مسجد نصیرالملکمسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است که در محله گود عربان و در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی مسجد مشهور شاه چراغ قرار گرفته است.این بنا به دستور میرزا حسن علی ملقب به نصیرالملک ساخته شد، که یکی از بزرگان سلسله قاجار بود. معماری آن کار محمد حسن معمار بوده است. مدت ساخت آن حدود ۱۲ سال و از سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ خورشیدی به طول انجامیده است. زیربنای مسجد برابر با ۲۲۱۲ متر مربع و مساحت آن برابر با ۲۹۸۰ متر مربع است. مرمت، حفظ و نگهداری این بنای باشکوه و ارزشمند با رعایت استانداردهای بین المللی مرمت آثار تاریخی از سالها پیش توسط موقوفه نصیرالملک به تولیت آقای محمود قوام و مدیریت آقای مهندس کوروش جاویدی پارسی جانی آغاز شده و همچنان ادامه دارد. مسجد دارای صحن وسیعی است که در سمت شمال مسجد قرار گرفته است.
در ورودی دارای طاق نمایی بزرگ است٬ که سقف آن با کاشیهای هفت رنگ رنگارنگ مزین گشته است. ازاره طاقنمای آن از سنگ گندمک است و طاقنمای ورودی آن دارای مقرنسکاری زیبایی از کاشی هفت رنگ است. درهای ورودی این مسجد، دو در بزرگ چوبی است که در بالای آن بر روی سنگ مرمر شعری از شوریده شیرازی به مناسبت سازنده مسجد و سال اتمام آن نوشته شده است.
سردر ورودی مسجد نصیرالملک
مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی است. شبستان غربی که پوشش آجری دارد و بیشتر بروی آن کار شده و زیباتر است، طاق این شبستان بر روی ستونها ی سنگی و با طرح مارپیچ بر روی آن است. این ستونها در دو ردیف ششتایی و به تعداد دوازده عدد به نیت دوازده امام قرار گرفته است. همچنین این شبستان دارای هفت درگاه که آن را به صحن مسجد مرتبط میکند، با هفت در چوبی با شیشههای رنگارنگ است.
صحن اصلی مسجد نصیرالملک
شبستان مسجد نصیرالملکسنگتراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل و مسجد مشیر شیراز است و از سنگ گندمک یکپارچه ساخته شده است. طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاریهای زیبا تزیین شده است. آسمانه این شبستان با نقشهایی چون گل و بته و نقوش اسلیمی تزئین و چند آیه از آیات قرآن به خط ثلث عالی مزین شده است.کف آن با کاشیهای فیروزهای این و سنگ کف محراب آن از جنس مرمر است و از سطح کف شبستان پایین ار است. عرقچین های بین تویزههای این شبستان دارای خیز کمی است. این شبستان در واقع شبستان تابستانه محسوب میشود.
نمایی از شبستان غربی- در این عکس ستونها و تزئینات آسمانه شبستان
شبستان شرقی که شبستان زمستانه است، نیز دارای سقفی کاشی کاری شده است و دارای هفت ستون است که ستونهای آن ساده (بدون شیار) است و در وسط قرار گرفتهاند، سقف آن نیز با کاشیکاری معقلی تزیین شده است. در جلوی این شبستان ایوانی به عرض ۶ متر قرار دارد که به وسیله ۸ طاق نما از حیاط جدا میشود و دارای ۷ جرز آجری است. بر روی این جرزها و در پیشانی طاقنماها آیات قرآنی و نقشهای گل و بوته کاشیکاری شده است.
موزه در مسجد در این شبستان دری وجود دارد که به یک چاه آب گشوده میشود که به این راهرو چاه گاو یا گاورو گفته میشود. همچنین در این مکان یک حوضچه و یک دالان نیز موجود است. هر دو شبستان بر خلاف معمول به خاطر جهتگیری ساختمان قبله در امتداد محور قبله واقع شدهاند. این شبستان هم اکنون به موزه اوقاف تبدیل شده است. در دالان شمالی سنگنوشتههای وجود دارد که شعر زیر با خط نستعلیق زیبایی نوشته بر روی آن حک شده است. در پایان نام محمد حسن معمار و استاد محمد رضا کاشیپز که از معماران و سازندگان بنا بودهاند و نیز تاریخ شروع آن در ۱۲۹۳ ه.ق و پایان آن در ۱۳۰۵ ه.ق ذکر شده است. در پایین تابلو این شعر معروف سعدی و نام معمار آمده است:
غرض نقشی است کز ما باز ماندکه هستی را نمیبینم بقایی مگر صاحبدلی روزی به رحمت کند در حق استادان دعایی
سقف زیبای پر از نقش و نگار مسجد
مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی است. ایوان شمالی دارای سه نیم طاق در سه طرف است و از سمت چهارم به صحن راه دارد. طاق میانی طاقی بلند است، که به طاق مروارید معروف است. بر دیوارهای این طاق آیات قرآنی و احادیث نوشته شده است و در سمت چپ آن نیز تاریخ ۱۲۹۹ ه.ق قید شده است. همچنین این ایوان داری ۴ غرفه است و سقف میانی آن با مقرنسکاری و کاسهسازی پنج کاسه مزین شده است.در لابلای آجرهای بدنه این طاق چوبهایی برای جلوگیری از لرزش زلزله کار گذاشتهاند.
سقف پنج کاسهای طاق میانی ایوان شمالی
جزئیات ایوان شمالی