امروز در تاریخ | 22 اسفند - 13 مارس؛ در تاریخ چه گذشت؟

[~ MoOn ~]

امروز 22 اسفند برابر با 13 مارس تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1519 - «فرناندو كورتز» مكزيك را تصرف كرد

فرناندو كورتزFernando Cortez افسر اسپانيايي 13 مارس 1519 با پانصد مرد مسلح گام به مكزيك گذارد تا اين سرزمين پهناور را به نام پادشاه اسپانيا تصرف و خزائن پر از طلاي دولت آن را به كشور خود منتقل كند. در آن زمان در مكزيك دو تمدن درخشان «آزتك» و «مايا» در شمال و جنوب وجود داشت كه شهرهاي بزرگ و ابنيه باشكوه برپاداشته و داراي تقويم و قانون، دانش و هنر بودند. پادشاه آزتك Aztec داراي يك ارتش 20 هزارنفري ثابت بود و سازمانهاي اداري كارآمد داشت. ضعف اين ارتش تنها نداشتن اسلحه آتشين (توپ و تفنگ) و اسب بود.

کورتز پس از پياده شدن در ساحل مكزيك متوجه ترس سربازان خود شد و دستور داد كه كشتي ها را آتش بزنند تا اميد بازگشت وجود نداشته باشد.

كورتز همان روز چند بومي را دستگير كرد و در ميان آنان متوجه استعداد شگفت انگيز دختري به يادگيري زبان اسپانيايي شد. وي را به همسري برگزيد تا اعتمادش را جلب كند و هفت ماه بعد، از او به عنوان مترجم در گفتگوهاي خود با پادشاه آزتك (مكزيكيهاي شمالي) استفاده كرد.

فرناندو كورتز

بااينكه پادشاه آزتك حاضر به دادن طلا به اسپانيايي ها شده بود و سپاهيان خود را از جنگ برحذر داشته بود، نظاميان اسپانيايي به اشاره كورتز ناگهان آزتكي ها را زير آتش توپ و تفنگ قراردادند و تلفاتي سنگين وارد ساختند؛ زيرا كورتز باورنمي كرد كه پادشاه آزتك به اين سادگي همه خزائن خود را در اختيار او بگذارد. او تصور مي كرد كه طلا براي آزتكي ها همان ارزشي را دارد كه براي اروپائيان.

با همين حمله غافلگيرانه، كورتز مكزيك را تصرف كرد و خزائن آن را به اسپانيا منتقل ساخت. مكزيك كه ايالات غربي و جنوب غربي آمريكا از جمله كاليفرنيا و تكزاس ضميمه آن بود تا پايان دهه دوم قرن 19 از مستعمرات اسپانيا در قاره آمريكا بشمار مي رفت. استعمار اسپانيا بر مكزيك از نيمه اول قرن نوزدهم پايان يافته ولي فرهنگ و زبان اسپانيايي و مذهب كاتوليك باقي مانده است.

1881 - تزار روسيه، الكساندر دوم ترور شد

الكساندر دوم تزار روسيه 13 مارس 1881 هنگامي كه با كالسكه سلطنتي از خيابان مي گذشت با پرتاب بمب كشته شد. دو بمب به فاصله كمي از هم توسط دو نفر از دو جهت به سوي او پرتاب شده بود. وي 63 سال عمر و 26 سال حكومت كرده بود.

الكساندر دوم

الكساندر دوم جانشين نيكلاي اول بيش از تزارهاي قبلي درس خوانده بود و در نيمه اول سلطنت خود دست به اصلاحات مهم از جمله لغو رسم فروش زارعين با املاكي كه روي آنها كار مي كردند (سرفدم) زده بود كه با اين اقدام بيش از 20 ميليون «سرف» و اعضاي خانواده انان آزاد شده بودند. از اصلاحات ديگر او جدا كردن قوه قضايي از قوه اجرايي و دادن استقلال به قضات و علني كردن محاكمات بود. او با وارد ساختن يك شكست نظامي به عثماني در 1878سال شكست «كريمه» را جبران ساخته بود.

الكساندر دوم در نيمه دوم عمر حكومت خود تغيير رويه داده بود به گونه اي كه مخالفانش او را الكساندر مرتجع مي خواندند. گروه «جنبش اراده ملي» از مخالفان او بود كه نقشه قتل وي را كشيد و به دست دو تن از اعضاي خود اورا كشت.

1921 - مغولستان خارجي (قسمت شمالي مغولستان) از چين جدا شد و به نام جمهوري مغولستان اعلام استقلال كرد.

1930 - كشف پلوتون دورترين سياره منظومه شمسي

قبل از آن كه سياره پلوتون از رصدخانه آريزونا در امريكا توسط كلايْدْ تامبا كشف شود، بعضي از ستاره‏شناسان نيز در سال 1915م از طريق محاسبات نجومي به وجود سياره پلوتون و محل آن پي برده بودند. تحقيقات بعدي نشان داد كه مطالعات قبلي درست بوده و صحت محاسبات دانشمندان روشن گرديد. در نهايت، در 13 مارس 1930م كشف اين سياره اعلام شد اما تا زمان كشف قمر آن به نام "چارون" اطلاع چنداني از پلوتون در دست نبود. در 22 ژوئن 1978م اين قمر توسط جِيمز كريستين كشف گرديد. فاصله پلوتون تا خورشيد 5811 ميليون كيلومتر است و يك دور گردش آن به دور خورشيد 284 سال برابر با 99700 روز طول مي‏كشد. پلوتون يكي از سيارات منظومه شمسي و نهمين سياره از لحاظ بعد مسافت نسبت به خورشيد مي‏باشد. حجم آن نسبت به زمين 9% مي‏باشد. گرچه به نظر مي‏رسد ديگر پلوتون دورترين سياره منظومه شمسي به حساب نمي‏رود چرا كه در 14 سپتامبر 1992م كشف سياره جديدي اعلام شد كه ماهيت آن شناخته شده نبود.

پلوتون، کارون، نیکس و هیدرا در عکسی که تلسکوپ هابل در ۱۶ فوریه ۲۰۰۶ گرفته‌است.

1938 - يكي شدن ارتش اتريش و آلمان

13 مارس 1938 وحدت آلمان و اتريش تامين شد و اين دو سرزمين ژرمن ها يكي شدند كه انشلوس Anschluss (به زبان آلماني؛ اتحاديه) تشكيل دادند. پس از پايان جنگ جهاني اول كه منجر به از ميان رفتن امپراتوري اتريش شد، اتريشي ها خواهان پيوستن به آلمان شدند تا به اين صورت، كشور بزرگي داشته باشند؛ ولي قرارداد ورساي مانع اين كار بود. هيتلر كه خود زاده اتريش بود پس از قبضه قدرت در آلمان و پاره كردن قرارداد ورساي تمايل به يكي شدن دو كشور نشان داد كه صدر اعظم اتريش موافقت نداشت. اين صدر اعظم 12 مارس استعفا كرد و روز بعد صدر اعظم تازه كه از حزب ناسيونال سوسياليست بود يكي شدن دو كشور را اعلام داشت و يك روز پس از آن هيتلر از "وين" ديدن كرد. استقبال اتريشي ها از هيتلر چشمگير بود. وي از بالكن محل اقامتش به ابراز احساسات آنان پاسخ داد و به داخل ساختمان بازگشت. چون ابراز احساسات قطع نشد، هيتلر بارديگر به بالكن رفت و در حالي كه اشك مي ريخت گفت كه ملت آلمان ديگر از هم جدا نخواهد شد. در پي همين نطق بود كه هيتلر برپافشار ي خود به تحقق اتحاد آلماني هاي چك اسلواكي و لهستا ن افزود كه از علل جنگ جهاني دوم شد. اتريشي ها در كنار آلماني ها جنگيدند و شكست هيتلر در جنگ دوم باعث جداشدن دوباره اتريش از آلمان شد.

14 مارس 1938 هيتلر به اين صورت از خيابانهاي وين گذشت.

1322 - روزي که دكتر حسين فاطمي وزير امور خارجه مصدق دستگير شد

فرمانداري نظامي تهران و حومه اعلام كرد كه دكتر حسين فاطمي وزير امور خارجه سابق 22 اسفند 1332 در خانه اي در شميران دستگير شده و در زندان است. دكتر فاطمي 28 امرداد در جريان حمله به خانه دكتر مصدق واقع در خيابان كاخ جنوبي ( فلسطين ) از آنجا فرار كرده بود. دكتر فاطمي ناشر روزنامه «باختر امروز » پس از خروج شاه از كشور در امرداد 1332 شديدترين انتقادها را به او وارد ساخته و 25 مرداد اين سال شخصا كاخهاي سلطنتي را لاك و مهر كرده بود تا مردم بدانند كه سلطنت در ايران پايان يافته است. وي همچنين پس از خروج شاه از كشور به سفيران ايران در خارج دستور داده بود كه با او ملاقات نكنند و او را به سفارتخانه ها راه ندهند. دکتر فاطمي اعلام کرده بود که فرار شاه برابر است با کناره گيري او و بنابراين ديگر سمتي ندارد.

دكتر حسين فاطمي

1358 - تأسيس "بنياد شهيد انقلاب اسلامي" به فرمان امام خميني (ره)

هدف از تشكيل نهاد انقلابي بنياد شهيد، رسيدگي و صيانت از خانواده‏هاي شهداي گرانقدر انقلاب اسلامي و جنگ تحميلي است. البته اين مسأله در تاريخ معاصر ايران، سابقه دارد. زيرا پس از قيام 15 خرداد 1342، گروهي از روحانيان مبارز و افراد نيكوكار به دستور حضرت امام، در جهت رسيدگي به خانواده‏هاي معظم شهدا عمل مي‏كردند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي به فرمان امام خميني(ره) براي رسيدگي به مسائل رفاهي، مادي، معنوي و فرهنگي خانواده معظم شهيدان، اين بنياد تشكيل يافت كه با آغاز جنگ تحميلي و بيشتر شدن تعداد شهدا، وظيفه و تكليف بنياد شهيد سنگين‏تر شد. احيا، حفظ و ترويج فرهنگ ايثار و شهادت‏طلبي، زنده نگه‏داشتن ياد شهيدان و حفظ آثار آنان، تجليل و تكريم از خانواده‏هاي معظم شهيدان، جديت در امور فرهنگي خانواده‏هاي شاهد، خوداتكايي و قانونمند كردن ارايه خدمات به آنان و بسيج امكانات نظام به منظور پراكندن عطر ملكوتي شهادت در جامعه، محور فعاليت‏هاي اين نهاد مقدس است. در سال 1382 بنياد شهيد انقلاب اسلامي با ستاد رسيدگي به امور آزادگان ادغام شده و سازماني به نام بنياد شهيد و امور ايثارگران زير نظر رئيس جمهور ايجاد شد.

1996 - سالروز قتل 16 كودك اسكاتلندي در يک دبستان

شايد اسكاتلندي ها هرگز 13 مارس را فراموش نكنند. در اين روز در سال 1996 در «دان بلينDunblane» شانزده كودك و معلمشان در يك مدرسه ابتدايي (دبستان) براثر تيراندازي يك فرد كشته شدند. اسكاتلندي ها مي گويند تا زماني كه سالروز اين فاجعه را برگزار كنيم، يادآوري آن باعث مي شود كه از تكرارش جلوگيري شود.

Th. W. Hamilton

در آن روز (در سال 1390 هجري خورشيدي؛ مصادف با 23 اسفند) يک مرد 43 ساله به نام توماس وات هاميلتون Thomas Watt Hamilton متولد شهر گلاسکو ـ قبلا مربي پيشاهنگي و در عين حال يک دکاندار وارد آن دبستان شد و با 4 تپانچه که با خود داشت به سوي يک آموزگار و 31 کودک شليک کرد که 16 کودک و آموزگار کشته و 15 تن ديگر مجروح شدند. توماس وات سپس يک گلوله به مغز خود شليک و خودکشي کرد.

از آنجاکه که توماس وات از خود، يادداشت باقي نگذارده و قبلا درباره قصد خود با کسي سخن نگفته، انگيزه او از کشتار کودکان روشن نشده است. برخي گفته اند که ورشکست شدن دکانش باعث تخريب روحيه او شده بود و پاره اي نيز اشاره کرده اند که او از پسران نوجوان دلخوري داشت.

مناسبت ها

ایران - روز بزرگداشت شهدا

زادروزها

۱۶۸۳ - کریستف گراپنر، آهنگساز آلمانی،
۱۸۹۹ - جان هاسبورک وان ولک، فیزیکدان و ریاضیدان آمریکایی،

کریستف گراپنر

۱۷۴۱ - یوزف دوم، امپراتور مقدس روم و پادشاه اتریش،
۱۸۴۲ - جوزف ولنتین بوسینسک، ریاضیدان و فیزیکدان فرانسوی،
۱۹۴۱ - محمود درویش، شاعر و نویسنده فلسطینی،
۱۹۶۰ - لوچیانو لیگابو، خواننده، ترانه‌سرا، کارگردان و نویسنده ایتالیایی

محمود درویش

۱۹۶۷ - آندرس اسکوبار، فوتبالیست کلمبیایی،
۱۹۷۳ - ادگار داویدس، فوتبالیست هلندی،
۱۹۷۶ - دنی مسترسون، بازیگر آمریکایی،

ادگار داویدس

۱۹۸۹ - هلگر بادشتوبر، فوتبالیست آلمانی،
۱۹۹۱ - وام سانتانا، خوانندهٔ برزیلی،
۱۹۹۲ - جرج مکای، بازیگر سینم ا و تلویزیون بریتانیایی،

دنی مسترسون

مرگ ها

۱۵۱۶ - اولاسلوی دوم، پادشاه بوهم و مجارستان،
۱۹۱۰ - ماتا هاری، جاسوسه هلندی،

لوسین لوی-برول

۱۹۳۹ - لوسین لوی-برول، فیلسوف و انسان‌شناس فرانسوی
۱۹۵۷ - جرج آلیسون، مربی فوتبال انگلیسی،
۱۲۷۹ - درگذشت میرزا علی‌خان منشی نایینی متخلص به مشتاقی، شاعر و خوشنویس .

عبدالمحمد روح‌بخشان

۱۳۹۰ - عبدالمحمد روح‌بخشان، مولف، نویسنده، پژوهشگر و روزنامه‌نگار ایرانی

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون