کاخ گلستان تهران | سفر به طهران قدیم

[taranomi]

[taranomi]

8- عکسخانه | حوضخانه عمارت بادگیردر زیر عمارت بادگیر حوضخانه ای وجود دارد که در چهار گوشه آن چهار بادگیر بلند از کاشی های معرق آبی و زرد و سیاه به چشم می خورد. هوای حوضخانه و تالار و اتاق ها توسط همین بادگیرها خنک می شود. پادشاهان قاجار اگر در تابستان تهران بودند و به ییلاق خاصی نمی رفتند، اوقات خود را در این حوضخانه می گذراندند. در میان این فضا حوضی قرار دارد که در گذشته آب به آن وارد می شد؛ اما امروزه به دلیل جلوگیری از آسیب رطوبت به بنا، راه ورود آب به آن را مسدود کرده اند.حالا حوضخانه میزبان موزه عکسخانه است که در آن می توانید مجموعه ای از عکس های دوره قاجار و وسايل عکاسی آن زمان را ببینید. عکس هایی را در این مجموعه می بینید که دست خط ناصر الدين شاه را بر روی خود دارند. این شاه به عکاسی علاقه فراوان داشت و به همین دلیل تصاویر زیادی را ثبت می کرد. مجموعه عکس های این بخش از كاخ گلستان دومين مجموعه بزرگ بعد از مجموعه سسلطنتی انگلیس به شمار می رود. هزینه بازدید: 2000 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی

[taranomi]

9- حوضخانه تالار سلامدر حوضخانه تالار سلام می توانید دو مجموعه از اشیا را ببینید:نگارخانهنگارخانه نام موزه ای در مجموعه گلستان است که در بخشی از حوضخانه یا طبقه تحتانی اتاق موزه، تالار سلام یا تاجگذاری می توانید آن را ببینید. ماجرای ایجاد حوضخانه و شکل و شمایل امروزی آن به سفر اول فرنگستان ناصرالدین شاه قاجار به اروپا باز می گردد که در 1252 خورشیدی رخ داد. او با بازدید از آن کشورها، عزم خود را برای ایجاد تغییرات در ارگ سلطنتی جزم کرد. رویای او با اتمام عملیات معماری بخش هایی چون تالار سلام، تالار آینه و سرسرا و حوضخانه های مربوط به واقعیت پیوست.موزه نگارخانه 2 بخش را در خود جای داده است:بخش جنوبی که قسمتی از حوضخانه تالار موزه بوده و در طول زمان دارای چنین کارکردهایی داشته است: انبار تالار موزه، نمایشگاه، دفتر صاحب جمع اموال و تلفنخانه. این بخش امروزه به نمایش پرده های نقاشی همچون آثاری از میرزا بابا نقاشباشی شیرازی، مهر علی، احمد، اسماعیل جلایر، علی اکبر خان مزین الدوله، ابوالحسن ثانی و .... اختصاص دارد که همگی متعلق به دوران پیش از قاجار هستند.بخش شمالی که در زمان پهلوی دوم به عنوان مقر پاسدارخانه گارد سلطنتی احداث شد و امروزه آثار نقاشان متاخر دوران قاجار را در خود دارد که برخی از هنرمندان آثار آن عبارتند از: محمود خان صبا، محمد غفاری کاشانی (کمال الملک)، میرزا مهدی خان (مصورالملک)، آقا میرزا موسی و ... مجموعه این دو بخش در اواخر سال 1374 خورشیدی به یکدیگر مرتبط شدند و پس از مرمت در اردیبهشت ماه سال 1376 خورشیدی به عنوان نگارخانه بازگشایی شدند.موزه مخصوصقسمتی از حوضخانه تالار سلام نیز به موزه مخصوص اختصاص دارد. این بخش از زمان پهلوی دوم به تزیینات گچ بری مزین شد و از آن پس عنوان موزه مخصوص را بر آن نهادند. در این موزه می توانید نفیس ترین آثار به جای مانده از شاهان قاجار را ببینید؛ بخشی از این اشیا جزو مجموعه آثاری بودند که روزگاری در اتاق موزه ناصرالدین شاه نگهداری می شد. این اشیا یا از دوره های پیشین به دست قاجارها رسیده یا از طرف پادشاهان و هنرمندان هم عصر خویش به به ایشان تقدیم شده اند و برخی از آنها را نیز خودشان و یا اطرافیان شان خریده اند. هزینه بازدید: 2500 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی

[taranomi]

10- موزه مردم شناسی | کاخ ابیضدر اواخر سلطنت ناصرالدین شاه بود که سلطان عبدالحمید -پادشاه عثمانی- مقداری اثاثیه گران قیمت را برای شاه ایران فرستاد که در میان آنها این وسایل دیده می شد:چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم، پرده های مخملی، دو قطعه آینه با قاب و پایه ها، مجسمه های برنزی و مطلای زیبا و چند قطعه قالی بافت ترکیهدر آن هنگام تمام کاخ ها در اوج شکوه و زیبایی بودند و هیچ کدام شان جایی برای وسایل جدید نداشتند. همین بهانه ای شد که شاه در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان کاخ جدیدی را برای این وسایل بسازد. می گویند ناصرالدین شاه نقشه کاخ جدید را خودش کشید و ابعاد تالار بزرگ آن را بر اساس عرض و طول بزرگترین قالی سلطان تعیین کرد.وقتی ساخت این کاخ به پایان رسید، ناصرالدین شاه که مدهوش معماری اروپایی بود آن را به رنگ سفید آراست و حتا در پله ها نیز از مرمر سفید و رگه دار استفاده کرد. همین بهانه ای شد تا بنای تازه ساخت قصر ابیض نام بگیرد.با جای دادن وسایل، تالاری با شکوه و مناسب برای پذیرایی شاهان در بنا به وجود آمد که آن را تالار عبدالحمید نام نهادند. کاخ به محل اشتغال صدر اعظم ها، رییس الوزراها و نخست وزیرهای دولت های بعد تبدیل شد و در سال 1332 خورشیدی آن را به هنرهای زیبای کشور اختصاص دادند. این بنا پس از تعمیرات مختصر به محلی برای تشکیل نمایشگاه های موقتی و مرکز فعالیت های اداره کل موزه ها و فرهنگ عامه بدل شد و در سال 1347 موزه مردم شناسی را در آن برپا کردند. این موزه مردم شناسی یکی از قدیمی ترین و غنی ترین موزه های مردم شناسی در سطح کشور به شمار می رود و در آن علاوه بر پوشاک مناطق مختلف ایران، پوشش مردان و زنان قاجار را نیز می توانید ببینید.هزینه بازدید: 2000 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی

[taranomi]

[taranomi]

[taranomi]

11- تالار الماسدر قسمت جنوبی محوطه باغ گلستان و بعد از عمارت بادگیر یکی از قسمت های قدیمی و کهن ارگ سلطنتی به چشم می خورد که با نام تالار الماس شناخته می شود. بنیان این تالار به زمان فتحعلی شاه باز می گردد؛ اما ناصرالدین شاه نیز تغییراتی در ظاهر و تزیینات آن داده است. آینه کاری های داخلی بنا باعث شده تا نام الماس را برایش برگزینند. یک تالار بزرگ و اتاق های گوشواره، دهلیزها، بالاخانه ها و پستوهای متعدد، قسمت های مختلف این بنا را تشکیل می دهند. در زیر این تالار نیز حوضخانه یا زیرزمین بزرگی ساخته اند.قدیمی ترین اثر در این تالار مقرنس های آینه کاری شده هستند که در ایوانچه سمت جنوبی تالار قرار دارند.هزینه بازدید: 2000 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی بناهایی که دیگر وجود ندارندعلاوه بر بناهایی که امروزه در معرض بازدید قرار دارند، این مجموعه ساختمان هایی را نیز در خود داشته که دیگر اثری از آنها دیده نمی شود. برخی از مهم ترین این بناها عبارتند از:1- تکیه دولتدر حدود سال 1284 هجری قمری به فرمان ناصرالدین شاه و همراهی دوستعلی خان معیرالممالک (سرپرست ضرابخانه) هزینه ای بالغ بر سیصدهزار تومان طی مدت حدود 5 سال صرف ساخت بنایی به نام تکیه دولت شد. در زمان احداث این تکیه، تهران حدود 50 تکیه داشت؛ اما نوع معماری تکیه دولت آن را از دیگر همتایانش متمایز می کرد. یحیی ذکا در کتاب تاریخچه کاخ گلستان و ابنیه سلطنتی، علل ساخت تکیه دولت را این گونه توضیح می دهد:

معتبرترین و وسیع ترین تکیه های تهران که تعزیه های دولتی در آن برگزار می شد، تکیه «حاج میرزا آغاسی» (تکیه دولت قدیم) بود که تکیه «عباس آباد» نیز نامیده می شد. استقبال شدید مردم به خصوص زنان از نمایش های مذهبی، همچنین تنگی و کوچکی فضای تکیه عباس آباد، لاجرم ازدحام و ناراحتی تولید می کرد و کار اجرای شبیه گردانی را مختل می ساخت و اقتضای زمان و اوضاع نیز تکیه بزرگتر و وسیع تری را طالب بود، از این رو ناصرالدین شاه ضمن دادن دستور شروع بنای شمس العماره، امری نیز برای ایجاد تکیه بزرگی در داخل ارگ سلطنتی به دوستعلی خان معیرالممالک صادر کرد.

این بنا را در ضلع جنوب شرقی باغ گلستان و در جنوب غربی شمس العماره ساختند. البته در مورد موقعیت دقیق تکیه دولت، هنوز هم اتفاق نظری وجود ندارد و تفاوت هایی جزیی در میان اظهارات کارشناسان دیده می شود.برخی محققان خارجی معماری تکیه دولت را برگرفته از تماشاخانه ها و آمفی تئاترهای غربی دانسته اند. البته این مساله خود در هاله ای از ابهام است چرا که سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا در سال 1290 هجری قمری صورت گرفت در حالی که طبق اسناد تاریخی، تکیه دولت طی سال های 90 – 1284 هجری قمری ساخته شده است. سایر پژوهشگران ساختمان تکیه دولت را برگرفته از طرح میدان ها و برخی کاروانسراها و تکایا می دانند.شکل کلی بنای تکیه دولت از نمای بیرونی شبیه به منشوری 8 ضلعی بود و در داخل به صورت یک استوانه کامل با قطر میانی حدود 60 متر دیده می شد. ارتفاع حدود 24 متر و مساحت تقریبی 2824 مترمربع و گنجایش حدود 20 هزار نفر از دیگر مشخصات این بنا هستند. پی بنا سست بود و از همان ابتدا مشکل استحکام داشت.مراجعان می توانستند از سه در وارد این تکیه شوند:ورودی اصلی و بزرگ در ضلع شرقی تکیه برای مردان، با دری دو لنگه و سردری جناغیورودی ضلع غربی برای زنان، از سمت میدان ارگ با سردر جناغی و شش مناره کوچک در دو طرف ورودی شاه که راهروی پر پیچ وخم و تاریکی بود و قسمت شاه نشین تکیه را به ضلع جنوبی کاخ گلستان وصل می کرد.پس از مشروطه، تکیه دولت با تاثیر فرهنگ و هنر غرب بر کشور و پیدایش نمایش های جدید در ایران، ارزش خود را از دست داد. گاهی مراسمی غیر از اجرای تعزیه در این بنا برگزار می کردند که از جمله آنها می توان به برگزاری «نمایشگاه امتعه وطنی» و تشکیل «مجلس موسسان» اشاره کرد. تکیه دولت، بزرگترین نمایشخانه ایران بود که پس از سال ها متروکه ماندن در 1325 خورشیدی برای ساخت شعبه بانک ملی در بازار تخریب شد.

[taranomi]

[taranomi]

2- عمارت خروجیدر زمان گذشته عمارت بزرگی متصل به ضلع شمالی شمس العماره وجود داشت که باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم می کرد و با عنوان عمارت خروجی شناخته می شد.ساخت این بنا در زمان آقا محمدخان آغاز شد و در عهد فتحعلی شاه به پایان رسید. این قصر از شرق به غرب چنین قسمت هایی را در بر داشت: اتاق موزه، تالار آینه گلستان، صندوق خانه و رخت دار خانه سلطنتیناصرالدین شاه که پس از بازگشت از یکی از سفرهایش به اروپا هوس داشتن موزه بزرگی به سرش زد این بنا را در سال 1296 هجری قمری ویران کرد. محل بنا به استخر بزرگی تبدیل شد که استخر جلوی عمارت بادگیر و شمس العماره و استخر جلوی تالار آینه جدید را به هم مرتبط می کرد. البته این استخر نیز دوامی نداشت و در اوایل سلطنت پهلوی اول آن را پر کرده و به فضای سبز اختصاص دادند.نام کاخ گلستان هم از نام اتاق یا تالار گلستان فتحعلی شاهی در عمارت خروجی آمده است و کم کم کل مجموعه به این نام معروف شد. 3- اندرون و خوابگاه ناصریچند در و دالان باریک در شمال مجموعه گلستان وجود داشت که آن را به حرم خانه که به اندرون و فرح آباد نیز شهرت داشت، مرتبط می کرد. پیش از سلطنت ناصرالدین شاه عمارت اندرون شامل ساختمان ها و اتاق ها و تالارهای دوران فتحعلی شاه می شد و علیرغم وسعت کم، نمای زیبایی داشت.ناصرالدین شاه در اوایل سلطنتش دست به تغییرات بسیاری در مجموعه زد. زن های حرم سرای وی روز به روز زیادتر می شدند و به دلیل کمبود جا او دستور به گسترش اندرون داد. در سال 1299 هجری قمری تمام بناها تخریب شد و ساختمانی تازه سر از مجموعه درآورد. در سال 1303 هجری قمری خود ناصرالدین شاه نیز کاخی را در این قسمت درخواست کرد. بنای دلخواه او به سبک اروپایی و از روی کاخ دولمه باغچه سلطان عثمانی ساخته شد و نام خوابگاه ناصری را به خود گرفت. عمارت اندرون و متعلقاتش را در زمان پهلوی اول به دلیل آنکه شاه آن را نشانه شهوت رانی شاهان می دانست، تخریب کردند و ساختمان های وزارت دارایی را به جای آن نشاندند.اندرونی کاخ گلستان حیاط بزرگ و مستطیل شکل داشت که در هر چهار طرف دو طبقه ساختمان به چشم می خورد. اطراف حیاط اصلی چندین حیاط کوچکتر بنا کرده بودند که هر کدام به یکی از زنان شاه تعلق داشت. دیوار بلند 7 یا 8 متری حیاط‌های کوچک اطراف را از فضای بیرون قصر جدا می ساخت. خوابگاه ناصری ساختمانی مربع شکل بود که در وسط حیاط خودنمایی می کرد. این کاخ اتاق ها، سرسراها و پلکان‌های زیبایی داشت و بر روی دیوارها و کتیبه‌های آن نقوش زیبا و نقاشی های چشم نوازی کشیده شده بود.

[taranomi]

تاریخچه کاخ گلستاناسناد و شواهد تاریخی حکایت از این دارند که تاریخچه کاخ گلستان به سال 988 هجری قمری و زمان شاه عباس صفوی باز می گردد. پیترو دلا واله (Pietro Della Valle)، جهانگرد ایتالیایی، در بخشی از سفرنامه خود در سال 1028 هجری قمری شهر تهران را با چنارستانی که قصر سلطنتی را احاطه کرده، توصیف می کند و آن را سر آغازی بر ارگ سلطنتی می داند. این توصیف نشان دهنده آن است که این مجموعه در سال های بعد نیز مورد توجه واقع شده است. شواهد حکایت از آن دارند که در عهد کریمخان زند و ما بین سال های 1173 تا 1180 هجری قمری، ساخت دیوانخانه باعث شده تا مجموعه تغییرات اساسی کند؛ البته هیچ یک از تغییرات صورت گرفته در مجموعه گلستان را نمی توان موثرتر و باشکوه تر از دوران آقا محمدخان قاجار دانست.آقا محمدخان در اواخر دوران زندیه و پس از مرگ کریمخان در سال 1193 هجری قمری از بحران داخلی ایران استفاده کرد و بعد از غلبه بر لطفعلی خان زند صاحب حکومت شد. او در نوروز 1210 هجری قمری تاج سلطنت را بر سرش گذاشت و بر مسند قدرت تکیه زد. با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، مجموعه گلستان که ارگ سلطنتی آن روزها بود اهمیت بسیاری یافت. با تاجگذاری فتحعلی شاه قاجار در 1212 هجری قمری همه چیز رنگی دیگر به خود گرفت و رویاهای شکوهمند این پادشاه برای کاخ گلستان توسعه و زیبایی زیادی را به ارمغان آورد. ناصرالدین شاه قاجار در سال 1264 هجری قمری در همین کاخ تاج شاهی را بر سر نهاد. او نزدیک به 49 سال شاه بود و به عنوان اولین پادشاه ایران در سه سفر خود به سال های 1290، 1295 و 1306 ه.ق از اروپا دیدار کرد. بازدید او از دیار فرنگ باعث شد تا کاخ گلستان نیز دستخوش تغییرات اساسی شود و تحت تاثیر معماری اروپایی شکلی متفاوت به خود بگیرد.مظفرالدین شاه، محمد علی شاه و احمد شاه قاجار نیز یک به یک روی کار آمدند؛ اما تا انقراض این سلسله در ربیع الثانی 1344 هجری قمری مصادف با 9 آبان ماه 1304 خورشیدی، ارگ سلطنتی تغییر خاصی نکرد. آنچه اهمیت این مجموعه را افزایش داد عجین شدن سرنوشت آن با وقایع سیاسی مانند انقلاب مشروطه و تبعات ناشی از آن بود و باعث شد این بنا به بخشی مهم از حافظه تاریخی ملت ایران تبدیل شود.تاجگذاری پهلوی اول در 4 اردیبهشت 1305 خورشیدی و پهلوی دوم در 4 آبان 1346 خورشیدی در همین مجموعه صورت گرفت. آنها نیز تغییراتی را در ارگ سلطنتی به وجود آوردند که به عقیده بسیاری از کارشناسان، آن چنان که باید به جا و فکر شده نبوده و در پاره ای موارد حتا نا به جا و نامناسب بوده اند.حالا کاخ گلستان با حافظه تاریخی بیش از 440 سال، سرد و گرم روزگار را تاب آورده تا شما از دیدن یکی از منحصر به فرد ترین مجموعه های تاریخی ایران بی نصیب نمانید. امروز مجموعه ای پیش روی شماست که بخش مهمی از تاریخ هنر ایران را در خود دارد و به خاطر وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی ارزشمند و زنده از مهم ترین بخش تاریخ ایران به شمار می رود.معماری کاخ گلستانگلستان در واقع یک مجموعه تاریخی است که چندین کاخ و تالار سلطنتی را شامل می شود که همگی درون یک باغ قرار گرفته اند. این مجموعه نکات معماری جالب توجهی را به ما یاد آور می شود:تلفیق سبک ایرانی و اروپاییکارشناسان اهمیت این بنا را در دو چیز می دانند:1- معماری این مجموعه نشانی از دوران تحول معماری ایرانی و انتقال در آن است. در این دوران معماری بومی ایران تحت تاثیر مراودات سیاسی، تجاری و فرهنگی با کشورهای اروپایی قرار گرفت و از معماری نئوکلاسیک اروپا الگوبرداری کرد. تاثیری که همه چیز را از معماری و عناصر وابسته به آن گرفته تا خصوصی ترین جنبه ها مانند پوشش زنان حرم و ... را دگرگون کرد. نتیجه این اتفاق به وجود آمدن سبکی نو بود که از آن با عنوان مکتب معماری تهران یاد می شود.2- کاخ گلستان را نمی توان صرفا یک سازه معماری دانست. این مجموعه گنجینه ارزشمندی از آثار تاریخی ایران و جهان به شمار می رود و همین امر این مجموعه را از همتایان ایرانی اش در فهرست میراث جهانی یونسکو متمایز می کند. تا پیش از ثبت این اثر تنها بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی بود که برخی اشیای نفیس تاریخی را در خود داشت.در اینجا به معماری این مجموعه می پردازیم که بسیار جالب توجه است. معماری کاخ گلستان حرفه ای و چشم گیر است و با سبک ها و نقش و نگارهای اروپایی و ادغام آن با هنر ایرانی نگاه هر بیننده ای را به خود خیره می کند.این مجموعه طوری طراحی و ساخته شده که در زمان قاجار، هم برای حکمرانی و اقامتگاه سلطنتی به کار می رفته و هم حکم محلی برای تعلیم و تربیت هنرمندان و معماران را داشته است. این مجموعه را می توان مکانی برای تولید هنر در قرن نوزدهم برشمرد و آن را مهم ترین مرکز هنری قاجار دانست. زبان معماری و هنر دکوراسیون بی بدیل قاجاری به ویژه در دوران ناصر الدین شاه را می توان به خوبی در این مجموعه دید. گلستان، اثرپذیری ایرانیان از هنر اروپا را نشان می دهد و حکایت ادغام هر دو سبک توسط ایرانیان را روایت می کند. هنرمندان ایرانی به خوبی توانسته اند از پس برداشتن یک گام بزرگ به سمت مدرنیته برآیند و برای همسو شدن با آن شاهکاری چنینی را خلق کنند؛ اثری که از آرزوهای ناصرالدین شاه بود و با ترور او برای همیشه ناتمام ماند.کاشی کاری بی بدیلکاشی‌کاری از هنرهای چشم نواز کشورمان است که یکی از بهترین نمونه های آن را می توانید در کاخ گلستان ببینید. در کاخ گلستان می توان تزیینات متععدی را دید که در میان آنها کاشی کاری بخش قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است. کاشی های این مجموعه دارای مضامین متنوعی هستند که عبارتند از: اساطیری، شکار و شکارگاه، رزم و نبرد، بزم، عاشقانه، منظره و دورنما و بناهای تاریخی، گیاهی و جانوری، پادشاهان، درباریان و کارگزاران حکومتی، مذهبی و ...یکی از ویژگی های این کاشی کاری ها تاثیر عوامل متعدد در آنهاست که مهم ترین شان، گسترش ارتباط با دنیای غرب و غرب گرایی بیش از پیش حامیان هنر در آن دوران بوده است. تاثیر این مساله را می توان در موضوعات و حتا شیوه پیاده سازی کاشی کاری ها و شکل گیری نقش ها نیز مشاهده کرد. به طور کلی می توان موارد تاثیرگذار در کاشی کاری این مجموعه را به این صورت عنوان کرد:

• تاثیرپذیری و الگوبرداری از آثار و تصویرهای وارداتی غرب
  
• تقلید از شیوه های کار نقاشان ایران که بر اساس اصول نقاشی غرب کار می کردند.
  
• گرایش به مضامین ادبی
  
• تاثیر صنعت چاپ سنگی
  
• تاثیر فن عکاسی
  

شاهان قاجار به ویژه ناصرالدین شاه، با سلیقه های شخصی، دنیای تصویرگری آن دوران را به سویی سوق دادند که به تدریج نقاشی ایران از جلوه های سنتی اش فاصله گرفت و تغییراتی چشم گیر در هنر ایران به وجود آمد. در این دوران باید به نقش دیدگاه ها و فعالیت های هنری افرادی همچون فرصت الدوله شیرازی، کمال الملک، صنیع الملک و ... نیز توجه کرد که آثارشان الگویی برای هنرمندان دیگر بودند و آنها را به سوی غربی تر شدن سوق دادند. در نقش کاشی کاری های این مجموعه به خوبی می توان تاثیر نقاشان اروپایی به خصوص آثار نقاشان رنسانس و باروک را دید.نفوذ شیوه های غربی نوعی دوگانگی را در کاشی کاری مجموعه به وجود آورده است. به کارگیری شیوه های نقاشی غربی همچون سایه روشن کاری، حجم نمایی و طبیعت گرایی در کنار شیوه های سنتی تصویرسازی ایرانی نوعی ناهمگونی را نمایش می دهد. اصول نقاشی غرب به صورت ناقص و غیراصولی به کار گرفته شده اند و این امر حکایت از آن دارد که نگارگر یا این اصول را نمی دانسته و یا به خوبی آنها را بلد نبوده است.ورود دستاوردهای جدید تمدن غرب از جمله صنعت چاپ سنگی و فن عکاسی نیز در شکل گیری نقوش کاشی کاری بی تاثیر نبودند. تعدادی از تصویرگران کتب چاپ سنگی در طراحی نقوش این مجموعه شرکت داشتند و امضای شخصی به نام مصطفی که از نامداران در این زمینه بود، در کاشی کاری ها به چشم می خورد. تصویرهای نسخه های چاپ سنگی در این دوره حکم الگویی برای کاشی کاران را داشته اند.از سوی دیگر توجه و علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی از اشخاص، اماکن و سوژه های دیگر نیز تاثیر خود را بر این نقوش گذاشته است. تعداد قابل توجهی از کاشی کاری ها تصویرهایی از بناها و اماکن تاریخی ایران هستند؛ عکس هایی که به دستور ناصرالدین شاه در سفرهایش گرفته می شدند و یا حاکمان برای او می فرستادند.گروهی دیگر از کاشی کاری ها نقوشی شبیه به آثار به جا مانده از دوران باستان را در خود دارند که نوعی حس ملی گرایی را نشان می دهد. جالب توجه ترین آنها نقوش تصاویر روی سکه های ایران باستان است.بعضی دیگر از نقوش اسباب غربی و آداب و رسوم غرب را تداعی می کنند. نقش هایی مانند ناصرالدین شاه در حال گوش دادن به پیانو، نقشی از بالون و ... از جمله این نقوش هستند.ورود کارت پستال ها، عکس ها و نقاشی های اروپایی نیز کم تاثیر نبوده اند. نقوش عمارت ها، بناها و چشم اندازهای غربی ناشی از همین الگوها هستند.در بررسی مضامین نقش ها می توان اکثر آنها را ایرانی دانست که در دوره های پیشین هم کاربرد داشته اند. در عین حال موضوعاتی مانند منظره نگاری، نقش هایی از طبیعت بی جان، ثبت بناهای تاریخی و گزارش آنها، نمایش تفریحات معمول زندگی مانند بادبادک بازی، قدم زدن در سطح شهر یا در تفرجگاه ها و موارد چنینی، سابقه ای در هنر تصویری ما نداشته اند.تنوع بسیار نقش ها، مضامین و حتا شیوه های اجرای کار باعث شده تا یکپارچگی کاشی کاری های دوران پیشینی مانند صفویه در تزیینات این مکان دیده نشود.بیشتر رنگ به کار رفته در کاشی کاری های این مجموعه از رنگ های گرم انتخاب شده اند. این مورد و رفتن نقش ها به سمت طبیعت پردازی و واقع گرایی باعث شده تا نقوش کاشی کاری های گلستان فضایی زمینی را به تصویر بکشند؛ در حالی که هنر دوره های پیشین همچون صفویه جهان معنوی و فضاهای آرمانی را تداعی می کند. البته در اینجا هم می توان نشانه هایی از فضاهای غیرمادی و آرمانی را یافت مانند چهره های آرمانی نقش های انسانی که در برخی نقاط به چشم می خورند.به طور کلی می توان تکه تکه این کاشی کاری ها را مورد بررسی قرار داد و ساعت ها در موردشان حرف زد؛ اما آنچه مهم است جلوه بی بدیل هنر کاشی کاری ست که در این مکان فرصت حضور یافته و عاشقان هنر را به سوی خود می خواند...