یوم النحر در تاریخ اسلام به چه روزی گفته می شود؟

[nza3380]

ابن ابي حاتم از سعيد بن مسيب نقل مي كند كه گفت : حج اكبر روز دوّم از يوم النحر ( عيد قربان ) است .
آيا نمي بيني كه امام در آن روز خطبه مي خواند ؟ 16

ابن سيرين گفته است :

« روز حج اكبر ، مربوط به آن سالي است كه پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) حجة الوداع را انجام دادند و همراه با ايشان نيز تعداد بيشماري از مردم حج بجاي آوردند » . 17

البته مي توان اين قول را نيز ، مؤيّد آن كساني دانست كه روز حج اكبر را روز عيد قربان مي دانند .
زيرا در همان سال ، پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) در مِني براي مردم سخن گفت و در روز عيد قربان از مردم سئوال فرمود :
امروز چه روزي است ؟
گفتند : روز عيد قربان . سپس فرمود : امروز روز حج اكبر است . ابن عربي اين حديث را حَسَن و صحيح مي داند . 18

ـ طبراني از سمرة بن جندب نقل مي كند كه گفته است : « روز حج اكبر ، مربوط به آن سالي است كه مسلمانان و مشركان حج را در مدت سه روز انجام دادند كه قبل از آن ، چنين حجي انجام نشده ، و پس از آن نيز روي نخواهد داد » . 19

فضيل بن عياض نيز از امام صادق (عليه السلام) نقل مي كند كه فرمود : علّت نامگذاري حج اكبر آن است كه در آن سال مسلمانان و مشركان ، همراه با هم حج انجام داده و پس از آن ديگر مشركين حج بجاي نياوردند . 20

همچنين ابن ابي شيبه زايد از ابن عون نقل مي كند كه از محمد راجع به روز حج اكبر سئوال كردند گفت : روزي است كه حج رسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) با حج اهل ملل مصادف

حجِ افراد عين صورت جمع تمتع است با يك فرق كه در حج تمتع هدي بايد ذبح كند و در حج افراد واجب نيست . مناسك امام خميني ص 45 .

گرديد . 21

بسياري از محدثان و مفسران ، با استناد به روايات گوناگون ، حج اكبر را روز عيد قربان مي دانند . اين دسته علاوه بر آنكه از استحكام بيشتري برخوردار مي باشد ، با آيه « فسيحوا في الأرض اربعة اشهر » و يا نقلهاي تاريخي كه مي گويد : « علي بن ابيطالب (عليه السلام) بعدازظهر عيد قربان پيام برائت را ابلاغ فرمود » ، سازگارتر است :

ابن ابي اوفي مي گويد : « روز عيد قربان ، روز حج اكبر است . در آن روز خون ريخته مي شود . سرها تراشيده مي شوند . آلودگيها و زوايد بدن برطرف مي گردد ، و حرام ها حلال مي شوند » . 22

مالك نيز همين عقيده را داشته مي گويد : « شكي نداريم كه حج اكبر روز عيد قربان است و اين بدان جهت مي باشد كه بسياري از اعمال حج در روز عيد قربان انجام مي شود . در شب عيد ، حجاج در مِني وقوف داشته ، در فرداي آن ، رمي ، قرباني ، حلق و طواف انجام مي شود » . 23

ابوبكر محمد بن عبدالله معروف به ابن عربي با تأييد قول مالك مي گويد :

« و غاص مالك علي الحقيقة »

« مالك به تمامي حقيقت دست يافته است . . . » 24

معاوية بن عمّار مي گويد : از امام صادق (عليه السلام) درباره روز حج اكبر سئوال كردم ، آن حضرت فرمود : « روز عيد قربان ، روز حج اكبر و عمره حج اصغر است » . 25

در جاي ديگر صفوان بن يحيي از ذريح المحاربي از امام صادق (عليه السلام) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود : « حج اكبر يوم النحر ، ( روز عيد قربان ) است » . 26

فضيل بن عباس مي گويد : از امام صادق (عليه السلام) پيرامون حج اكبر سئوال كردم و گفتم : ابن عباس آن را روز عرفه مي دانسته است .

حضرت پاسخ فرمودند : « علي (عليه السلام) مي فرمود : حج اكبر روز عيد قربان است و آنگاه به فرموده خداي عزّوجلّ : « فسيحوا في الأرض اربعة اشهر » 27 استدلال كرده مي فرمود : [ چهار ماه ؛ عبارت است از ] بيست روز از ماه ذيحجه ، و ماه هاي محرّم ، صفر ، ربيع الاوّل و ده روز از ربيع الآخر و اگر حج اكبر روز عرفه باشد چهار ماه و يك روز خواهد شد » . 28

لازم به توضيح است كه علي بن ابي طالب (عليه السلام) پيام برائت را به دستور رسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) در روز دهم ذيحجه ( روز عيد قربان ) در مِني براي مردم قرائت فرموده و براساس دستور خداوند چهار ماه به مشركين مهلت داد تا تصميم بگيرند مسلمان شده و يا بر كفر و شرك باقي بمانند و در نتيجه كشته شوند .

چهار ماه از اين قرار بود : بيست روز باقيمانده از ماه ذيحجه ، تمامي ماه هاي محرّم ، صفر ، و ربيع الاوّل و ده روز از ربيع الثاني ، كه در نتيجه روز يازدهم ربيع الثاني مهلت چهار ماهه پايان مي پذيرفت

بر اين اساس آنها كه روز عرفه را يوم الحج الاكبر بدانند يك روز به چهار ماه خواهند افزود و اين با آيه ناسازگار است .

صاحب تفسير المنار نيز مي گويد : اين چهار ماه از روز دهم ( عيد قربان ) ذيحجّه سال نهم ( كه پيام برائت در آن ابلاغ شد ) آغاز و در دهم ربيع الآخر سال دهم خاتمه مي يابد . 29

در روايت ديگري آمده است : در حالي كه علي بن ابي طالب (عليه السلام) روز عيد قربان ، بر مركبي سفيد رنگ سوار گشته ، به طرف جبانه حركت مي كرد ، مردي آمد و لجام اسب آن حضرت را در دست گرفت و سئوال كرد روز حج اكبر كدام است ؟

حضرت پاسخ دادند : همين امروز است ، [ سپس فرمود : ] از مقابل مركب كنار برو . 30

16 ـ درالمنثور ، ج 3 ، ص 212 .

17 ـ قرطبي ، ج 8 ، ص 70 .

18 ـ احكام القرآن ابن عربي ، ج 2 ، ص 453 .

19 ـ درالمنثور ، ج 3 ، ص 211 .

20 ـ وافي ، ج 14 حديث 14318 .

21 ـ درالمنثور ، ج 3 ، ص 211 .

22 ـ تفسير قرطبي ، ج 8 ، ص 69 .

23 ـ همان مدرك ، ص 80 .

ـ احكام القرآن ابن عربي ، ج 2 ، ص 452 .

ـ نورالثقلين ، ج 2 ، ص 185 .

24 ـ احكام القرآن ج 2 ، ص 453 .

25 ـ وسائل ، ج 14 ، حديث 19230 :

ـ وافي ، ج 14 ، حديث 14315 .

26 ـ وافي ، ج 14 ، حديث 14316 .

27 ـ توبه : 2 .

28 ـ وافي ، ج 14 حديث 14317 ،

ـ نورالثقلين ، ج 2 ، ص 185 .

29 ـ المنار ، ج 10 ص 152 .

30 ـ تفسير روح البيان ، ج 3 ، ص 385 .