جشنواره فیلم فجر ۳۹؛ آن چه باید بدانید

[صنم بانو]

سینم ای سیاسی

 

درام‌های جاسوسی و امنیتی برای دو دهه در سینم ای ایران، نمود چندانی نداشتند، اما در نیمه دوم دهه ۹۰، با استقبالی که مخاطبان از چند اثر ساخته‌شده سینم ایی و تلویزیونی داشتند، ساخت این‌گونه آثار نیز موردتوجه قرار گرفت تا جشنواره فیلم فجر، هم‌اکنون برای سومین سال پیاپی، پذیرای نماینده‌ای در این حوزه باشد.

 

مصلحت

 

نام ابتدایی فیلم، «پدری» بود؛ سپس به «مصلحت نظام» تغییر نام داد و حالا هم که مشخص شده با نام «مصلحت» توانسته پروانه نمایش بگیرد. فیلم به‌عنوان تنها نماینده سینم ای جاسوسی و امنیتی، جذابیت‌های بسیاری برای مخاطبان جشنواره دارد. ضمن اینکه دستپخت‌های قبلی این‌چنینی (دیدن این فیلم جرم است و روز صفر)، با اقبال خوبی از جانب مخاطبان مواجه شده است.

 

 

فیلم به حوادث سیاسی و کمتر مطرح‌شده سیاسی در روز‌های ملتهب اواخر دهه ۵۰ مربوط است که طبق شنیده‌ها، از ساختار، کارگردانی و موسیقی خوبی برخوردار بوده و باید دید آیا قادر خواهد بود با تمام بی‌ادعایی، موفقیت فیلم‌های سلف خود را در جشنواره تکرار کند.

[صنم بانو]

غایبان بزرگ این دوره

 

تا پیش از ثبت‌نام آثار این دوره، گمان برده می‌شد که برخلاف اتفاق‌هایی که کرونا برای صنعت فیلمسازی کشور رقم زده، با جشنواره‌ای پر از نام‌های بزرگ مواجه هستیم؛ جشنواره‌ای که طی آن، نام‌هایی، چون داریوش مهرجویی، اصغر فرهادی، حمید نعمت‌الله، رضا میرکریمی و بزرگان دیگر حضور داشته و همین، چرخ جشنواره این دوره را با رونقی سترگ مواجه می‌سازد. اما هرچه جلوتر آمدیم، برخی از این کارگردانان ازجمله مهرجویی، فیلم خود را به جشنواره نفرستادند، برخی دیگر مانند فرهادی اعلام کردند که مراحل فنی فیلم‌شان حسابی طول می‌کشد و عملا به جشنواره نمی‌رسد و برخی دیگر هم فرم جشنواره را پر کردند، اما فیلم‌شان نتوانست مقبول هیات داوران افتاده و به این ترتیب از گردونه جشنواره امسال حذف شدند. در ادامه به مهم‌ترین فیلم‌هایی خواهیم پرداخت که به‌عنوان غایبان بزرگ این دوره از جشنواره مطرح هستند:

 

قاتل و وحشی

 

حمید نعمت‌الله بیش از دو سال است که به‌نوعی درگیر این فیلم است. نخست آنکه فیلم بلافاصله پس از نگارش، جلوی دوربین نرفت. وقتی هم که رفت، فیلمبرداری‌اش در چند نوبت متوقف شد. وقتی هم که با مشکلات بسیار، مراحل فنی‌اش به پایان رسید، بحث مشکلات مالکیتی رقم خورد و به همین علت از جشنواره سال گذشته محروم ماند. قاتل و وحشی که خیلی‌ها از آن به‌عنوان برگ برنده جشنواره امسال نام می‌بردند، امسال هم از راهیابی به این فستیوال ناکام ماند. از یک هفته پیش، زمزمه‌هایی مبنی‌بر مشکلات ممیزی این فیلم به گوش رسید. کم‌کم این حرف‌ها جدی شد و تا جایی پیش رفت که حتی هیات داوران، پس از تماشای تمام فیلم‌ها، به‌صورت اختصاصی منتظر صدور پروانه نمایش این فیلم و تماشای آن بودند که متاسفانه این مهم محقق نشد.

 

 

طبق شنیده‌ها، فیلم تا سه بار ممیزی شدید را اعمال کرده، اما باز هم نتوانسته نظر مساعد اعضای پروانه نمایش را به دست بیاورد. گروهی موی تراشیده بازیگر زن فیلم (لیلا حاتمی) را دلیل این اتفاق دانسته‌اند و برخی دیگر هم نمایش گوش او را. اما هرچه هست اینکه، اگر مشکل، هرکدام از این دو مورد باشد، این نمایش‌ها تاکنون بار‌ها در سینم ای ایران اتفاق افتاده است: از «سرب» و «بچه‌های بد» تا «آمین خواهیم گفت» و همین «شنای پروانه»‌ای که در جشنواره سال گذشته نمایش داده شد و موفق به دریافت جوایزی هم شد. در این بین، سکوت اعضای شورای نمایش، چرایی ماجرا را پررنگ‌تر کرده و این احتمال را قوی ساخته که شاید بحث ممیزی، مربوط به محتوای عجیب فیلم باشد. محتوایی که سبب شده «قاتل و وحشی» به‌رغم بسیاری از کسانی که فیلم را تماشا کرده‌اند، علاوه‌بر اینکه بهترین فیلم کارنامه‌اش باشد، یکی از تولیدات متفاوت این سالیان سینم ای ایران باشد. قدرمسلم اینکه پرونده فیلم برای جشنواره این دوره بسته شده و این رویداد سینم ایی، به همین راحتی، برگ برنده امسال خود را از دست داد.

[صنم بانو]

چپ، راست

 

تولیدش را در سکوت کامل خبری پشت‌سر گذاشت و اگر کرونا نبود، شاید بسیاری متوجه نمی‌شدند که چنین کمدی پربازیگری جلوی دوربین رفته است. حساسیت روی فیلم، اما با اظهارنظر تهیه‌کننده آن (منوچهر محمدی) آغاز شد که این فیلم را یک کمدی خوب توصیف کرد که می‌تواند در جذب مخاطب، به «مارمولک» طعنه بزند. همین که اسم «مارمولک» در مقایسه با این فیلم آمد، فیلم در کانون توجهات بیشتری قرار گرفت. به‌گونه‌ای که برخی محافل، در کنار دو فیلم مشکل‌دار «شیشلیک» و «قاتل و وحشی» به «چپ، راست» هم رسیدند.

 

 

انتشار غیررسمی داستان این فیلم هم آتش حساسیت‌ها را بیشتر کرد تا جایی که برخی منابع از جابه‌جا شدن فرزندان یک زوج اصول‌گرا و اصلاح‌طلب در بیمارستان سخن گفتند که در ادامه با برخی طعنه‌ها و اشارات به موضوعات سیاسی روز همراه شده است. فیلمی که اگر خط اصلی داستانی‌اش  این باشد می‌توانست به یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های جشنواره امسال تبدیل شود، اما متاسفانه همان‌گونه که انتظار می‌رفت، پروانه نمایش فیلم صادر نشد تا فیلم جدید حامد محمدی، به یکی از غایبان برگ جشنواره امسال تبدیل شود.

---

طلاخون

 

فیلم خوش‌ساخت ابراهیم شیبانی که زمستان سال گذشته در قزوین جلوی دوربین رفت و از حضور شهاب حسینی، حسام منظور و زهرا حاتمی در مقام بازیگر بهره برد. فیلمی که خیلی‌ها حتی آن را غافلگیری بزرگ جشنواره امسال نامیده بودند، درنهایت نتوانست خود را به فهرست امسال جشنواره برساند.

 

 

با توجه به اینکه فیلم دارای پروانه نمایش بوده، خیلی عجیب است که داوران فیلم را به عللی، چون ضعف ساختار یا کیفیت پایین رد کرده باشند. با توجه به سابقه‌ای که از شیبانی خوش‌سلیقه در پرداخت‌های جسورانه سینم ایی سراغ داریم، عدم حضور «طلاخون» در جشنواره امسال به یکی از علامت‌سوال‌هایی تبدیل شده که برای یافتن پاسخ آن باید تا انتهای جشنواره و تماشای این ۱۶ فیلم منتظر بمانیم و ببینیم آیا بحث کیفیت و ساختار مدنظر بوده یا علل دیگری در این غیبت نقش داشته‌اند.

---

[صنم بانو]

غیبت موجه

 

همواره فیلم‌های عباس رافعی یکی از پای ثابت‌های جشنواره فجر بود. فیلم‌هایی که با استقبال مخاطب و گاه اقبال داوران جشنواره همراه می‌شد. اما در سالی که گفته می‌شد رافعی یک از متفاوت‌ترین و بهترین ساخته‌های چند سال اخیرش را جلوی دوربین برده، «غیبت موجه» که پروانه نمایش نداشت، در جشنواره امسال غایب است.

 

 

شنیده‌ها حاکی از سوژه‌ای عجیب و بازی درخور توجه میترا حجار است و این، بسیار عجیب است که فیلم نتوانسته (درصورت صدور پروانه نمایش) توجه هیات داوران را به خود جلب کند.

---

صحنه‌زنی

 

از همان زمان کلید خوردن، موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت و در ادامه، برخی، از سوژه ملتهب فیلم سخن گفتند و اینکه فیلم به یکی از غافلگیری‌های جشنواره این دوره تبدیل خواهد شد. با انتشار تصاویری از گریم عجیب بازیگران این فیلم ازجمله مجید صالحی و بهرام افشار ی، وسوسه‌ها برای تماشای اثر دوچندان شد.

 

 

وقتی کسانی که فیلم را تماشا کرده بودند، از بازی‌های بسیار خوب تیم بازیگری این فیلم سخن گفتند، دیگر مسجل بود که فیلم، یکی از آثار بخش مسابقه جشنواره امسال است که درنهایت تعجب، فیلمی که البته پروانه نمایش هم نداشت، موفق نشد تا نظر هیات داوران را به خود جلب کند.

[صنم بانو]

آهو

 

هوشنگ گلمکانی نام معتبری در حوزه نقد و ادبیات سینم ایی کشور است که تصمیم گرفت پس از ساخت چند فیلم کوتاه، بخت خود را در زمینه فیلم بلند بیازماید.

 

 

او امسال «آهو» را با مشاوره سامان سالور جلوی دوربین برد، اما متاسفانه نتوانست با این فیلم، حضور در جشنواره را تجربه کند.

[صنم بانو]

پرکارترین بازیگران جشنواره سی‌ونهم

 

برخلاف دوره‌های قبلی که یک بازیگر تا ۵ فیلم را در بخش مسابقه داشت، در این دوره به علت پایین بودن تعداد فیلم‌ها، تنها چند بازیگر، با ۲ فیلم به‌عنوان پرکارترین بازیگران این دوره مطرح هستند.

 

 

در بین بازیگران مرد، ۴ بازیگر دوفیلمه داریم: جمشید هاشم‌پور با فیلم‌های «شیشلیک» و «گیج‌گاه»، رضا عطاران با فیلم‌های «شیشلیک» و «روشن»، هوتن شکیبا با فیلم‌های «ابلق» و «تی‌تی» و پژمان جمشیدی با فیلم‌های «خط فرضی» و «شیشلیک»، پرکارترین بازیگران مرد این دوره از جشنواره هستند.در بخش بازیگران زن نیز تنها ۲ بازیگر دوفیلمه داریم: باران کوثری با «بی‌همه‌چیز» و «گیج‌گاه» و الناز شاکردوست با دو فیلم «ابلق» و «تی‌تی»، پرکارترین بازیگران زن جشنواره این دوره محسوب می‌شوند.