کریستوفر لی و نقش های منفی ماندگارش

[v.a.y]

مجله دانستنیها - مهدی بنواری، فرهاد آذرنوا: سر «یان مک کلین»، بازیگر نقش «گندالف» در سه گانه ارباب حلقه ها درباره لی گفته: «وقتی به نیوزیلند رسیدم تا در نقش گندالف بازی کنم، اولین هفته قرن بیست و یکم بود و همگی به مهمانی شام پیتر جکسون دعوت شده بودیم. من بسیار خوشحال بودم. چرا که در کنار هنرپیشه محبوب و الگوی بازیگری ام در زندگی، کریستوفر لی نشسته بودم. لی که قرار بود در نقش ساحر سفید (سارومان)، در فیلم نقش آفرینی کند، گفت و گویش با من را با جمله ای آغاز کرد که هیچ گاه از یاد نخواهم برد: «همیشه فکر می کردم نقش گندالف را من باید بازی کنم. ارباب حلقه ها را هر سال یک بار از اول می خوانم. گاهی وقت ها حتی دو بار.»

و بعد بلافاصله شروع کرد به زبان سیاه «موردوری» صحبت کردن (یکی از زبان هایی که تاکلین آن را برای داستان هایش اختراع کرد). من احساس کردم در کنار او، کوچک و ناچیز هستم.» البته قصد لی این نبود. او 87 ساله بود و معروف به آقامنشی. مظهر کاراکتری بسیار اهل ادب، بلندبالا، مغرور، تاریک و خوش سیما.

دراکولا، هیولای فرانکنشتاین و شرلوک هولمزی تمام عیار. همین بود که کریستوفرلی را به خود سارومان تبدیل می کرد. با آن ریش و ردای سفید بلند، ساحری سخت و مغرور بود که در سایه بزرگی دلسوز، نیست واقعی برای فتح سرزمین میانه را پنهان می کرد. این بازیگر کهنه کار که چند وقت پیش در سن 93 سالگی درگذشت، زندگی ای بی نظیر، هیجان انگیز و پرثمر را پشت سر گذاشت و صرف آشنایی با او، مایه مباهات و افتخار بسیاری از ستارگان طراز اول و اهالی هنر بوده است. با ما در مرور قسمت کوچکی از دست آوردهای این مرد بزرگ و افسانه ای در زندگی اش همراه شوید و او را بیشتر بشناسید.

فرانکنشیاین (1957)

دوران طلایی بازیگری لی با این فیلم آغاز شد. موفقیت «فرانکنشتاین»، علاوه بر تضمین آینده ای درخشان برای لی، باعث شد تا کمپانی سازنده آن یعنی «همر (Hammer)» به عنوان یکی از استادیوم های مهم فیلم سازی در انگلستان مطرح شود و تا مدت ها به عنوان مرجع تولیدکننده فیلم های ژانر وحشت، تنها مدعی این عرصه باقی بماند. فیلم های کلاسیک ترسناک دیگری مانند مومیایی، فرانکنشتاین و... هم محصول این کمپانی فیلمسازی هستند.

لی برای تصاحب نقش هیولای فرانکنشتاین، رقیبی سرسخت به نام«برنارد برسلاو» داشت. برسلاو- که بعدها خودش یکی از ستارگان سینم ا شد- کمی بلندقدتر از لی بود و برای نقش هیولا، گزینه بهتری به نظر می رسید. با این حال، سرانجام نقش به لی رسید تا در مقابل «پیتر کوشینگ» در نقش دکتر فرانکنشتاین، یکی از بهترین اقتباس های سینم ایی از رمان «مری شرلی» را رقم بزنند. این فیلم همچنین سرآغاز آشنایی لی و کوشینگ شد که از موفق ترین زوج های سینم ایی تاریخ محسوب می شوند.

---

دراکولا (1958)

قدرت صحنه گردانی و بازیگری کریستوفر لی به قدری بود که نه تنها توانست جای «بلالاگوسی» را در نقش «دراکولا» پر کند، بلکه آن را رشد داد و ارتقا بخشید. لاگوسی برای مدتی طولانی، تنها گزینه ممکن برای نقش دراکولا محسوب می شد. در حدی که به درخواست خودش، با لباس دراکولا در تابوت قرار گرفت و به خاک سپرده شد. با این حال لی توانست با سیمای خاص، صدای رسا و قد بلند و سایه افکنش بر صحنه، کنت خون آشام را از موجودی صرفا ترسناک، به هیولایی پرجذبه، خوش صحبت، قابل لمس تر و البته هول انگیزتر برای بیننده تبدیل کند. دراکولای لی از نظر تمام منتقدین، تجسم واقعی دراکولا در سینم است.

---

تازی باسکرویل (1959)

به غیر از ژانر وحشت و خون آشام ها، کریستوفر لی در فیلم های اقتبال شده از آثار سر «آرتور کانن دویل» (خالق «شرلوک هولمز») هم حضوری فعال داشت. او در فیلم «تازی باسکرویل»، نه در نقش هولمز یا برادرش «مایکرافت»، که در نقش خود «سر باسکرویل» بازی کرد. این فیلم که توسط کارگردان معروف سینم ای دهه پنجاه، «ترنس فیشر» کارگردانی شده، با نقش آفرینی پیتر کوشینگ در نقش شرلوک هولمز و «اندره مورل» در نقش «دکتر واتسون» همراه است.

دو یار قدیمی، این بار در نقش باسکرویل و هولمز در برابر یکدیگر بازی می کردند که به نظر بیشتر منتقدان، یکی از بهترین بازی های متقابل این دو هنرپیشه است. هولمز کوشینگ شاید به خوبی هولمز لی نباشد (لی در فیلم های دیگری، نقش هولمز را هم بازی کرده بود)، ولی بازی جدی و محکم مورل در نقش واتسون و لهجه اشراف زاده و حس برتری لی در نقش سر باسکرویل، به خوبی این کاستی را جبران می کردند.

---

مرد پوشالی (1973)

بسیاری بهترین بازی کریستوفر لی را این فیلم می دانند. لی در یکی از بهترین آثار تاریخ سینم ا، نقشی درخشان بازی کرد. افسرد پلیسی بسیار مذهبی که مامور می شود در جزیره ای کوچک در ساحل اسکاتلند، دختربچه ای گم شده را پیدا کند. بازی لی در نقش «لرد سامرزیل» را نمی شود فراموش کرد.

---

مردی با تپانچه طلایی (1974)

لی در این فیلم، یکی از به یادماندنی ترین دشمنان مامور 007 را به تصویر می کشد؛ خطرناک ترین آدم کش جهان، که می خواهد با نور خورشید، دنیا را به هم بزند. لی برای نخستین بار، نقش دشمن مامور 007 را از یک بدمن کمدی، به شخصیتی جدی و ترسناک تبدیل کرد.

---

آخرین نقش های ماندگار

جنگ ستارگان (2005 و 2008)

طبعا این دو فیلم از بهترین های جنگ ستارگان نیستند، اما کریستوفر لی در همان ها هم غوغا کرد. شخصیت او، «کنت دوکو» (یا به اسم سیث اش، «دارت تیرانوس»)، زمانیی یکی از استادان «جدای» بود که پس از مرگ «دارت ماول»، شاگرد امپراتور شد. کنت دوگو نقش بزرگی در تاسیس امپراتوری داشت و هرچند باعث جنگ کلون ها شد، اما می توان او را (هم چون شخصیت فیلم «مومیایی»)، کاراکتری تراژیک دانست. لی هم با قدرت در این نقش بازی کرد. او که استاد شمشیرزنی بود، در صحنه های جنگی از بدل کمک نگرفت.

---

ارباب حلقه ها و هابیت (2001، 2002، 2003، 2012، 2013 و 2014)

لی خودش را طرف دار پروپاقرص و دیوانه تالگین (نویسنده «ارباب حلقه ها») می دانست. او با بازی در این سری فیلم ها، هم نقش «سارومان سفید» را تجسمی سینم ایی بخشید و هم خودش را به نسل جدیدی از بینندگان شناساند. لی هرچند تصویر «پیتر جکسون» از سارومان را دوست نداشت، اما مثل همیشه با تمام وجود آن را بازی کرد تا از آن روز به بعد وجه جادوگران بدطینت سینم ایی اعتباری دوچندان پیدا کند و این اتفاق در حالی افتاد که خودش دوست داشت نقش گندالف را بازی کند اما صدای رسا و چهره عبوس و مرموزش کمک کرد تا با یکی از بهترین جادوگران قرن بیست و یکم و حتی تمام ادوار سینم ا تبدیل شود.

زمانی هم که سه گانه هابیت در حال ساخته شدن بود او حال و روز خوشی نداشت و با بیماری اش دست به گریبان بود. برای همین جکسون و عواملش مجبور شدند برای گرفتن صحنه هایی که لی در آن حضور داشت به محل زندگی او بروند و سکانس ها را همانجا ضبط کنند.