چگونه بفهمیم رشد كلامی كودكمان روند طبیعی دارد؟

[.مليكا.]

محققان ميگويندكودكان معمولا بايد تا پايان 2 سالگي بتوانند 25 لغت را ادا كنند.ميدانيد اين 25 لغت كدام است؟
برترین ها: آیا كودك من تاكنون نباید شروع به حرف زدن میكرد؟ آیا او از بچههای دیگر عقبتر است؟ او تا این سن باید چند كلمه را بلد باشد؟ چگونه بفهمم رشد كلامی در كودكم روند طبیعی دارد یا خیر؟

اینها سوالاتی است كه معمولا هر مادر كه كودك بالای يك سال دارد از خود میپرسد. برای آنكه تا حد زیادی به نگرانیهای این مادران پاسخ داده شود، دانشمندان فهرستي شامل 25 لغت را منتشر كردند كه هر كودكی باید تا 2 سالگی آنها را بلد باشد.این لغتها و اصطلاحات شامل اسامی بعضی از اسباببازیها، غذاها، حیوانات و همچنین عنوان مهمترین اعضای خانواده مانند پدر و مادر هستند. با آشنایی با این كلمات میتوان كودكانی را كه ممكن است در آینده دچار مشكلات كلامی باشند از همین سنین پایین شناسایی كرد و درصورت لزوم به درمان آنها پرداخت.كودكانی كه دیر شروع به صحبت كردن میكنند یا نسبت به سنشان لغات كمی را آموختهاند معمولا دچار مشكلاتی هستند كه از دید والدین آنها پنهان مانده است. برای مثال یك كودك كه از لحاظ شنوایی دچار مشكل است بهطور حتم مهارتهای كلامی ضعیفی خواهد داشت یا كودكان مبتلا به اوتیسم از نظر گفتاری نسبت به همسالان خود عقبتر هستند.

چه موقع بايد نگران بود؟

25 لغتی كه توسط دانشمندان ارائه شده در اصل قسمتی از 310 كلمهای است كه باید در دایره لغت كودكان تا زمان رسیدن آنها به 3 سالگی قرار بگیرد. والدین میتوانند ظرف مدت 10 دقیقه این كلمهها را بررسی كنند و براساس آنها میزان پیشرفت كودكشان را تخمین بزنند.از بین این 310 لغت هر كودك 3 ساله معمولا با 150 كلمه آشنایی دارد. به اعتقاد كارشناسان كودكان كمسن و سالی كه بین 75 تا 225 كلمه را بلدند در وضعیت نرمالی به سر میبرد. اما زمانی كه تعداد این كلمات به كمتر از 50 برسد، آنگاه باید در مورد رشد كلامی و بهدنبال آن در مورد رشد فكری و مغزی كودكان نگران بود.25 كلمهای كه در این نوشته مطرح شده معمولترین لغاتی هستند كه هر كودك در زمان شروع به صحبت كردن آنها را فرا میگیرد و بهصورت مكرر در طول روز آنها را بیان میكند.

اگر كودك 25 لغت را بلد نیست

«پروفسور لسی رسكورلا» كه این تست را طراحی كرده در این باره میگوید: «اگر یك كودك تا پایان 24 ماهگی خود اكثر این لغات را نمیداند یا استفاده نمیكند، باید بگوییم كه سرعت یادگیری گفتار در او پایین است.»

البته بعضی از كودكان با این كه رشد مغزی طبیعی دارند و روند تكاملی آنها بهصورت معمول ادامه دارد، ممكن است دیرتر از دیگران شروع به صحبت كردن كنند. درصد زیادی از این كودكان حداكثر با چند ماه تاخیر خود را به وضعیت طبیعی میرسانند و این عقب ماندگی كوچك را جبران میكنند.

كارشناسان در مورد این كودكان چندان نگران نیستند بلكه نگرانی اصلی زمانی خود را نشان میدهد كه یك كودك به دلیل ابتلا به بیماریهایی مانند كمشنوایی یا اوتیسم سرعت یادگیری پایینی داشته باشد. در این مواقع میتوان با توجه به قابلیتهای گفتاری كودكان این موارد را شناسایی كرد و قبل از آنكه كودك با مشكلات بزرگتری مواجه شود درصدد برطرف كردن آنها اقدام كرد. اما اگر یك كودك تا رسیدن به 5/2 سالگی هنوز هم نتواند اكثر این كلمات را بیان كند، حتما باید به یك متخصص گفتاردرمانی ارجاع داده شود. مطمئنا بعد از 3سالگی دیگر نمیتوان به این موضوع بیتوجه بود و هر گونه كمكاری ممكن است عواقب بدی به همراه داشته باشد.

چند درصد مشكل دارند؟

آمارها نشان میدهد، تقریبا 20درصد از كودكان 2 ساله نسبت به همسن و سالهای خود رشد گفتاری ضعیفتری دارند و از آنها عقبتر هستند. از این میزان بین 50 تا 75درصد مشكل زیادی ندارند و حداكثر ظرف مدت چند ماه خود را به هم سن و سالهایشان میرسانند ولي در بقیه موارد كودكان دچار مشكلات ماندگار هستند و نیاز به كمك فوری دارند.كودكانی كه دیر به حرف زدن درمیآیند معمولا در انجام كارهای ساده دیگر مانند گوش دادن به لغتها، جملات و عددها هم مشكل دارند و نمیتوانند به خوبی آنها را بعد از شما تكرار كنند.

متاسفانه بعضی از والدین تصور میكنند وسایلی مانند تلویزیون میتوانند جای خالی آنها را پر كنند و كودك با تماشای آنها مهارت حرف زدن را خواهد آموخت. این در حالی است كه كودكان برای رشد نیاز به ارتباط مستقیم با دیگران بهخصوص با پدر یا مادر خود دارند. آنها باید چندبار كلمات را بشنوند و هر بار اشتباهات خود را با توجه به والدین خود اصلاح كنند.

چگونه به كودكمان كمك كنیم؟

اگر حس میكنید كودكتان از لحاظ گفتاری مانند هم سن و سالهایش پیشرفت نداشته است، مراجعه به یك متخصص گفتاردرمانی میتواند تا حد زیادی نگرانیهای شما را برطرف كند اما علاوه بر مراجعه به پزشك روشهای دیگری هم وجود دارد كه میتواند روند یادگیری را در كودك شما سریعتر كند.

در هر سنی بچهها چه میگویند؟

معمولا اولین علامت آنكه نوزاد شما قادر به صبحت كردن است در یك ماهگی ظاهر میشود. در این زمان نوزادان صداهایی مانند آه، اوه،ها و مانند اینها میگویند كه كاملا با گریه كردن متفاوت هستند. بعد از مدتی نوزادان شروع به گفتن كلمات بیمعنی و یك بخشی مانند دا، ما، با، یایا و شبیه به آن میكنند و تا پایان 4 ماهگی هم خندیدن را به خوبی فرا میگیرند.

در 9 ماهگی یا اندكی قبل كودكتان با گفتن مامان یا بابا شما را شگفت زده خواهد كرد، البته ممكن است او مخاطب این كلمات را به درستی تشخیص ندهد. در یك سالگی او پدر و مادر خود را به خوبی میشناسد و میتواند با گفتن مامان یا بابا آنها را صدا بزند البته او در این زمان خود را هم میشناسد و میفهمد كه شما دارید با او صحبت میكنید.

از این زمان به بعد است كه كودكان شروع به ساختن لغتنامه مخصوص بهخود را میكنند و تا 18 ماهگی میتوانند تا 10 كلمه را بیان كنند. ولي بعضی از كودكان بااستعدادتر حتی میتوانند تا رسیدن به 20 تا 24 ماهگی بیش از 50 كلمه را بگویند. واضح است كه هر كودك با دیگری متفاوت است اما درهر حال بهتر است از این زمان به بعد بیشتر مراقب گفتار خود باشید و توجه بیشتری به كودكتان بكنید. بخش اعظم لغاتی كه كودكان از این زمان به بعد فرا میگیرند تحت تاثیر مستقیم پدر و مادرشان است.

نزدیك به 2 سالگی، كودكان میتوانند جملاتی شامل 2 یا 3 كلمه بگویند و خود را با عنوان من خطاب كنند. تا 3 سالگی تعداد كلماتی كه كودكان فرا میگیرند به عدد تقریبی 300 میرسد. تا 4 سالگی مهارت زبانی كودكان رشد چشمگیری میكند. در این زمان او میتواند داستان بگوید، تا عدد 10 بشمارد و حتی بخواند.

هنگام حرف زدن، بازی كنید

سعی كنید فرآیند آموزش حرف زدن به كودك خود را تا آنجا كه ممكن است لذتبخش كنید. در این زمان نه تنها سعی كنید حرف بزنید و صدا بسازید بلكه دائما او را لمسكنید، در آغوش بگیرید، با او بازی كرده و در تمام موارد ارتباط چشمی خود را با كودك حفظ كنید.

بلند حرف بزنید

همزمان كه در حال انجام كارهای مربوط به كودكتان هستید، سعی كنید با او حرف بزنید. مثلا هنگامی كه به او لباس میپوشانید، اسم لباسها را بیاورید یا آرامآرام و به زبان بسیار ساده مراحل این كار را برایش توضیح دهید.

آهنگدار و پرجنبوجوش باشید

هنگام حرف زدن با كودك سعی كنید اداي جملات با یك ریتم یا آهنگ باشد. تحقیقات نشان میدهد، كودكان كلماتی را كه بهصورت شعرگونه برایشان گفته میشود بهتر به خاطر میسپارند و همچنین بهتر میتوانند آنها را در جملات به كار ببرند. هنگام حرف زدن سعی كنید از حركت هم استفاده كنید، زيرا به كار گرفتن همزمان چشم و گوش كودكان تاثیر كلمات را بیشتر میكند. برای مثال زمانی كه درباره یك پرنده حرف میزنید سعی كنید با حركت دست خود پرواز یك پرنده را هم برای كودك خود شبیهسازی كنید.

با كودك تمرین كنید

سعی كنید از هر فرصتی برای به سخن درآوردن كودك خود استفاده كنید، برای مثال زمانی كه او تشنه است از او بپرسید چه میخواهد. اگر پاسخ نداد به او بگویید كه تو الان آب میخواهی.زمانی كه كودكتان تلاش میكند كلمه را به زبان بیاورد صبور باشید. به او اجازه بدهید از ذهن و حافظه خودش استفاده كند و مرتب او را برای این كار تشویق كنید.

با او درست حرف بزنید

بعضی از والدین پاسخ كودك خود را به درستی نمیدهند و سعی میكنند با همان زبان كودكانه كلمات نامفهوم را بیان كنند اما این كار كاملا اشتباه است. شما نه تنها باید كلمات را درست تلفظ كنید بلكه سعی كنید پاسخ جملات نامفهوم كودكتان را هم به شیوه صحیح بدهید.

نوبت را رعایت كنید

زمانی كه كودك حرف میزند با تمام وجود به او گوش بدهید و منتظر باشید تا او سخنش را تمام كند، سپس شما حرف بزنید، سوال بپرسید و سعی كنید منتظر جواب بمانید. به او كمك كنید اسباببازیهای مورد علاقهاش را انتخاب كند و نظر و احساسش را در مورد هر كدام بگوید. همین كار را میتوانید با وسایل بیخطر كه در محیط خانه قرار گرفتهاند، انجام دهید.