفاظى است كه از قرآن و روايات شنيده ايم و براى ما به طور آشكار قابل درك نيست.
نمونه هايى از اوصاف بهشت در قرآن کریم
1. همه با هم با صفا و صميميت زندگى مى كنند؛ هيچ گونه دشمنى، حسادت و كينه وجود ندارد. (5)
2. در بهشت لغو، بيهودگى، دروغ، ناسزا، زخم زبان و ... نيست. (6)
3. نسيم بهشتى بسيار مطبوع و دلربا و ملايم است؛ نور و گرماى بهشت ناراحت كننده نيست و نه زمهريرى كه سرماى آن رنج دهد. (7)
در وصف هواى بهشت همين بس كه قرآن 36 مرتبه فرموده: «باغ هايى كه شاخه هاى آن بر هم گردن نهاده و در پاى درخت هايش نهرهاى آب زلال جارى است. درخت هايى كه خشك شدن و فاسد گشتن و كهنه شدن ندارند و انواع و اقسام ميوه وجود دارد». (8)
4. وسعت بهشت به مقدار پهنه آسمان ها و زمين است. (9) براساس احاديث جايگاه ساده ترين افراد بهشت به قدرى بزرگ است كه هرگاه جن و انس بر او وارد شوند؛ جا و وسيله پذيرايى هست. (10) بهشت نعمت هاى دائمى دارد، نه فصلى. (11) در يك كلام بهشت و نعمت هاى آن، براى هيچ كس قابل تصور نيست، نعمت هايى كه هيچ چشمى، نديده و هيچ گوشى نشنيده است. (12)
با توجّه به اين نكات بايد گفت: درست است كه انسان از يكنواختى ملول و خسته مى شود و طالب تجدد و تنوع می باشد؛ ولی برخى گفته اند: اين خصيصه ذاتى بشر بوده كه مشتاق چيزهايى است كه ندارد و داشتن و وصال، مدفن عشق و علاقه و خواستن است!.
اما نظر دقيق تر اين است كه اگر واقعاً چيزى مطلوب و محبوب غريزى و ذاتى و به خصوص فطرى انسان باشد، ممكن نيست كه وصال و رسيدن، او را سرد و افسرده كند.
نعمت هاى بهشتى همه مطابق خواسته هاى ذاتى و فطرى انسان است؛ از اين رو انسان هرگز از آن خسته و ملول نمى شود و هيچ گاه تمناى تعويض و تبديل آن را نمى كند. همچون علاقه طفل به دامان مادر كه هيچ گاه احساس خستگى نمى كند؛ بلكه نگران اين است كه مبادا مادر از او جدا شود. به همين جهت خداوند متعال در توصيف بهشت و بهشتيان مى فرمايد: «خالِدِينَ فِيها لا يَبْغُونَ عَنْها حِوَلًا» (13) جاودانه در آن خواهند بود و از آنجا درخواست انتقال نمى كنند.
هر انسانى در حدّ توان و استعداد خود به تمام خواسته ها و مطلوب هاى خويش مى رسد و هنگامى كه به هدف اصلى رسيده، ديگر به دنبال هدف ديگر نمى گردد.
مراتب و درجات بهشت
علاوه بر اينكه بهشت، داراى مراتب و درجاتى است و هر انسانى متناسب با استعدادها و مطلوب هاى خويش و زمينه هايى كه در دنيا فراهم كرده، از درجات و بهشت هاى گوناگون، بهره مند مى شود. از اين رو برخى در بهشت «رضوان»، گروهى در بهشت «فردوس» و عده اى در بهشت هاى ديگر جاى مى گيرند. هر انسانى به تناسب ويژگى هاى اخلاقى و تلاشى كه در اين دنيا انجام داده، به مراتبى از بهشت و بهشت ها دست خواهد يافت.
امام خمينى (ره) خطاب به رهروان نور و هدايت مى فرمايد: «بدان اى عزيز كه عزم و اراده قويّه در آن عالَم، خيلى لازم است و ... يكى از مراتب بهشت- كه از بهترين بهشت ها است- اراده و عزم است كه انسان تا داراى اراده نافذ و عزم قوى نباشد، داراى آن بهشت و مقام عالى نشود». (14)
بنا بر آنچه گفته شد، بهشت تنها جاى خوردن و آشاميدن و بهره مندى از لذت هاى مشهور نزد عموم مردم نيست؛ بلكه كسانىكه در اين دنيا لذت هاى عمومى براى آنها جاذبه نداشته و با همّت و تلاش به دنبال دست يابى به مراتب علمى و معنوى بوده اند و يا با حفظ ايمان در جهت اجراى طرح هاى عظيم، براى جامعه بشرى تلاش كرده اند؛ به طور يقين از بهشت ها و مراتب بهشتِ بالاتر بهره مند خواهند شد. هيچ گونه ركود، سكون و خستگى براى آنها پيش نمى آيد و آنان تحقّق آرزوهاى دست نيافته خود را به طور آسان تر و بدون مزاحمت در آنجا خواهند يافت.
پاورقی:
(1). عنكبوت (29)، آيه 64 ..
(2). يس (36)، آيه 65 و فصلت (41)، آيه 21 ..
(3). نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتى، خطبه 42، ص 94 ..
(4). همان، خطبه 196، ص 412 ..
(5). اعراف (7)، آيه 42 ..
(6). مريم (19)، آيه 62 و واقعه (56)، آيه 23 ..
(7). انسان (76)، آيه 13 ..
(8). واقعه (56)، آيات 28-/ 31 ..
(9). آلعمران (3)، آيه 132 ..
(10). بحارالانوار، ج 8، ص 120 ..
(11). رعد (13)، آيه 35 و واقعه (56)، آيه 33 ..
(12). سجده (32)، آيه 17 ..
(13). كهف (18)، آيه 108 ..
(14). شرح چهل حديث، ص 125، (مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى) ..
منبع كتاب: دفتر دوم(فرجام شناسى) اثر: محمدرضا كاشفى- سيدمحسن ديباجى + پرسمان دانشجویی
سؤال:
آيا جاودانگى در بهشت، يكنواختى و دلزدگى را به دنبال ندارد؟
فرق دنيا و آخرت
چنان كه ميان دنيا و عالم قيامت مشابهت هايى وجود دارد، تفاوت هايى نيز هست؛ بعضى از تفاوت ها از اين قرار است:
*ثبات و تغيير؛
در اين جهان حركت و تغيير هست؛ كودك، جوان مى گردد، كامل مى شود، به پيرى مى رسد و سپس مى ميرد. در اين جهان تازه ها، كهنه مى شوند؛ ولى در جهانِ آخرت پيرى و كهنگى وجود ندارد و مرگى در كار نيست؛ آنجا جهان بقا و اينجا جهان فنا است. آنجا خانه ثبات و قرار، و اينجا خانه زوال و بى ثباتى است.
* زندگى خالص و ناخالص؛
در اين جهان مرگ و زندگى با هم آميخته است؛ ولى در آخرت يكپارچه حيات است. زمينِ آخرت، جواهر و سنگ ريزه هاى آن، درخت و ميوه آن، همگى حيات دارند. حتى آتش آنجا درك دارد؛ قرآن مى فرمايد: «وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ» (1)؛ همانا منحصراً خانه آخرت، خانهاى است كه زنده است.
در آخرت حتى اعضا و جوارح انسان فهم و درك دارند و سخن مىگويند. (2)
* كِشت و درو؛
دنيا خانه كِشت و بذر پاشيدن و آخرت جاى بهره بردارى و درو كردن است. امام على (ع) فرمود: «امروز كار است و محاسبه نيست و فردا محاسبه است و كار و عمل نيست». (3)
و «اى بندگان خدا! هم اكنون كه زبان ها آزاد و بدن ها سالم است و اعضا فرمان مى برد و ميدان فعاليت باز است؛ بكوشيد». (4)
بهشت و بهشتيان
ما در اين عالم تصور كامل و درستى از نعمت هاى بهشتى نداريم؛ آنچه هم مى دانيم، الفاظى است كه از قرآن و روايات شنيده ايم و براى ما به طور آشكار قابل درك نيست.
نمونه هايى از اوصاف بهشت در قرآن کریم
1. همه با هم با صفا و صميميت زندگى مى كنند؛ هيچ گونه دشمنى، حسادت و كينه وجود ندارد. (5)
2. در بهشت لغو، بيهودگى، دروغ، ناسزا، زخم زبان و ... نيست. (6)
3. نسيم بهشتى بسيار مطبوع و دلربا و ملايم است؛ نور و گرماى بهشت ناراحت كننده نيست و نه زمهريرى كه سرماى آن رنج دهد. (7)
در وصف هواى بهشت همين بس كه قرآن 36 مرتبه فرموده: «باغ هايى كه شاخه هاى آن بر هم گردن نهاده و در پاى درخت هايش نهرهاى آب زلال جارى است. درخت هايى كه خشك شدن و فاسد گشتن و كهنه شدن ندارند و انواع و اقسام ميوه وجود دارد». (8)
4. وسعت بهشت به مقدار پهنه آسمان ها و زمين است. (9) براساس احاديث جايگاه ساده ترين افراد بهشت به قدرى بزرگ است كه هرگاه جن و انس بر او وارد شوند؛ جا و وسيله پذيرايى هست. (10) بهشت نعمت هاى دائمى دارد، نه فصلى. (11) در يك كلام بهشت و نعمت هاى آن، براى هيچ كس قابل تصور نيست، نعمت هايى كه هيچ چشمى، نديده و هيچ گوشى نشنيده است. (12)
با توجّه به اين نكات بايد گفت: درست است كه انسان از يكنواختى ملول و خسته مى شود و طالب تجدد و تنوع می باشد؛ ولی برخى گفته اند: اين خصيصه ذاتى بشر بوده كه مشتاق چيزهايى است كه ندارد و داشتن و وصال، مدفن عشق و علاقه و خواستن است!.
اما نظر دقيق تر اين است كه اگر واقعاً چيزى مطلوب و محبوب غريزى و ذاتى و به خصوص فطرى انسان باشد، ممكن نيست كه وصال و رسيدن، او را سرد و افسرده كند.
نعمت هاى بهشتى همه مطابق خواسته هاى ذاتى و فطرى انسان است؛ از اين رو انسان هرگز از آن خسته و ملول نمى شود و هيچ گاه تمناى تعويض و تبديل آن را نمى كند. همچون علاقه طفل به دامان مادر كه هيچ گاه احساس خستگى نمى كند؛ بلكه نگران اين است كه مبادا مادر از او جدا شود. به همين جهت خداوند متعال در توصيف بهشت و بهشتيان مى فرمايد: «خالِدِينَ فِيها لا يَبْغُونَ عَنْها حِوَلًا» (13) جاودانه در آن خواهند بود و از آنجا درخواست انتقال نمى كنند.
هر انسانى در حدّ توان و استعداد خود به تمام خواسته ها و مطلوب هاى خويش مى رسد و هنگامى كه به هدف اصلى رسيده، ديگر به دنبال هدف ديگر نمى گردد.
مراتب و درجات بهشت
علاوه بر اينكه بهشت، داراى مراتب و درجاتى است و هر انسانى متناسب با استعدادها و مطلوب هاى خويش و زمينه هايى كه در دنيا فراهم كرده، از درجات و بهشت هاى گوناگون، بهره مند مى شود. از اين رو برخى در بهشت «رضوان»، گروهى در بهشت «فردوس» و عده اى در بهشت هاى ديگر جاى مى گيرند. هر انسانى به تناسب ويژگى هاى اخلاقى و تلاشى كه در اين دنيا انجام داده، به مراتبى از بهشت و بهشت ها دست خواهد يافت.
امام خمينى (ره) خطاب به رهروان نور و هدايت مى فرمايد: «بدان اى عزيز كه عزم و اراده قويّه در آن عالَم، خيلى لازم است و ... يكى از مراتب بهشت- كه از بهترين بهشت ها است- اراده و عزم است كه انسان تا داراى اراده نافذ و عزم قوى نباشد، داراى آن بهشت و مقام عالى نشود». (14)
بنا بر آنچه گفته شد، بهشت تنها جاى خوردن و آشاميدن و بهره مندى از لذت هاى مشهور نزد عموم مردم نيست؛ بلكه كسانىكه در اين دنيا لذت هاى عمومى براى آنها جاذبه نداشته و با همّت و تلاش به دنبال دست يابى به مراتب علمى و معنوى بوده اند و يا با حفظ ايمان در جهت اجراى طرح هاى عظيم، براى جامعه بشرى تلاش كرده اند؛ به طور يقين از بهشت ها و مراتب بهشتِ بالاتر بهره مند خواهند شد. هيچ گونه ركود، سكون و خستگى براى آنها پيش نمى آيد و آنان تحقّق آرزوهاى دست نيافته خود را به طور آسان تر و بدون مزاحمت در آنجا خواهند يافت.
پاورقی:
(1). عنكبوت (29)، آيه 64 ..
(2). يس (36)، آيه 65 و فصلت (41)، آيه 21 ..
(3). نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتى، خطبه 42، ص 94 ..
(4). همان، خطبه 196، ص 412 ..
(5). اعراف (7)، آيه 42 ..
(6). مريم (19)، آيه 62 و واقعه (56)، آيه 23 ..
(7). انسان (76)، آيه 13 ..
(8). واقعه (56)، آيات 28-/ 31 ..
(9). آلعمران (3)، آيه 132 ..
(10). بحارالانوار، ج 8، ص 120 ..
(11). رعد (13)، آيه 35 و واقعه (56)، آيه 33 ..
(12). سجده (32)، آيه 17 ..
(13). كهف (18)، آيه 108 ..
(14). شرح چهل حديث، ص 125، (مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى) ..
منبع كتاب: دفتر دوم(فرجام شناسى) اثر: محمدرضا كاشفى- سيدمحسن ديباجى + پرسمان دانشجویی
❤تصویرقشنگیست که در صحنه ی محشر❤ مادورحسینیم(ع) و بهشت است که مات است!❤