دفتر اشعار شاه اسماعیل

[.M!!NoO.]

گئتدی اول محرو یانیم‌دان, یوز جفا قالدی منه
جؤور بیلمن, کیم, بلایی-مونتحا قالدی منه

ائی پری, چوخ ایشوئیی-هوس ‌نین مغرور اولما کیم
مولکی-فانی سانماگیل, کیم نه سانا قالدی, منه

تا کیم, اول خورشیدروخ گئتدی گؤزوم‌دن سو تکی
گؤز یاشیم اونون اوزون‌دن آشینا قالدی منه

سن گئدن‌دن برلو آنجا زارو افغان ائتمیشم
یئرو گؤگ, اینسو ملک جمله باخا قالدی منه

دیلبرین گئتدی, خطای, سن نئدیر‌سن دونیانی؟
چونکی جان گئتدی, بو تن, یارب, نییه قالدی منه

هردم غمینده نالوو آهیم یئتر منه
دونیا یوزونده اول یوزی-ماهیم یئتر-منه

اثبات قیلمیشام روخی-ذرد, اشکی-سورخیمی
دوییی-عشقه بؤیله گوواحیم یئتر منه

عالم خلاییقی منه جمله حسود اولا
اول آسیتانین ایتی پناهیم یئتر منه

زاهید, اوگونمه, تالئیی-سدم, دئییب یوکوش
سن وار ایشینه بختی-سییاحیم یئتر منه

کسمه اومیدی-رحمتی حق‌دن, خطای, سن
جمله خطاده لوطفی-ایلاهیم یئتر منه

[.M!!NoO.]

گئتدی اول دیلبر, بسی درد و بلا قالدی منه
نه بلا, بیل کیم, یوکوش جؤورو جفا قالدی منه

بونجا گلدیم, من گدایه هئچ اینایت قیلمادین
ائشیگینده قالدیغیم دستی-دعا قالدی منه

موژده گلدی دیلستانیمدن کی, قتل اولدو رقیب
شوکر کیم, بیگانه گئتدی, آشینا قالدی منه

آنجا کؤوکب کیمی, یاش تؤکدی, غمیندن گؤزلریم
یئر ایله, گؤگ ایله کئیوان هم, باخا قالدی منه

ائی خطای, زولفی تک آریندی یوزدن زنگبار
دیلبری-چینو خؤتن, خوبی-خطا قالدی منه

جان اولماز ایسه, سن تکی جانان یئتر منه
وصلین بو خسته کؤنلومه درمان یئتر منه

هیجرین جفاسی ائیله ییخیبدیر بو کؤنلومو
هر شب قاپوندا نالوو افغان یئتر منه

ظلمت ایچینده آبی-حیات ایسته‌مز کؤنول
لعلین زولالی چشمهٔ-حئیوان یئتر منه

زاهید, قوپارما سن منی مئیخانه‌دن بو گون
روزی-ازلده یار ایله پئیمان یئتر منه

گرچی, خطای, گئتدی الیندن ویصالی-دوست
هردم خیالی-دیدهٔه مئهمان یئتر منه

[.M!!NoO.]

گلن بیردیر, گئدن بیردیر, قالان بیر
هامان بیردیر, هامان بیردیر, هامان بیر

ائی موسلمانلار, اسیری-زولفی یارم دوبروسی
بو سییاهکارین الینده بیقرارم دوبروسی

دئردیم, اول دیلبر یانیندا اعتباریم وار منیم
یوخلادیم ائتدیم یقین, بیئتیبارم دوبپوسی

بیر قورو جاندان نولور, قوربان ائدیم جانانیمه
اول پریروخساریدن, چوخ شرمیسارم دوبروسی

شاه خطای سئیره چیخدی, آچدی هوررون قبرینی
بار-ایلاهی, افو قیل کیم, توبه‌کارم دوبروسی

[.M!!NoO.]

اول - الیف قددینه مونزل گلدی خطتی-اوستیوا
بئ - بولوندو قامتین وصلی وصالی-مونتها

تئ - تبارک سؤیله‌دی هر کیم کی, گؤردو حوسنینی
سئ - سیاقتله یازیلمیش آلنینیزدا گافو ها

پئ - پاک ائت نفسینی تا کیم بولاسان نورینی
چیم - چک جورمینی هر نه گلدی ایسه وئر ریضا

جئ - جمعالین منیسین هر کیم سورارسا بیر نفس
هه - حیات آخار لبیندن, یا محمّد موستفا

خئ - خبر وئر گل نه یوزدن اوخونور ایسمین سنین؟
دال - دلیلی-اؤولییاسن, یا الییول-مورتضا

زال - ذاکردیر شولار کیم, دایما ذکرون ائدر
رئ - رقیبلر زهرین ایچمیش اول حسن, خولقی-ریضا

زئ - زمی‌نین کبه‌سین هر کیم گؤررسه بیر نفس
سین - سنسن عالم ایچره, ائی حسینی-کربلا

شین - شهید ائت جانینی ۳عینل-ایبادین عشقینه
ساد - صفایی-باقیره ایرمک دیلرسن طالبا

زاد - زادین منیسین جعفر بولوبدور بیل تامام
تئ - تریقت ایچره سنسن, یا ایمامی-رهنوما

زای - ظالمدیر شولار کیم, ظالمه ظلم ائتدیلر
عین - ایناد ائدندیلر شونلارا دئر روزی-جزا

بئین - بئیری بیله‌مم من, هر نه کیم, گؤرسم بو گون
فا - فضلوللاه سنسن, یا الی موسا ریضا

قاف - قییامت مهشرینده شاه تقییو با نقی
کاف - کرامت مدنینده اول حسن عسکر لیقا

لام - لعلین جمع ائدیبدیر لشگری-عاشقلری
میم - مئهدی سانجابیدیر سانجابی-صاحبلوا

نون - نوزولی-قاشلارینا قیلمایان جاندان سوجود
واو - وصالین فیرقتیندن آبلارام من دمبدا

هئ - هوا دؤورانلارین تاتلری کوللی-رییا
لام - الیفلادن گؤروندو دردینه چون کیم, دوا

یا -یوزون نورین گؤرلدن بو خطای خسته‌دیر
خاندانی-موستفانی مدح ائدر صوبحو مسا

روبای, قیته و تک بئیت
تا بادهٔ خوشگووار وار, ائی ساقی

تا واردیر الینده ایختییار, ائی ساقی
بیر دؤور ائله کی, دؤوپو دولانمیش دؤوران

نه باده قویار, نه بادسار, ائی ساقی!

[.M!!NoO.]

ائی کؤنول, کویینده موا قیلدیبین یعنی کی, نه؟
ایتلرین کویینده قووبا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

ساکین اولماق کعبهٔ-کویینده یئکدیر دیلبرین
هر گرکمز یئره پروا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

قانلو یاشیمنی یوزوم اوسته روان ائدوب مودام
رازی-پونهانیم هووئیدا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

کؤنلومی قیلدین موشووش بیر توکنمز فیکر ایلن
بو پریشان زولفی سئودا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

اشکی-خونین بحره دؤندو چشمه‌سیندن چشمیمین
سوبسو یاشیمنی دریا قیلدیبین یعنی کی, نه

وجهین ایامینده بو بختی-سییاهیمنین شها
نیسبتینی لئیلی-یلدا قیلدیبون یعنی کی, نه؟

هردم, ائی لئیلی نیگاریم, بنده‌نی مجنون تکی
والئهو قمگینو شئیدا قیلدیبون یعنی کی, نه؟

ایسته‌دیم کویینده جان وئرم شها, تخیر ائدوب
"ایننه امهلهوم رووئیدا" قیلدیبین یعنی کی, نه؟

خاکی-پایینده منی ادنادن ادنا ائیلهٔیب
اؤزونو الادن الا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

اؤلدوروم, دئردین بو گون-دانلا منی, چیخدین خیلاف
بیلمزم ایمروزی-فردا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

لؤوهی-دیلده بویله تسکین تاپمیش ایکن بملری
بیر دخی یئنگیدن اینشا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

چونکی رحمین یوخ مزاریم اوستونه بیر داش ائدوب
ائی وفاسیز, اونو توبرا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

گول یوزون اووراقینی گولشنده خندان ائیلهٔیب
بولبولی-محضونی گویا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

آسماق اوچون جانیمی بیر قیل ایلن, ائی نوونهال
سروتک قددینی پئیدا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

چونکی دیلدن یوخ دورور مئیلین منی-دیلخسته ‌یه
"مرهبا, اهلن و سهلا" قیلدیبون یعنی کی, نه؟

چاک ائدوب گونتک گیریبانینی هردم کؤکسونه
صوبحدم یوزونی پئیدا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

چونکی دؤور ائتمز ایابی مجلیسی-عشاق اپا
لبلرین جامی-موسففا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

قودرتیدیر سانئ-ای-پاکین, اونا اینسان دئمه
سن آنی مانندی-اشیا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

لئیلی زولفی‌نین خیالی عشق ایلن مجنون تکی
مسکنینی کوهو صحرا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

سجده قیلماقچون دیلرسن قاشلاری مئهرابینی
اؤزونو سن اهلی-تقوا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

والیدئینین منیسین یاد ائیلهٔیب هردمبه‌دم
"جاهیدو" لفزینده فننا قیلدیبون یعنی کی, نه؟

آیابی توزوندا اول سروی-روانین, ائی کؤنول
وئرمک اوچون جان موهییا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

سیدپه بیرلن مونتهایه قددینی تشبئه ائدیب
قدپینی "والطوری-سینا" قیلدیبون یعنی کی, نه؟

ایستر ایدیم قورتولام گلدیکجه بیر-بیر قوسسه‌دن
گونبگون دردیم موسننا قیلدیبین یعنی کی, نه؟

ائشیگینده بینوایه ایلتیفاتین کم قیلوب
حوسن ایلن اؤزونو بررا قیلدیبون یعنی کی, نه؟

ائی خطای, خاک ایلن یئکسان اولوب, اول ماه اوچون
عزمی-سئودایی-سورییا قیلدیبون یعنی کی, نه؟

[.M!!NoO.]

قؤنچتک للینی خندان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟
لالتک بابرینی پور قان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

قاره زولفین آب یوزین اوستونده افشان ائیلییب
کؤنلومو بمدن پریشان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

قیلماق اوچون تازه حوسنون بابین, ائی سروی-روان
گؤزومو کویینده گیریان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

تؤکمک اوچون قانیمی باشیم کسیب هر دمبه-دم
شاهسوواریم عزمی-میدان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

عاشقین وصل ایله بیر دم کؤنلونو شاد ائتمییب
بو خراب آبادی ویران ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

گولشن ایچره جیلولنمیشسن یئنه گشت ائتمیه
جان قوشون دوتمابا سئیران ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

بیتوققوف هر بلا اوخون کی, آتسان هر یانا
سن منی قارشودا قالخان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

گپ یوز ایل کویینده جان وئر, مئیلی یوخ هردم سنه
ائی کؤنول, سن مونجا افبان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

آیابین یوزینده دیرلیک ایستدیم, من, اول دئدین
موشکیلیمنی بئیله آسان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

دیل قوشونا دانئیی-خال اوسته دام ائتمیش ساچین
یا رب, اونو بندو ذیندان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

چونکی قیلیردین منه مین تؤور ایله جؤورو جفا
عشقینی کؤنلومده مئحمان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

عاریزینی زولفینیز بیرلن حجاب ائدوب مودام
ائی گونش, یوزونو بونهان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

مئهر ایلن رحم ائتمیوبن, قحر بیرلن اولدوروب
بندیه لوطف ایله ائحسان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

ایستمیشدین قتلیمی, جان موجده وئردیم مردانا
گؤزو کؤنلومنو پئشیمان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

بؤنچه گول خندان اولوب, نرگیزله سوسن بیتمگه
عاریزین بابین گولوستان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

پرده سندن کشف ائدیب, ائی وپدی-احمر یوزونو
بولبولی عالمده دستان ائتدییین یعنی کی, نه؟

چونکی جان وئرمزسن, ائی اومروم, بو جانسیز جیسمیمه
سویی-للین آبی-حیوان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

واپ گل ائی, بادی-صبا, اول عنبرفشان زولفه دئ
بو قمر دؤورینده دؤوران ائتدیگین یعنی کی, نه؟

ایسترم گلدیکجه بمدن قورتاراسان رحم ائدیب
گونبگون دردین فیراوان ائتدیگین, یعنی کی, نه؟

لشگری-عشقین کؤنول چک اوستومه هردم دیلر
خانئیی-کؤنلومنی تالان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

خاللارین فیلفیل, یوزون گول, لبلرین مئی, ائی سنم
خطلرین‌دن دسته ریحان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

بحره دؤندو چؤورنیز, اشگیم‌دن, ائی آیینرو
گؤز یاشیندان بؤیله اوممان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

سئیر ائدرکن موربی-دیل, بابی-روخونده بند ائدوب
آنو در چاحی-ذنخدان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

چالماق اوچون باشیمی, توپ ائیلییب میدان آرا
هاو ائدوب, زولفینی چؤوکان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

چونکی ظلمت‌دن چیخارماز کؤنلومو شمی-روخون
سن اونو شمی-شبوستان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

من گدایه چونکی یوخدور رحمین, ائی جان, عشقینی
کؤنلومون تختینده سلطان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

ائید یوزونچون, شحا, موجگان اوخیلن جانیمی
قاشلارین یایینه قوربان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

مدنی-یوزونده بیر هؤققه دهانیندیر, دیشین
لبلرین ترفینی مرجان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

آلدی ذمزم کبئیی-وصلین سفاسیندان گؤزوم
توفی-دیل دردینه درمان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

هر سوتونون قسری-بابی, دیلده جان میقدارینی
نیسبتو هننانو مننان ائتدیگین یعنی کی, نه؟

بو خطای کؤنلونو, ائی نرگیزی جادو نیگار
اوزونه سئحر ایله حیران ائتدیگین یعنی کی, نه؟

[.M!!NoO.]

خوبلارین سلطانیسان, عالمده وار, خان اول یورو,
عاشقین جانیندا جانسان, وارا جانان اول یورو,

سن رقیبین مجلیسینده شم کیمی یان اول یورو,
کؤنلوموزو بیزه وئر ده, میسره سلطان اول یورو!

یئرده قالماز چون بئله سن, ائی ملک, آحیم منیم,
یالقیزا یاردیم ائدر, وار دئر کی, اللهیم منیم,

بیوفالیق رسمینی الدن گئدر شاحیم منیم,
کؤنلوموزو بیزه وئر ده, میسره سلطان اول یورو!

نئچه کرره دئمدیممی, گؤزلری آحو, سانا,
بیوفالیق ائتممک گرک ایدی جانیم سانا,

یورو, وار اومروم هامان شیمدن گئرو یاحو سانا,
کؤنلوموزو بیزه وئر ده, میسره سلطان اول یورو!

یا ایلاحی, بیلمزم, کیم, نولور احوالیم منیم,
کؤنلوم آلدی, ائی موسلمان, شیمدی بیر ظالم منیم,

سئودیگیم, اومروم, افندیم, هئی گولوم, بالیم منیم,
کؤنلوموزو بیزه وئر ده, میسره سلطان اول یورو!

ائی ختای, بولمادیم بیر یارو همدم دونیادا,
آه-واحی کئچدی اومروم, نئیلییم من دونیادا,

سرو کیمی سرخوش اولا ساب هامان سن دونیادا,
کؤنلوموزو بیزه وئر ده, میسره سلطان اول یورو.

ودئیی-وصل ائدلی بیر قیلجا قالدی جانیمیز,
گؤگلره ارثه ایریبدور نالوو افبانیمیز,

یولا باخماقدان چیخیبدیر دیدئیی-گیریانیمیز,
خانی, آی ظالم, سنینله احدیمیز, پئیمانیمیز?

گولشنی-بابی-جینانسن, عشق اولا دیدارینا,
من دخی بیر بولبولی-شوریدیم گولزارینا,

یورو, ائی یاری-وفاسیز, دورمادین ایقرارینا,
خانی, آی ظالم, سنینله احدیمیز, پئیمانیمیز?

هر خاچان جامی-شرابی-شیوئیی نوش ائیلدین,
ائتدیگین قؤولو قراری هپ فراموش ائیلدین,

چئشمی-مخمورینله, من میسکینی سرخوش ائیلدین,
خانی, ائی ظالم, سنینله احدیمیز, پئیمانیمیز?

آل سحابی-رویینی حوسنون کیمی اولسون مودام,
مئحر ایله دولسون منیم ماهیم ذمینو آسیمان,

سؤیلدین کؤنلوم آلینجا منه مین دورلی یالان,
خانی, ائی ظالم, سنینله احدیمیز, پئیمانیمیز?

ابری-باران کیمی آبلارکن ختای زار-زار,
گؤزونون یاشی ائدردی دورما, دئردین, آشیکاپ,

دون گئجه کویینده اولدوم, سوبه اولونجا اینتیزاپ,
خانی, ائی ظالم, سنینله احدیمیز, پئیمانیمیز.

[.M!!NoO.]

سؤزونو بیر سؤیلینین
سؤزونو ائدر ساب بیر سؤز

پیر نفسین دینلینین
یوزونو ائدر آب بیر سؤز

بیر سؤز واردیر خالق ایچینده
دخی سؤز وار خولق ایچینده

اولمایا کی, دلق ایچینده
دئیسن چارقاداق بیر سؤز

سؤز واردیر کسدیریر باشی
سؤز واردیر کسر ساواشی

سؤز واردیر آبولو آشی
بال ایلن ائدر یاب بیر سؤز

سؤزونو یاخشی بیشیرگیل
یاخشی ئوس ایله دوشورگیل

یارامازینی شاشیرگیل
جانینا اولور داب بیر سؤز

ایسترم گؤرییم یاری
بو رمزی آنلاگیل باری

هزاران اهلی-ایقراری
ائدر قارا تورپاق بیر سؤز

شاه ختای, آیاتین‌دن
سؤزون سؤیله اوز ذاتین‌دن

اولمایا کیم, پیر قاتین‌دن
سنی ائده ایراب بیر سؤز!

[.M!!NoO.]

سرسری, گیرمه میدانا,
عاشق, سندن یول ایسترلر.

قللاش ایله اوتورمادان,
ایمان اهلی, پول ایسترلر.

بو یولا گیرن اوتورماز,
حاق سؤزه حیله‌قاتیلماز,

بوندا هئچ حیله‌ساتیلماز,
گؤوهریندن قول ایسترلر.

بیر قیلی مین پاره ائدر,
بو یولو ایختییار ائدر,

شاهیم بیر یول قورموش, گئدر,
یول ایچینده, یول ایسترلر.

شاه خطای دئر: نئیلرسن,
هر موشکولی حل ائیلرسن,

آریسان چیچک اییلرسن,
یارین سندن گول ایسترلر!

[.M!!NoO.]

بیر بلادان قاچیبان یوز مین بلایا اوغرادیم
بیر زامان شاد اولمادیم درد و بلایا اوغرادیم

قان یوتوب هر لحظه بیر درد و بلایا اوغرادیم
نئیله ییم ائى دوستان من بی وفایا اوغرادیم

شول فلکین گردیشى، هئچ وقت منى شاد ائتمه دى
خسته کؤنلوم بیر بلادن، غمدن آزاد ائتمه دى

آیرى دوشدوم قووم و قارداشدان منى یاد ائتمه دى
من تکین بختى قارانى خانه ویران ائتمه دى

نئیله ییم ائى دوستان، من بى وفایا اوغرادیم؟
گؤرسه لر احوالیمى هر موبتلا ییغلار منه

آه و ناله مدن یانیب شاه و گدا ییغلار منه
دال ائدیپ بیگانه لر هر آشینا ییغلار منه

رحم ائدیب هر مفلس و هر بینوا ییغلار منه
نئیله ییم ائى دوستان، من بى وفایا اوغرادیم؟

ائى خودایا ائیله دین غمدن صنوبرى نه حال
هئچ موسلمان اولماسین من تک غم ایچره موبتلا

لوطف ائدیب یا خیضرى پئیغمبر مدد ائت سن منا
قالمیشام دار و فنا ایچره گیریفتار و بلا

نئیله ییم ائى دوستان، من بى وفایا اوغرادیم؟

( ترجمه فارسی )

بهر فــرار از یک بلا، افتــــاده ام در صد بلا
ناشــاد مــاندم هر زمــان، با درد و آلام و بلا

خون خوردم اندر دل بسی، در موج غم ها غوطه ور
گوئیــد با هر دوستی، گشتم اسیــر بی وفا

از گردش چرخ فلک، ناشاد ماندم هر زمان
با قلب مملو از غم و بیداد ماندم هر زمــان

در بند و دور از یاد هر، آزاد ماندم هر زمان
در حسرت یک خانه آباد ماندم هر زمــان

گوئید با هر دوستی، گشتم اسیــر بی وفا
برحــال زارم می کنی، گریه اگر بینی مرا

از نالـه ام سوزد دل شهزاده و پیــر گـدا
گرید بر احوال دلــم، بیگـانه و هر آشنــا

آرد بحالم رحم دل، هر مفلس و هر بینــوا
گوئید با هر دوستی، گشتم اسیـر بی وفـا

قد صنوبرسـای من، از غم شده لام ایــخدا
هرگز نگردد مسلـمی چون من به غم ها مبتلا

ای خضر پیغمبر مـدد؛ بر حال من لطفی نمـا
افتــاده ام مهــجور در آلام و اصــــرار بلا

گوئید با هر دوستی، گشتم اسیــر بی وفـا