کاخ گلستان تهران | سفر به طهران قدیم

[taranomi]

بناهای تاریخی سرزمین عزیزمان ایران، مهر افتخاری بر پیشانی این سرزمین هستند و نشان از دیرینگی و اهمیت این خاک در دوران گذشته دارند. این سازه ها در همه جای ایران دیده می شوند؛ از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب می توان بناهای متعددی را یافت که هر چه قدر هم غبار روزگان بر تن شان جولان دهد و نامهربانی های مان وجودشان را بیازارد، باز هم دیدنی و خواستنی هستند. می توان بارها و بارها به دیدن این آثار رفت و هر بار در گوشه ای از آنها چیز تازه ای را کشف کرد که از دل تاریخ ،هنر و معماری این سرزمین برایت سخن می گوید. بند بند وجودمان سرشار از غرور می شود وقتی می شنویم که برخی از این آثار دل از همه مردم دنیا برده اند و نام شان بر سر زبان ها افتاده است. بسیاری مسافت های طولانی را از آن سوی دنیا طی می کنند تا فقط برای چند ساعت در جوار تعدادی از این بناها باشند و از مرور تاریخ لذت ببرند؛ لذتی که بسیاری از ما هنوز از چشیدن طعمش غافلیم.وجود نام آثار سرزمین مان در فهرست میراث جهانی یونسکو از آن اتفاق های خوب است که اگر هزاران بار هم مرورش کنیم باز هم شعف خاصی میهمان دل مان می شود. امروز می خواهیم شما را به دیدن یکی از همین آثار بی بدیل ببریم؛ مجموعه ای تماشایی و حیرت انگیز که در پایتخت باید به دنبالش بگردیم. به خیابان 15 خرداد می رویم و قدم به تهران قدیم می گذاریم. مسیر سنگفرش شده را طی می کنیم و خودمان را جلوی در مجموعه جهانی کاخ گلستان می یابیم.


   

چرا کاخ گلستان تهران؟

---

• یکی از آثار جهانی ایران است که نامش در فهرست میراث یونسکو می درخشد.
  
• نمونه ای منحصر به فرد از معماری و تزیینات به شمار می رود. نمونه کاشی کاری های این مجموعه را در هیچ جای دیگری نمی توانید بیابید.
  
• یکی از اماکن معروف تهران برای عکاسی و ثبت تصاویر چشم نواز است.
  
• می توانید در این مجموعه، هم گشتی در تاریخ بزنید و هم از حال و هوای خوش لذت ببرید.
  
• دسترسی به آن با وسایل حمل و نقل عمومی بسیار آسان است.
  
• در بافت قدیمی تهران قرار دارد و شما را به حال و هوای پایتخت در سال های دور می برد.
  
• از نمونه های تلفیق معماری ایرانی و اروپایی به شمار می رود.
  
• از جاذبه های محبوب تهران نزد گردشگران خارجی است.
  
• موزه های متعدد با موضوعات مختلف و جذاب را در خود دارد.
  
• از مقرهای اصلی شاهان قاجار بوده است.
  
• وقایع تاریخی بسیار مهمی در آن روی داده است و به همین سبب سندی زنده از تاریخ محسوب می شود.
  

‌

[taranomi]

مناسب برای

---

عموم مردم که علاقه به آشنایی با بناهای تاریخی دارند.فعالان، دانشجویان، پژوهشگران و علاقه مندان به رشته های گردشگری، معماری، مرمت، تاریخ و عکاسینامناسب برای

---

معلولان که تنها به محوطه باغ مجموعه دسترسی راحت دارند.سالمندان و ناتوانان جسمی ممکن است در بالا رفتن از پله های بناها دچار مشکل شوند.


 

[taranomi]

آشنایی با مجموعه جهانی کاخ گلستان | میراث بی بدیل ایراناز هر باتجربه ای نشانی قلب تهران را بپرسید؛ راه بازار و خیابان 15 خرداد را نشان تان می دهد. جایی که در سال های اخیر به همت مسوولان به پیاده راهی سنگفرش تبدیل شده است و تهران قدیم را برای مراجعانش تداعی می کند. بسیاری بر این باورند که تهران واقعی در همین محله است؛ مکانی که می توانید گشتی جانانه در آن بزنید و جاذبه های متعددی را ببینید.کاخ گلستان نامی است که در میان جاذبه های تهران می درخشد و در فهرست میراث فرهنگی یونسکو نیز جای دارد. بیشتر مردم این مجموعه را اثری از دوره قاجار می دانند؛ اما تاریخ آن به سال های بسیار دورتر باز می گردد. کاخ گلستان با قدمتی بیش از ۴۴۰ سال یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران به شمار می رود و با زیبایی هایش دل از هر بیننده ای می برد. ناصر نجمی در کتاب «طهران در عهد ناصری» می‌ نویسد که به دلیل قرار گرفتن این مجموعه در باغ یا گلستان و وجود باغچه ها و خیابان‌ های دراز با درختان چنار و سرو نامش را گلستان گذاشته اند. البته این تنها یک حدس است و هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. این مجموعه سال ها میزبان شاهان بوده و آقا محمدخان قاجار، فتحعلی شاه، محمد شاه قاجار، ناصرالدین شاه قاجار، مظفرالدین شاه قاجار، محمدعلی شاه قاجار و احمدشاه قاجار در آن سکونت داشته اند.امروزه کاخ گلستان با وسعتی برابر با 5/4 هکتار که تنها یک دهم وسعت اولیه آن است در گوشه ای از شهر تهران زیر گرد و غبار فراموشی کمر خم کرده است و روزگار می گذراند. از آن همه شکوه فقط چند ساختمان باقی مانده که در میان ساخت و سازهای جدید گم شده اند. این مجموعه ساختمان های متعددی را در خود دارد که بررسی هر یک شما را با دنیایی تازه آشنا می کند. این مطلب تنها به معرفی اجمالی هر یک از این آثار می پردازد تا بدانید در این مجموعه چه چیزهایی انتظارتان را می کشند و چه ویژگی هایی دارند. در آینده و به مرور توصیف مفصلی از هر یک از بناهای این مجموعه را در مطالب جداگانه خواهید خواند.

 حال خوش مجموعه گلستانمجموعه کاخ گلستان شاید عنوان یک بنای تاریخی را به دوش بکشد و حرف های زیادی از تاریخ این سرزمین در خود داشته باشد؛ اما همه جذابیت هایش به همین ها ختم نمی شود.نقطه ای آرام و دور از همهمهتصور کنید که در همهمه خیابان 15 خرداد صدا به صدا نمی رسد، بازار دستفروشان داغ است و چرخ دستی بازاری ها از این سو به آن سو می روند. کالسکه ها مردم را جابه جا می کنند و صدای حرکت شان بر روی سنگفرش مدام به گوش می رسد. در فاصله کمی از این خیابان به مجموعه گلستان قدم می گذارید؛ دیگر خبری از آن همهمه نیست. حالا همه چیز صدای شرشر آب است و وزش نسیم خنک و صدای پرندگان. گویی زمان به عقب برگشته و هنوز ساکنان این کاخ در قید حیاتند، هنوز زندگی جریان دارد و برو و بیای قاجارها به راه است. می توانی کنج دنجی را انتخاب کنی، بنشینی و چشمانت را ببندی و با شنیدن صداهای گوش نواز به دنیایی دیگر بروی. دنیای رنگین کاشی کاری هاکافیست کمی از رنگ و نقش سر در بیاوری تا پاها یت گوش به فرمان چشمانت شوند و تو را به نزدیکی دیوارها ببرند. دنیایی از نقوش و تصاویر پیش روی تان است و کم نظیر ترین کاشی کاری ایرانی را می توانید در فاصله ای نزدیک ببینید. آن قدر این نقوش ظریف هستند که فکر می کنی با فوت کردن تو می شکنند. حالا تصور کن سال ها پیش با امکانات آن زمان و خلق این نقش ها....دنیای دیدنی صنایع دستیدر گوشه ای از محوطه بازارچه ای کوچک اما پربار برپاست. در اینجا رنگ و نقش و عشق دست در دست یکدیگر داده اند تا آثاری زیبا پیش روی تان قرار گیرند. می توانید در این بازارچه تکه ای از هنر ایرانیان را بخرید و به گوشه ای از زندگی تان رنگی دیگر ببخشید.به صرف یک فنجای چایچایخانه و کافه ای کوچک نیز در این مجموعه برپاست که می توانید لحظاتی خوش و شیرین را در آن بگذرانید. بر روی صندلی بنشینید و در بنایی قاجاری با معماری ایرانی اروپایی خود را به یک نوشیدنی ایرانی یا فرنگی مهمان کنید و یا میان وعده ای خوشمزه بخورید.خلاصه که محوطه کاخ گلستان تو را به سفری متفاوت دعوت می کند؛ جایی که لمس تاریخ برایت لذت بخش تر از هرجای دیگری خواهد بود، جایی که تو را از همه دغدغه ها دور می کند و در میان همهمه شهر آرامش را برایت به ارمغان می آورد. photo by Ali Kordzade

[taranomi]

بخش ها و موزه های مجموعه کاخ گلستانبا وجود آنکه امروزه به دلیل ساخت و سازهای شهری و تخریب بناهای مختلف از وسعت مجموعه گلستان کاسته شده است؛ اما باز هم ساختمان های متعددی را می توانید در آن ببینید؛ بناهایی که موزه های جالب توجهی به شمار می روند. در ادمه همراه مان باشید تا سری به بخش های مختلف این مجموعه بزنیم. البته این تنها یک معرفی اجمالی از هر یک از این بناهاست و در مطالبی دیگر شرح مفصلی از آنها را خواهید خواند:1- محوطه مجموعهدر گلستان، این تنها بناهای مجموعه برای بینندگان جذاب نیستند؛ فضای مجموعه با درختان سر به فلک کشیده و استخر و فواره ها محیطی متفاوت را پیش روی شما قرار می دهد. جایی که سوژه های عکاسی برای دوست داران این هنر فراوانند. از کاشی کاری های رنگارنگ گرفته تا رقص آب در استخر و تک تک گذرگاه ها، همه و همه می توانند توجه شما را به خود جلب کنند. بهتر است یکراست به سراغ ساختمان ها نروید و یک دل سیر در محوطه بچرخید. با این کار هم از تماشای نمای ساختمان ها بی نصیب نمی مانید و هم حال خوشی را به خودتان هدیه می دهید. بازارچه کوچکی نیز در نزدیکی در ورودی برپاست که شما را به دنیای رنگین صنایع دستی می برد و یادگاری های خوبی را می توانید از آنجا تهیه کنید.هزینه بازدید: 2500 تومان برای اتباع ایرانی و 15000 تومان برای اتباع خارجی* این هزینه شامل ورود به محوطه مجموعه گلستان است و برای ورود به هر یک از ساختمان ها باید بلیت جداگانه ای تهیه کنید.

[taranomi]

[taranomi]

[taranomi]

2- شمس العماره | نماد کهن تهراناینکه چه بنایی را اول ببینید و نوبت های بعدی را به کدام ساختمان ها بدهید، دست خودتان است. چرا که در محوطه کاخ گلستان مسیرِ بازدید از پیش تعیین شده ای وجود ندارد؛ اما ما در ابتدا شما را به دیدن گل سرسبد این مجموعه دعوت می کنیم؛ ساختمانی که پیش از ساخته شدن سردر باغ ملی، نماد پایتخت به شمار می رفت و هنوز هم به عنوان یکی از نمادهای تهران قدیم شناخته می شود.

• مطالب مرتبط
  
• سردر باغ ملی تهران
  

بنایی مرتفع و جالب توجه که به عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای کاخ گلستان و برجسته ترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه از آن یاد می شود. ساخت این ساختمان از فرنگ‌گردی های ناصرالدین شاه نشات می گیرد؛ او که قبل از سفر به اروپا مدهوش تصاویر بناها و آسمان خراش های کشورهای غربی شده بود هوس داشتن یک بنای مرتفع نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت به سرش زد. او خیال داشتن ساختمانی را داشت که خودش و زنانش بتوانند بر فراز آن منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را نظاره کنند. همین رویا که شاید شنیدنش خنده را بر لبان تان بیاورد، باعث شکل گیری یکی از سازه های نمادین تهران قدیم شد.شاه در حدود سال 1282 هجری قمری با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک -خزانه‌دار و رییس ضرابخانه وقت- مشورت کرد و از رویایش سخن گفت؛ البته این مشورت بیشتر شبیه دستور بود چرا که او مکان تحقق این رویا را هم انتخاب کرده و سمت شرقی ارگ سلطنتی را برای آن در نظر گرفته بود. کار ساخت بنا 2 سال به طول انجامید و در ۱۲۸۴ هجری قمری به پایان رسید. ساختمان از حیث بلندی، تزیینات و طراحی بسیار چشمگیر بود و با 5 طبقه و ۳۵ متر ارتفاع بلندترین ساختمان آن دوره در تهران به شمار می رفت. شمس العماره اولین ساختمانی بود که از فلز در ساختش استفاده شد و همین امر تحولی در ساخت و ساز نیز به شمار می آمد. مخارج ساخت این بنا به همراه تهیه وسایل به چهل هزار تومان رسید.نمی توان منکر زیبایی های نمای ساختمان شد؛ اما آرایش داخلی آن نیز در نوع خود بی نظیر است. آینه کاری ها و نقاشی ها و گچ بری ها، این ساختمان را به اثری شکوهمند تبدیل کرده اند که همه را انگشت به دهان می گذارد.هزینه بازدید: 2000 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی.

[taranomi]

[taranomi]

[taranomi]

3- ایوان تخت مرمر | قدیمی ترین بخش مجموعهحالا نوبت می رسد به قدیمی ترین بنای مجموعه که ایوان تخت مرمر، ایوان دارالاماره یا دیوانخانه نام دارد و ساخت آن را به دوران کریم خان زند نسبت می دهند.ایوان یا تخت، جایگاهی است که مراسم سلام و بارعام در مقابل آن برگزار می شده است. مراسم سلام، تشریفاتی با حضور شاهزادگان و صاحب منصبان است که در دوران قاجار به مناسبت های مختلف از جمله نوروز آن را برپا می کردند. در مراسم بارِ عام نیز شاه و درباریان به گروهی از مردم اجازه دیدار با خودشان را می دادند.در دوران قاجار، اینجا محلی برای حضور شاهان و دادن شادباش به مردم در مناسبت های مختلف بود. ساختمان این عمارت دو بار با تغییرات اساسی مواجه شد؛ یکی در سال ۱۲۰۶ در جریان لشگرکشی آقامحمدخان به شیراز روی داد. او قصر وکیل را نابود کرد و پرده‌های نقاشی و آینه‌های قدی، مرمرها، ستون های بلند و درهای خاتم کاری آن را به تهران منتقل کرد. به دستور او این قسمت ها در ایوان دیوان خانه نصب شدند. برای کارگذاری ستون ها سقف بنا را بلندتر کردند و مجبور شدند برای باقی تغییرات بعضی طاقچه‌ها و طاق نماها را پر کنند. در دوران ناصرالدین شاه و در سال ۱۳۰۰ هجری قمری خرابی‌هایی در ساختمان ایوان به وجود آمد و بهانه ای برای تغییرات چشمگیر شد. امروزه این ایوان جلوه گاه گچ بری، سنگ تراشی، خاتم کاری، آینه کاری و منبت و مشبک است و بسیار چشم نواز به نظر می رسد.آنچه که این ایوان را جالب توجه تر می کند وجود تختی مرمرین در آن است که در پی دستور فتحعلی شاه در سال 1221 هجری قمری ساخته شد. او به حجاران وسنگ تراشان معروف اصفهانی دستور داد تا تختی از سنگ مرمر زرد یزد بسازند و آن را در ایوان نصب کنند. 65 قطعه مرمر بزرگ و کوچک در این تخت به کار رفت، طراحی آن را میرزابابای شیرازی نقاش باشی انجام داد و سرپرستی حجاری نیز بر عهده استاد محمدابراهیم اصفهانی بود. تخت به گونه ای طراحی شده که گویی تداعی کننده تخت حضرت سلیمان است که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشت. این اثر از چهار طرف بر دوش 3 دیو و 6 فرشته یا انسان قرار گرفته است و از کف ایوان حدود یک متر ارتفاع دارد. اژدها و دو شیر نیز از دیگر حجاری های این تخت هستند و ابیاتی از ملک الشعراء در مدح فتحعلی شاه و وصف تخت مرمرنیز بر روی آن به چشم می خورد. هزینه بازدید: 2000 تومان برای اتباع ایرانی و 8000 تومان برای اتباع خارجی