۱۷-۱۱-۹۱، ۰۲:۴۵ ب.ظ
ديگر آن روزها گذشته است كه پسر در 20 سالگي و دختر در 15 سالگي به خانه بخت بروند. عروس و دامادهاي اين روزها خيلي بزرگتر از عروس و دامادهاي قديمي شدهاند و اين تازه به شرط آن است كه حتي در همان سنهاي بالاتر از عرف قديمي هم تن به ازدواج بدهند.
ازدواج ، فرهنگي مشترك ميان همه جوامع است كه با نيازهاي عميق و ريشهدار انسان در طول تاريخ بشريت سر و كار دارد و بدون آن جامعه انساني با دگرگوني و مسخ بنيادين مواجه ميشود. باورهاي فرهنگي و ديني كشور ما هم ازدواج را به عنوان يك مرحله در مسير تكامل فردي معرفي ميكند و تجرد در آن، مورد نكوهش قرار ميگيرد.
اما آمارها و پژوهشها حاكي از آن است كه سن ازدواج در كشور به صورت محسوسي افزايش يافته و اين مساله باعث نگراني مسوولان شده است؛ به عنوان مثال ميانگين سن ازدواج در ايران در سال 1354 براي پسران 25 سال بوده در حالي كه بعد از آن، اين روند سيري صعودي داشته است.
اين پژوهش سير صعودي با شيب ملايم براي سن ازدواج پسران را نشان ميدهد در حالي كه شيب منحني افزايش سن ازدواج براي دختران تندتر بوده و از 18 سال در سال 1354 به 21 سال در سال 1387و 24 سال در 3ماهه اول 1389 رسيده است.
شهلا كاظميپور، معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه با اشاره به رشد بيشتر سن ازدواج در دختران ميگويد: معمولا در كشورهاي توسعهيافته و در حال توسعه سن ازدواج افزايش پيدا ميكند، و با توجه به اينكه ما مدعي هستيم توسعه پيدا كردهايم بايد انتظار افزايش سن ازدواج را هم داشته باشيم.
كاظميپور ميافزايد: چون در دهههاي اخير پيشرفت تحصيلي و آموزشي و شغلي در حوزه زنان بيشتر بوده، نوسان رشد سن ازدواج هم در اين جنس بيشتر از مردان بوده است.
وي همچنين مهريههاي سنگين، تجمل گرايي، هزينههاي سنگين ازدواج، بيكاري جوانان و بالا رفتن توقعات آنها را از ديگر دلايل افزايش سن ازدواج جوانان عنوان ميكند.
شاغل شدن دختر، بر عكس شاغل شدن پسر كه سبب زياد شدن انگيزه ازدواج است، انگيزه او را نسبت به ازدواج كاهش مىدهد. اين عامل امروزه در كشورهاى غربى تأثير چشمگيرى در كاهش رغبت دختران به ازدواج داشته و حتى بسيارى از دختران و زنان غربى به خاطر همين عامل، تا آخر عمر مجرد مىمانند كه خود مىتواند سبب به وجود آمدن بسيارى از مشكلات اجتماعى و اخلاقى شود. در كشور ما نيز تأثير شغل دختران در تأخير ازدواج، گرچه مانند جوامع غربى نيست، ولى كمابيش ديده مىشود و خطر گستردهتر شدن آن وجود دارد.
رابطه مسائل اقتصادي با افزايش سن ازدواج
در بسياري از كشورهاي جهان از جمله ايران شرايط فرهنگي به گونهاي است كه اقدام به ازدواج از سوي پسران آغاز ميشود و پروسه انجام يك ازدواج با پيشقدمي آنها كليد ميخورد؛ در چنين اوضاعي شرايط زندگي، تحصيلي، شغلي و درآمدي پسران عامل تعيينكننده در زمان و چگونگي رخداد يك ازدواج است و به طور طبيعي وجود مشكلات در هريك از كيفيتهاي بالا ميتواند ازدواج را به تاخير بيندازد يا حتي به طور كلي منتفي كند.
تغيير در الگوي مصرف، نوع پوشاك، مسكن و سطح انتظارات خانوادهها موجب شده مفهوم ازدواج به كلي دگرگون شود، به طوري كه امروزه رفاه اقتصادي از مهمترين مسائلي است كه خانوادهها توجه بيشتري به آن دارند؛ در حالي كه تا چند دهه پيش، اين مسائل در درجه دوم اهميت بودند.
بسياري از جوانان با اين استدلال كه تامين هزينههاي عقد و عروسي، تهيه منزل و اسباب و لوازم زندگي بسيار سخت است و نميتوان از عهده مخارج زندگي برآمد، حتي برخلاف ميل باطني از ازدواج در زمان مناسب خودداري ميكنند، در كنارچنين تاخيري ورود گسترده دختران به دانشگاهها و تمايل به ادامه تحصيل حتي در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري از سوي دختران به نوبه خود بالا رفتن سن ازدواج را در پي دارد.
سيدجواد زماني، نماينده مجلس شوراي اسلامي و عضو كميسيون اجتماعي، با اشاره به تحصيل و اشتغال جوانان بهعنوان 2 عامل مهم افزايش سن ازدواج ميگويد: در اغلب اوقات تحصيلات عاملي است كه در ازدواج بهنگام آنها وقفه ايجاد ميكند كه اين مساله جزء جداييناپذير توسعه كشور است و نميتوان به آن ايرادي وارد كرد.
اما وي فقدان شغل مناسب و بيكاري را از ديگر دلايل اين مشكل ذكر ميكند و ميافزايد: اگر شرايطي براي جوانان ايجاد شود كه در سن مناسب يك شغل مناسب با درآمد كافي داشته باشند، خود به خود مشكل افزايش سن ازدواج آنها حل خواهد شد.
داريوش قنبري، عضو ديگر كميسيون اجتماعي هم بحث اشتغال، اقتصاد نامناسب و فقدان امنيت شغلي را از اصليترين دلايل ايجاد اين مشكل عنوان ميكند و ميگويد: شرط اساسي تشكيل خانواده، داشتن تمكن مالي و داشتن يك شغل مناسب است تا فرد بتواند حداقلهاي زندگي را تامين كند و به اين دليل است كه مشكلات اقتصادي كشور خود را به شكل بالا رفتن سن ازدواج و متاسفانه بالا رفتن نرخ طلاق نشان ميدهد.
اما معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه نظر متفاوتي دارد؛ شهلا كاظميپور با اشاره به تصور عموم مردم مبني بر اين كه مشكلات اقتصادي و بيكاري مهمترين مانع ازدواج به موقع است، ميگويد: اگر اين طور باشد، جوانان بيسواد و كم سواد كه مشكل بيشتري در يافتن شغل و حل مسائل اقتصادي دارند، اصلاً نبايد ازدواج كنند در حالي كه نتايج مطالعات نشان ميدهد اين افراد بسيار زودتر از سايرين ازدواج ميكنند، در واقع اين موضوع ثابت ميكند كه ميزان تحصيلات با افزايش سن ازدواج رابطه مستقيم دارد، به طوري كه هر چه فرد تحصيلات بيشتري دارد، توقع بالاتري از اشتغال و سطح زندگي دارد بنابراين ديرتر ازدواج ميكند.
ازدواج و كاهش جرايم
تحقيقات مختلف نشان داده است ميان افزايش سن ازدواج و جرم در يك جامعه رابطهاي معنادار وجود دارد. انواع مختلف فحشا، بيبندوباري، تجاوز به عنف و... با افزايش سن ازدواج رابطهاي مستقيم و قابل پيشبيني دارند. علاوه بر آن جنايت، قتل، دعواهاي خياباني و خانوادگي، دزدي، اوباشگري، مزاحمت، روابط نامتعارف و خشن، فرار از خانه و... نيز با افزايش سن تاهل بيشتر ميشوند و در بلندمدت آسيبهاي بزرگ اجتماعي را دامن ميزنند.
كارشناسان معتقدند كه در ميان عوامل موثر بر كاهش سن جرم، مشكلات رواني ناشي از عدم ارضاي نيازهاي عاطفي، هيجاني و جنسي به طور جدي مطرح ميشود و بر همين اساس توصيه ميكنند يكي از راههاي پيشگيري از چنين مشكلاتي فراهم كردن امكان ازدواج جوانان در سنين مناسب است.
تاثير ماهواره روي افزايش سن ازدواج
دكتر عباس گلدوست، جمعيتشناس و استاد جمعيت و تنظيم خانواده دانشگاه تهران، در گفتگو با «جامجم» ضمن اشاره به تغييرات جامعه جهاني در مورد نقش و كاركرد خانواده ميگويد: از آنجا كه جامعه ما از جامعه جهاني منفك نيست، اين تغييرات ناخودآگاه روي جامعه و به طور اخص خانوادهها تاثير ميگذارد.
گلدوست ميافزايد: ماهواره به عنوان يكي از عوامل تاثيرگذار روي خانواده است و با تخريب خانواده و تغيير كاركرد آن، روي افزايش سن ازدواج جوانان هم اثر ميگذارد.
وي با اشاره به تاثيرات برنامههاي مخرب بعضي از شبكههاي فارسي زبان مخصوصا شبكه فارسي وان كه اخيرا حرف و حديثهاي بسياري هم در رسانهها داشته است، ميگويد: بايد با برنامهريزيهاي فرهنگي توسط رسانهها به مقابله با تاثيرات اينگونه برنامهها پرداخت و اين مساله جز با همكاري دانشگاهيان و صدا و سيما با هم امكانپذير نيست و اگر عكسالعملي در رابطه با اين موضوع صورت نگيرد ، بايد شاهد تخريب هرچه بيشتر خانوادههاي ايراني و در نتيجه آن افزايش سن ازدواج و شيوع بيبند و باري در جامعه باشيم.
گلدوست ميگويد: وقتي خانواده كاركرد و نقش قديم را ندارد و همچنين با توسعه شهرنشيني، پيشرفت، ادامه تحصيل، آموزش و اشتغال زنان نميتوان انتظار داشت سن ازدواج و تشكيل خانواده هم مثل گذشته باشد و آنها مانند گذشته در سن 15 سالگي ازدواج كنند.
وي همچنين به پديده تكفرزندي به عنوان يكي ديگر از عوامل افزايش سن ازدواج جوانان ايراني اشاره ميكند و ميگويد: وقتي در چند سال اخير پديده تكفرزندي به وجود آمده است دختران با تصور اينكه حتي اگر بعد از 30 سالگي هم ازدواج كنند، ميتوانند آن يك فرزند را به دنيا بياورند، ازدواج را به تعويق مياندازند.
مشكلاتى چون افسردگى و از بين رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زياد در انتخاب همسر، افزايش اضطراب و نگرانى خصوصا در دختران، احتمال افزايش انحرافات و دهها مشكل از اين قبيل نتيجه افزايش سن ازدواج ميباشد كه جوانان ما را كه گرانبهاترين ذخيرههاى كشورمان هستند، به چالش انداخته است.
از آنجا كه افزايش امنيت دروني، بازيابي شخصيتي و حتي رفع برخي مشكلات ذهني و رواني ارزشهايي هستند كه دركنار بلوغ فردي و اجتماعي، افزايش مهارت، جزو پيامدهاي ازدواج بهموقع است؛ شايد بهتر باشد با فرهنگسازي براي ازدواج ساده، برپايي كلاسهاي آموزشي درباره ضرورت ازدواج براي فرد و نظام اخلاقي و هنجاري اجتماع، فراهم شدن امكانات ضروري زندگي زوجين توسط نهادهاي دولتي يا «ان.جي.او»ها، حمايتهاي متنوع بيمهاي و مالي از جوانهاي در آستانه ازدواج، قرارگيري متاهلان در اولويت برخي خدمات اجتماعي و شغلي، ساخت مسكن ارزان قيمت و واگذاري به زوجين جوان و... به ازدواج به موقع جوانان كمك شودكه در اين بين نقش خانواده و دولت در اين حوزه و ارتباط هماهنگي ميان آنها، نكته مهمي است كه در تشويق جوانان به ازدواج بهموقع نقشي پر رنگ دارد.
ازدواج ، فرهنگي مشترك ميان همه جوامع است كه با نيازهاي عميق و ريشهدار انسان در طول تاريخ بشريت سر و كار دارد و بدون آن جامعه انساني با دگرگوني و مسخ بنيادين مواجه ميشود. باورهاي فرهنگي و ديني كشور ما هم ازدواج را به عنوان يك مرحله در مسير تكامل فردي معرفي ميكند و تجرد در آن، مورد نكوهش قرار ميگيرد.
اما آمارها و پژوهشها حاكي از آن است كه سن ازدواج در كشور به صورت محسوسي افزايش يافته و اين مساله باعث نگراني مسوولان شده است؛ به عنوان مثال ميانگين سن ازدواج در ايران در سال 1354 براي پسران 25 سال بوده در حالي كه بعد از آن، اين روند سيري صعودي داشته است.
اين پژوهش سير صعودي با شيب ملايم براي سن ازدواج پسران را نشان ميدهد در حالي كه شيب منحني افزايش سن ازدواج براي دختران تندتر بوده و از 18 سال در سال 1354 به 21 سال در سال 1387و 24 سال در 3ماهه اول 1389 رسيده است.
شهلا كاظميپور، معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه با اشاره به رشد بيشتر سن ازدواج در دختران ميگويد: معمولا در كشورهاي توسعهيافته و در حال توسعه سن ازدواج افزايش پيدا ميكند، و با توجه به اينكه ما مدعي هستيم توسعه پيدا كردهايم بايد انتظار افزايش سن ازدواج را هم داشته باشيم.
كاظميپور ميافزايد: چون در دهههاي اخير پيشرفت تحصيلي و آموزشي و شغلي در حوزه زنان بيشتر بوده، نوسان رشد سن ازدواج هم در اين جنس بيشتر از مردان بوده است.
وي همچنين مهريههاي سنگين، تجمل گرايي، هزينههاي سنگين ازدواج، بيكاري جوانان و بالا رفتن توقعات آنها را از ديگر دلايل افزايش سن ازدواج جوانان عنوان ميكند.
شاغل شدن دختر، بر عكس شاغل شدن پسر كه سبب زياد شدن انگيزه ازدواج است، انگيزه او را نسبت به ازدواج كاهش مىدهد. اين عامل امروزه در كشورهاى غربى تأثير چشمگيرى در كاهش رغبت دختران به ازدواج داشته و حتى بسيارى از دختران و زنان غربى به خاطر همين عامل، تا آخر عمر مجرد مىمانند كه خود مىتواند سبب به وجود آمدن بسيارى از مشكلات اجتماعى و اخلاقى شود. در كشور ما نيز تأثير شغل دختران در تأخير ازدواج، گرچه مانند جوامع غربى نيست، ولى كمابيش ديده مىشود و خطر گستردهتر شدن آن وجود دارد.
رابطه مسائل اقتصادي با افزايش سن ازدواج
در بسياري از كشورهاي جهان از جمله ايران شرايط فرهنگي به گونهاي است كه اقدام به ازدواج از سوي پسران آغاز ميشود و پروسه انجام يك ازدواج با پيشقدمي آنها كليد ميخورد؛ در چنين اوضاعي شرايط زندگي، تحصيلي، شغلي و درآمدي پسران عامل تعيينكننده در زمان و چگونگي رخداد يك ازدواج است و به طور طبيعي وجود مشكلات در هريك از كيفيتهاي بالا ميتواند ازدواج را به تاخير بيندازد يا حتي به طور كلي منتفي كند.
تغيير در الگوي مصرف، نوع پوشاك، مسكن و سطح انتظارات خانوادهها موجب شده مفهوم ازدواج به كلي دگرگون شود، به طوري كه امروزه رفاه اقتصادي از مهمترين مسائلي است كه خانوادهها توجه بيشتري به آن دارند؛ در حالي كه تا چند دهه پيش، اين مسائل در درجه دوم اهميت بودند.
بسياري از جوانان با اين استدلال كه تامين هزينههاي عقد و عروسي، تهيه منزل و اسباب و لوازم زندگي بسيار سخت است و نميتوان از عهده مخارج زندگي برآمد، حتي برخلاف ميل باطني از ازدواج در زمان مناسب خودداري ميكنند، در كنارچنين تاخيري ورود گسترده دختران به دانشگاهها و تمايل به ادامه تحصيل حتي در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري از سوي دختران به نوبه خود بالا رفتن سن ازدواج را در پي دارد.
سيدجواد زماني، نماينده مجلس شوراي اسلامي و عضو كميسيون اجتماعي، با اشاره به تحصيل و اشتغال جوانان بهعنوان 2 عامل مهم افزايش سن ازدواج ميگويد: در اغلب اوقات تحصيلات عاملي است كه در ازدواج بهنگام آنها وقفه ايجاد ميكند كه اين مساله جزء جداييناپذير توسعه كشور است و نميتوان به آن ايرادي وارد كرد.
اما وي فقدان شغل مناسب و بيكاري را از ديگر دلايل اين مشكل ذكر ميكند و ميافزايد: اگر شرايطي براي جوانان ايجاد شود كه در سن مناسب يك شغل مناسب با درآمد كافي داشته باشند، خود به خود مشكل افزايش سن ازدواج آنها حل خواهد شد.
داريوش قنبري، عضو ديگر كميسيون اجتماعي هم بحث اشتغال، اقتصاد نامناسب و فقدان امنيت شغلي را از اصليترين دلايل ايجاد اين مشكل عنوان ميكند و ميگويد: شرط اساسي تشكيل خانواده، داشتن تمكن مالي و داشتن يك شغل مناسب است تا فرد بتواند حداقلهاي زندگي را تامين كند و به اين دليل است كه مشكلات اقتصادي كشور خود را به شكل بالا رفتن سن ازدواج و متاسفانه بالا رفتن نرخ طلاق نشان ميدهد.
اما معاون پژوهشي مركز مطالعات جمعيتي آسيا و اقيانوسيه نظر متفاوتي دارد؛ شهلا كاظميپور با اشاره به تصور عموم مردم مبني بر اين كه مشكلات اقتصادي و بيكاري مهمترين مانع ازدواج به موقع است، ميگويد: اگر اين طور باشد، جوانان بيسواد و كم سواد كه مشكل بيشتري در يافتن شغل و حل مسائل اقتصادي دارند، اصلاً نبايد ازدواج كنند در حالي كه نتايج مطالعات نشان ميدهد اين افراد بسيار زودتر از سايرين ازدواج ميكنند، در واقع اين موضوع ثابت ميكند كه ميزان تحصيلات با افزايش سن ازدواج رابطه مستقيم دارد، به طوري كه هر چه فرد تحصيلات بيشتري دارد، توقع بالاتري از اشتغال و سطح زندگي دارد بنابراين ديرتر ازدواج ميكند.
ازدواج و كاهش جرايم
تحقيقات مختلف نشان داده است ميان افزايش سن ازدواج و جرم در يك جامعه رابطهاي معنادار وجود دارد. انواع مختلف فحشا، بيبندوباري، تجاوز به عنف و... با افزايش سن ازدواج رابطهاي مستقيم و قابل پيشبيني دارند. علاوه بر آن جنايت، قتل، دعواهاي خياباني و خانوادگي، دزدي، اوباشگري، مزاحمت، روابط نامتعارف و خشن، فرار از خانه و... نيز با افزايش سن تاهل بيشتر ميشوند و در بلندمدت آسيبهاي بزرگ اجتماعي را دامن ميزنند.
كارشناسان معتقدند كه در ميان عوامل موثر بر كاهش سن جرم، مشكلات رواني ناشي از عدم ارضاي نيازهاي عاطفي، هيجاني و جنسي به طور جدي مطرح ميشود و بر همين اساس توصيه ميكنند يكي از راههاي پيشگيري از چنين مشكلاتي فراهم كردن امكان ازدواج جوانان در سنين مناسب است.
تاثير ماهواره روي افزايش سن ازدواج
دكتر عباس گلدوست، جمعيتشناس و استاد جمعيت و تنظيم خانواده دانشگاه تهران، در گفتگو با «جامجم» ضمن اشاره به تغييرات جامعه جهاني در مورد نقش و كاركرد خانواده ميگويد: از آنجا كه جامعه ما از جامعه جهاني منفك نيست، اين تغييرات ناخودآگاه روي جامعه و به طور اخص خانوادهها تاثير ميگذارد.
گلدوست ميافزايد: ماهواره به عنوان يكي از عوامل تاثيرگذار روي خانواده است و با تخريب خانواده و تغيير كاركرد آن، روي افزايش سن ازدواج جوانان هم اثر ميگذارد.
وي با اشاره به تاثيرات برنامههاي مخرب بعضي از شبكههاي فارسي زبان مخصوصا شبكه فارسي وان كه اخيرا حرف و حديثهاي بسياري هم در رسانهها داشته است، ميگويد: بايد با برنامهريزيهاي فرهنگي توسط رسانهها به مقابله با تاثيرات اينگونه برنامهها پرداخت و اين مساله جز با همكاري دانشگاهيان و صدا و سيما با هم امكانپذير نيست و اگر عكسالعملي در رابطه با اين موضوع صورت نگيرد ، بايد شاهد تخريب هرچه بيشتر خانوادههاي ايراني و در نتيجه آن افزايش سن ازدواج و شيوع بيبند و باري در جامعه باشيم.
گلدوست ميگويد: وقتي خانواده كاركرد و نقش قديم را ندارد و همچنين با توسعه شهرنشيني، پيشرفت، ادامه تحصيل، آموزش و اشتغال زنان نميتوان انتظار داشت سن ازدواج و تشكيل خانواده هم مثل گذشته باشد و آنها مانند گذشته در سن 15 سالگي ازدواج كنند.
وي همچنين به پديده تكفرزندي به عنوان يكي ديگر از عوامل افزايش سن ازدواج جوانان ايراني اشاره ميكند و ميگويد: وقتي در چند سال اخير پديده تكفرزندي به وجود آمده است دختران با تصور اينكه حتي اگر بعد از 30 سالگي هم ازدواج كنند، ميتوانند آن يك فرزند را به دنيا بياورند، ازدواج را به تعويق مياندازند.
مشكلاتى چون افسردگى و از بين رفتن نشاط در جوانان، مبتلا شدن به وسواس زياد در انتخاب همسر، افزايش اضطراب و نگرانى خصوصا در دختران، احتمال افزايش انحرافات و دهها مشكل از اين قبيل نتيجه افزايش سن ازدواج ميباشد كه جوانان ما را كه گرانبهاترين ذخيرههاى كشورمان هستند، به چالش انداخته است.
از آنجا كه افزايش امنيت دروني، بازيابي شخصيتي و حتي رفع برخي مشكلات ذهني و رواني ارزشهايي هستند كه دركنار بلوغ فردي و اجتماعي، افزايش مهارت، جزو پيامدهاي ازدواج بهموقع است؛ شايد بهتر باشد با فرهنگسازي براي ازدواج ساده، برپايي كلاسهاي آموزشي درباره ضرورت ازدواج براي فرد و نظام اخلاقي و هنجاري اجتماع، فراهم شدن امكانات ضروري زندگي زوجين توسط نهادهاي دولتي يا «ان.جي.او»ها، حمايتهاي متنوع بيمهاي و مالي از جوانهاي در آستانه ازدواج، قرارگيري متاهلان در اولويت برخي خدمات اجتماعي و شغلي، ساخت مسكن ارزان قيمت و واگذاري به زوجين جوان و... به ازدواج به موقع جوانان كمك شودكه در اين بين نقش خانواده و دولت در اين حوزه و ارتباط هماهنگي ميان آنها، نكته مهمي است كه در تشويق جوانان به ازدواج بهموقع نقشي پر رنگ دارد.
ستایش یعنی این حسی که دارم
:)