بیماری رفلاکس معده( GASTROESOPHAGEAL REFLUX DIDEASE)(GERD)
به آسیب مخاطی ناشی از رفلاکس (برگشت) غیر عادی محتویات معده (مواد اسیدی) به درون مری اطلاق میگردد. مری( ESOPHAGUS/GULLET) یک لوله عضلانی بطول 25 سانتی متر میباشد، که ازدهان تا معده کشیده شده است. غذا از میان مری به واسطه حرکات دودی شکل( PERISTALSIS) که یک سری انقباضات غیر ارادی عضلانی متوالی و موجی شکل میباشند ، به سمت پایین و معده رانده میگردد. نقطه اتصال مری به معده کاردیا( CAEDIA) و یا اسفنکتر تحتانی مری( LES) نامیده میگردد. معده از یک مخاط حفاظتی پوشیده گردیده است که آن را دربرابر آسیب اسید معده مصون میدارد. اما مری فاقد چنین پوشش حفاظتی میباشد. اسید معده عمدتا ازهیدروکلریک اسید( HYDROCHLORIC ACID) و مقادیر کمتری از کلراید پتاسیم و کلراید سدیم تشکیل یافته است. PH اسید معده 2-3 میباشد. هورمونی که باعث تحریک ترشح اسید معده میگردد گاسترین نام داشته و از سلولهای G معدی و دوازدهه ترشح میگردد. اسفنکترتحتانی مری( LES) بصورت یک دریچه یک طرفه عمل میکند. هنگام بلع این دریچه برای لحظه کوتاهی گشوده شده و مجددا بسته میگردد. اسفنکتر بصورت
حلقه ای عضلانی در مدخل معده قرار دارد و با انقباضات خود مری را از معده جدا میسازد.
علل رفلاکس معده:
هر فردی چنانچه در مصرف غذاهای اسیدی زیاده روی کند به سوزش سردل دچار میگردد. به خصوص اگر بلافاصله پس از صرف غذا دراز بکشد، شیء سنگینی را بلند کرده و یا از
کمر خم گردد. حفاظت طبیعی بدن در مقابله با رفلاکس و آسیب اسید معده شامل:1 -نیروی گرانش زمین 2-حرکات دودی شکل مری 3-دریچه اسفنکتر تحتانی مری 4-اثر خنثی کنندگی بزاق دهان میباشند.
1- اشکال درعملکرد اسفنکتر تحتانی مری. انقباضات ضعیف و شل شدن غیرعادی و طولانی مدت ترازحد طبیعی اسفنکتر باعث نشت و راهیابی مواد اسیدی معده به مری میگردد.
2- اشکال درعملکرد عضلات معده: انقباضات کند معده و به تاخیر افتادن تخلیه محتویات معده به روده ها میتواند باعث رفلاکس گردد.
3- اشکال درعملکرد حرکات دودی شکل مری نیز میتواند علت رفلاکس باشد.
4- فتق هیاتال( HIATAL HERNIA): دیافراگم که یک عضله صاف و مسطح است قفسه
سینه را از حفره
شکم جدا میسازد. مری در قفسه
سینه و معده در حفره
شکم واقع گردیده اند.مری برای رسیدن به معده بایستی از قفسه
سینه پایین آمده و از یک دهانه واقع در دیافراگم موسوم به هیاتوس( HIATUS) عبور کند. برخی اوقات هیاتوس دچار کشیدگی شده و بخشی از معده به سمت بالا و قفسه
سینه وارد میگردد و ایجاد فتق میکند. فتق هیاتال باعث جابجا شدن دریچه اسفنکترتحتانی مری( LES) و مختل شدن عملکرد آن میگردد. قسمتی از دیافراگم که مری را احاطه کرده است هنگام انقباض اسفنکتر، منقبض شده و همراه با آن حین عمل بلع شل میگردد. در فتق هیاتال این همکاری مختل شده و انقباضات اسفنکتر بدون پشتیبان باقی می ماند.
بیماری آسم و همچنین مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن) نیز میتواند باعث رفلاکس و تشدید آن
گردن د.
6- پاسخ ایمنی بیش از حد: در این حالت سیستم ایمنی به محرکات مری (مواد غذایی) بطور مبالغه آمیزی واکنش نشان داده و ایجاد التهاب میکند.
7- عامل وراثت نیز در ایجاد رفلاکس معده موثر می باشد.
8- مصرف برخی غذاها میتواند ایجاد رفلاکس و سوزش سر دل کرده و یا آن را تشدید کند:
الکل، چای، قهوه، نوشابه های گازدار و نوشیدنیهای حاوی کافئین-شکلات-مرکبات(نارنگی، پرتغال، گریپ فروت)-گوجه فرنگی، رب و سس گوجه فرنگی - غذاهای تند و ادویه دار - غذاهای پرچرب - نعناع - غذاهای خشک مانند بادام زمینی - پیاز و سیر-فلفل سیاه - سرکه.
نکته:
الکل و نوشیدنی های کافئین دار (قهوه و چای) باعث شل شدن اسفنکتر تحتانی مری می
گردن د.
نکته: غذاهای چرب باعث کند شدن روند هضم و تاخیر در تخلیه معده می
گردن د. همچنین چربیها با افزایش
فشار درون معده
فشار بیشتری به اسفنکتر ضعیف اعمال میکنند.
9- سیـ ـگار کشیدن نیز به علت شل کردن و تضعیف اسفنکتر تحتانی مری و افزایش اسید معده رفلاکس را تشدید میکند.
10- شیوه زندگی: مصرف غذاهای سنگین باعث وارد آمدن
فشار مضاعف به اسفنکتر تحتانی مری میگردد-بلافاصله پس از صرف غذا
دراز کشید ن، بلند کردن اجسام سنگین و یا خم شدن زیاد از حد نیز به اسفنکتر
فشار وارد آورده و باعث رفلاکس و سوزش سردل میشود.
11- افزایش تولید اسید معده به هر علت.
12- حاملگی به علت
فشار رحم به معده میتواند باعث رفلاکس و یا تشدید آن گردد.
13- چاقی نیز یک فاکتور ریسک محسوب میگردد.
14- ی
بوست به علت افزایش
فشار درون روده و معده نیز باعث رفلاکس و تشدید آن میگردد.
15- به تن کردن لباسهای تنگ و یا سفت بستن
کمربند نیز با اعمال
فشار بر معده رفلاکس را تشدید میکند.
16- کاهش اسید معده( HYPOCHLOHYDRIA): فقدان اسید کافی در معده میباشد. دریچه ای که معده را به درون روده ها می گشاید (پیلور) با اسید معده فعال میگردد. چنانچه اسید کافی در معده موجود نباشد، این دریچه گشوده نشده و محتویات معده به سمت مری راه می یابند.اسید اندک معده باز میتواند به مری آسیب برساند.
17- افزایش کلسیم بدن( HYPERCALCEMIA) و نشانگان زولینگر-الیسون( ZOLLINGER-ELLISON SYMPTOMS) با افزایش ترشح گاسترین و متعاقب آن افزایش ترشح اسید معده نیز میتواند ایجاد رفلاکس و سوزش سر دل کند.
18- عارضه اسکلرودرما( SCLERODERMA) نیز با مختل کردن انقباضات مری میتواند باعث رفلاکس گردد.