یک احمد مسعود و یک پنجشیر و کلی امید

[صنم بانو]

برترین‌ها: بیش از ۷۲ ساعت می‌شود که طالبان حملات خود را به پنجشیر آغاز کرده، اما هیچ پیشرفتی نداشته و این حملات آن‌ها با دادن تلفات شکست خورده است. اکنون تنها استان پنجشیر در کنترل نیرو‌های مخالف گروه طالبان قرار دارد، مردم پنجشیر هرگز تسلیم طالبان نمی‌شوند و برای تأمین دولت ملی، فراگیر و عدالت اجتماعی مبارزه می‌کنند.


این اولین بار نیست که دره شگرف و خیره کننده پنجشیر نقطه عطفی در تاریخ پرتلاطم معاصر افغانستان بوده است؛ یکبار در دهه ۱۹۸۰ میلادی سنگری علیه نیرو‌های شوروی بود در دهه ۹۰ هم علیه طالبان مقاومت کرد.
پنجشیر نام ولایتی در شمال‌شرقی افغانستان است. در مورد نام‌واژه‌ی این ولایت، پنجشیر، روایت‌های گوناگونی وجود دارد. بر اساس یکی از این روایت‌ها پنجشیر همان پنج شیر است به معنای پنج برادری که در این دره مستقر بودند و از آن محافظت کردند.این دره طولانی، عمیق و غبارآلود در حدود ۱۲۰ کیلومتر از جنوب غربی تا شمال شرقی در شمال کابل، پایتخت افغانستان امتداد دارد و با کوه‌هایی با قله‌های بلند که ارتفاع آن به ۳۰۰۰ متر می‌رسد، محافظت می‌شود. این کوه‌ها موانع طبیعی است که حفاظتی شکل داده برای افرادی که در آنجا زندگی می‌کنند.تنها یک جاده ورودی باریک به آن وجود دارد که بین حصار‌های بزرگ صخره‌ای و رودخانه پر پیچ و خم پنجشیر واقع شده است.

[صنم بانو]

این دره امروز دارای سد/بند‌های آبی و یک نیروگاه بادی است. آمریکا در ساخت جاده‌ها و یک برج رادیویی که از کابل سیگنال دریافت می‌کند، در این منطقه کمک کرد. پایگاه هوایی سابق آمریکا در بگرام که ابتدا توسط شوروی‌ها در دهه ۱۹۵۰ ساخته شده بود، نیز فاصله کمی با دهانه این دره دارد. گزارش شده است که بین ۱۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر در این دره زندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها به زبان فارسی دری، یکی از زبان‌های اصلی افغانستان صحبت می‌کنند و متعلق به قومیت تاجیک هستند.
تاجیک‌ها حدود یک چهارم جمعیت ۳۸ میلیون نفری افغانستان را تشکیل می‌دهند، اما پنجشیری‌ها به تاجیکستان، یکی از همسایه‌های شمالی افغانستان اتکا نمی‌کنند، در عوض آن‌ها هویت محلی خود را دارند.



از اواخر سال‌های بین ۱۹۸۰ و ۱۹۸۵، اتحاد جماهیر شوروی حداقل نیمی از حملات خود را به این دره، از زمین و هوا راه‌اندازی کرد. سربازان روسی تجربه کمی در زمین داشتند و اغلب در معرض کمین قرار می‌گرفتند. شوروی موفق شد برای مدتی سنگری را در دره بسازد، اما این مدت زیادی دوام نیاورد. سلاح‌ها، تانک‌ها و هواپیما‌هایی که از روس‌ها در دره پنجشیر باقی مانده بود، زنگ زدند که میراثی از نبرد‌های ناکام نظامی ارتش شوروی بود.



جبهه مقاومت ملی افغانستان، گروهی که اکنون در آنجا حضور دارند یک بار دیگر قدرت این دره را به یاد جهانیان آورد و امروز مردی که فرمانده نیرو‌های ضد طالبان در این دره است، احمد مسعود ۳۲ ساله، پسر احمد شاه مسعود، رهبر محبوب مقاومت در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ است. احمد مسعود گفته است که رزمندگانش از حمایت نظامی اعضای سابق ارتش و نیرو‌های ویژه برخوردار هستند. پدرش ملقب به «شیر پنجشیر» یکی از فرماندهان مجاهدین بود که حملات نیرو‌های شوروی و طالبان را خنثی کرد. خود پنجشیر هم ترکیبی از «پنج» و «شیر» است.احمد شاه مسعود، فرزند یک ژنرال ارتش افغانستان بود که در این دره متولد شد. عکس‌های او او هنوز در بسیاری از نقاط در سراسر ولایت پنجشیر و در کابل، از بنا‌های تاریخی گرفته تا بیلبورد‌ها و ویترین مغازه‌ها دیده می‌شود.



به خاطر او، دره پنجشیر پس از به قدرت رسیدن حزب چپگرای «دموکراتیک خلق افغانستان» در سال ۱۹۷۸، به مرکز مقاومت علیه «کمونیسم» تبدیل شد. اتحاد شوروی یک سال بعد از آن نیروهایش را وارد افغانستان کرد.

[صنم بانو]

احمد مسعود فقط ۱۲ سال سن داشت که پدرش را در سن ۴۸ سالگی و دو روز مانده به حوادث یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ ترور کردند. او برای ادامه تحصیلات به آکادمی نظامی سنت هرست در انگلستان رفت تا به عنوان یک افسر نظامی آموزش ببیند.
دو سال قبل این جوان که پا به سی سالگی گذاشته بود در گفتگویی با «یورونیوز» گفته بود: «تا زمانی که به سمت تمرکززدایی از قدرت نرویم، هیچ مشکلی حل نخواهد شد. در شرایط فعلی طالبان به نوعی حس پیروزی دست می‌یابد چرا که به رسمیت شناخته شده و ما در حال مشروعیت بخشیدن به گروه‌های تروریستی هستیم و به تمام آن‌ها در سراسر جهان امید می‌دهیم.»



بلقیس سلیمانی (نویسنده) دراین باره نوشت: قهرمان سازی در دنیای جدید با کمک رسانه‌ها صورت می‌گیرد. هم مردم هم رسانه‌ها نیاز به قهرمان دارند. مردم (دست کم در این بخش از جهان) با تولید قهرمانان و ساختن آن‌ها، به جهان خود معنا میدهند و به جان رنجور خود تسلی. رسانه‌ها هم برای جلب مخاطب و سر پا ماندن نیاز به تولید قهرمان دارند. با این همه هر دو در مصرف قهرمان مثل هم عمل میکنند. مردم و رسانه‌ها مثل خون آشام‌ها تا آخرین قطره خون قهرمان با او می‌مانند و بعد او را دور می‌اندازند و باز روز از نو و روزی ازنو. این چرخه البته از دوران کهن تا به اکنون همچنان ادامه داشته و دارد با این تفاوت که قهرمانان روز به روز انسانی‌تر و معمولی‌تر می‌شوند و موضوع عمل قهرمانانه هم روز به روز کوچک و کوچکتر می‌شود. گاهی وجدان معذب یک قوم یا ملت به علل و دلایلی از یک آدم معمولی قهرمان می‌سازد. به نظرم این کاریست که مردم افغانستان و ایران که هر دو در دوران وانهادگی هستند با این پسر جوان یعنی احمد مسعود میکنند. احتمالا خود او و مردم هم این را میدانند که او را در شکل و شمایل پدرش احمد شاه مسعود، همان شیر دره پنجشیر، به تصویر می‌کشند، تو گویی او نه جوانی تحصیل کرده ایران و انگلستان که خود شیر دره پنجشیر است که دوباره ظهور کرده است. احمد مسعود جوان باید بداند این مردم وانهاده همان‌قدر که فعلا او را در شمایل یک قهرمان می‌بینند، فردا او را در هیبت یک شهید خواهند خواست و‌ای بسا یک خائن، تا یا بر جنازه‌اش نماز بگذارند یا اسب بتازند. مردم او را مصرف می‌کنند. راستش از نظر من این جوان را آن‌ها که در کابل، اسلام آباد و اقصی نقاط جهان مشغول مذاکره با طالبان هستند، به مثابه یک اهرم فشار ، به دره پنجشیر فرستاده اند و به عنوان یک ابزار از او در پیشبرد مقاصد شأن استفاده میکنند و آنگاه که به کارشان نیاید، رهایش خواهند کرد.