دفتر اشعار شاه اسماعیل

[.M!!NoO.]

اسماعیل، ملقب به ابوالمظفر بهادر خان حسینی، و معروف به شاه اسمعیل مؤسس سلسله صفوی است. از وی اشعاری به ترکی و به فارسی با تخلص «خطایی» بر جا مانده است، دیوان او بالغ بر ۸۰۰ صفحه می باشد. سلطان سلیم اول که در جنگ معروف چالدران در فتح تبریز موفق شده بود که همسر محبوب شاه اسماعیل را به اسارت در آورد پس از خروج از ایران وی را گروگان گرفت و برای آزادی وی از شاه امتیازات کلانی خواست. اما اسماعیل برای به دست آوردن همسر محبوب خود حاضر نشد یک وجب از خاک ایران را به سلطان سلیم تسلیم کند و آن چنان که گفته شده از غم فراق دوری همسر خویش در سن سی و پنج سالگی درگذشت. پس از وی فرزند وی شاه طهماسب اول به پادشاهی ایران رسید.

[.M!!NoO.]

الله-الله, دئیین, بازیلر,
بازیلر, دئیین, شاه منم

قارشو گلین, سجده قیلین
بازیلر, دئیین, شاه منم

ئوچماقدا توتی قوشویام
آبیر لشکر ار باشییام

من صوفیلر یولداشییام
بازیلر, دئیین, شاه منم

نه یئرده اکرسن بیترم
خاندا چابیرسان یئترم

صوفیلر, علین توتارام
بازیلر, دئیین, شاه منم

منصور ایله داردا ایدیم
خلیل ایله ناردا ایدیم

موسا ایله توردا ایدیم
بازیلر, دئیین, شاه منم

قیرمیزی تاجلی, بوز آتلی
آبیر لشگر نیسبتلی

یوسیف پئیبمبر صیفتلی
بازیلر, دئیین, شاه منم

ختاییم آل آتلییام
سؤزو شکردن داتلییام

مورتزا علی ذاتلییام
بازیلر, دئیین, شاه منم

[.M!!NoO.]

ائی کی, یوخدان بو جاهانی وار ائدن پروردیگار
یئری قایم گؤگلری دووار ائدن پروردیگار.

"کونتو کنز"این آیتی وصفینده اولموشدور نوزول,
وارلیبینا "کون فکان" ایقرار ائدن پروردیگار.

جوملهٔی-عالمده سن گوندن دخی ظاهر, ولی,
دیلده دایم آدینی ستتار ائدن پروردیگار.

مؤمینه مسکن قیلاندیر بابی-جنناتو نیم,
کافری-مونکیر مقامین نار ائدن پروردیگار.

جومله‌اشیالار گؤزون درخاب ائدندیر گئجه‌لر,
گؤگده کؤوکبلر گؤزون بیدار ائدن پروردیگار.

بیر قولونی اودا یاخوب, قیلدی فی-ناری-سقر,
بیر قولونی محرمی-اسرار ائدن پروردیگار.

میسر ایچینده یوسیفی بیر قول ایکن سولطان ائدن,
درد ایله یقوبینی بیمار ائدن پروردیگار.

یونیسی دریا ایچینده یوددوران بیر بالیبه,
آتشی ایبراهیمی گولزار ائدن پروردیگار.

یابدیران دریایا گؤگدن ابری-نئیسان یابمورون,
قتپه‌سیندن لؤلؤیی شهوار ائدن پروردیگار.

انبییالار بخشینه یازدیران الا مرتبه,
موستفانی جومله‌دن موختار ائدن پروردیگار.

اون ایکی معصومی-پاکی پیش ائدن اوممتلره,
مورتضانی حئیدری-کررار ائدن پروردیگار.

لوطفیله احوالینا قیلگیل خطای‌نین نظر,
عشق ایچینده والئهی-دیدار ائدن پروردیگار.

[.M!!NoO.]

عرضه یازدیم من سنه، ای شاه خوبانیم مدد
عرض حالیم سن بیلورسن، دین و ایمانیم مدد

شرمسارم، پرگناهم، سن باغیشلا یا کریم!
جمله لرنی یارلیغایین، کامل احسانیم مدد

مست و مجنون اولمیشام من فرقتیندن یا حبیب!
ای حقیقت عالمینده اینجه ارکانیم مدد

بو الیم دور دامنینیز یا علیّ المرتضی
بوی وصلیندور سنون هر درده درمانیم مدد

هر یانا عزم ائیلر اولسان سوره ی فتح اولدی فتح
آچیلور باغلو قاپی، دولتلی دربانیم مدد

بو "خطایی" نین گناهین سن گتورمه یوزینه
شاه مردان، شیر یزدان، سرّ سبحانیم مدد

[.M!!NoO.]

قیرخلار میدانینا واردیم,
گل بری, ائی جان, دئدیلر.

عزت ایله سلام وئردیم,
گل, ایشده مئیدن, دئدیلر.

قیرخلار بیر یئرده دوردولار,
اوتور دئیه, یئر وئردیلر,

اؤنومه سوربا سردیلر,
ال لوبمایا سون, دئدیلر.

قیرخلارین قلبی دورودور,
گلنین قلبین آریدیر,

گلیشین هاردان بریدیر,
سؤیله, سن کیمسن? - دئدیلر.

گیر سیماه, بئله اوینا,
سیلینسین, آچیلسین آینا,

قیرخ ایل قازاندا دور قاینا,
داها چیی, بو تن, دئدیلر.

گؤردویونو گؤزون ایله,
سؤیله‌مه سن سؤزون ایله,

اوندان سونرا بیزیم ایله,
اولاسان مئهمان, دئدیلر.

دوشمه دونیا مؤهنتینه,
طالب اول حاق حضرتینه,

آبی-زمزم شربتینه,
بارمابینی بن, دئدیلر.

شیخ خطای نه دیر حالین,
حاقا شوکر ائت, قالدیر الین,

قئیبتدن کسه گؤر دیلین,
هر قولا یئیسن, دئدیلر.

[.M!!NoO.]

دیل ایله درویشلیک اولماز,حالی گرک یول اهلی‌نین
آریلرین هر چیچکدن,بالی گرک یول اهلی‌نین!

کئچمک گرک دؤرد قاپیدان,قورتولاسان مورببیدن
مورببیدن موساهیبدن,الی گرک یول اهلی‌نین!

من گزه‌رم دردلی-دردلی,اؤتر فیرقتلی-فیرقتلی
بولبول کیمی اونو دادلی,دیلی گرک یول اهلی‌نین!

من گزه‌رم آییق-آییق,دریالاردا اولور قاییق
بولبوللری شاها لاییق,گولو گرک یول اهلی‌نین.

خطایم دئر: قوشاق قوشان,توز اولور تورابا دوشن
بودور درویشلییه نیشان,یولو گرک یول اهلی‌نین!

[.M!!NoO.]

گل بیر پیره خیدمت ائیله
امک زایی اولماز اولا

مورشید اتیین مؤحکم دوت
کیمسلیندن آلماز اولا

بیر ایشی بیتیرمک گرک
عکسیگین یئتیرمک گرک

یار ایله اوتورماق گرک
هئچ بیر شممه گلمز اولا

بیر سویو سویلاماق گرک
بیر آجی دویلاماق گرک

بیر دیلدن سؤیلمک گرک
فیریشتلر بیلمز اولا

چاروق بحری اولماق گرک
بیر ئوممانا دولماق گرک

بیر گؤوحری بولماق گرک
هئچ سررافلار بولماز اولا

گئرچک عاشق اولماق گرک
مشوقینی بولماق گرک

اولمزدن اون اولمک گرک
واریب اوندا اولمز اولا

بیر قوش اولوب ئوچماق گرک
بو معنانی سئچمک گرک

بیر قدحدن ایچمک گرک
ایچنلر آییلماز اولا

بیر بابچایا گلمک گرک
خوب تفرروج قیلماق گرک

بیر گولو قوخلاماق گرک
هرگیز اول گول سولماز اولا

گل ختای, سن کئچ اوتور
داوانی معنایه یئتور

صحبتینه بیر ار گتور
جانا باشا قالماز اولا

[.M!!NoO.]

عاقیل, گل بری, گل بری,
گیر کؤنوله, نظر ائیله,

گؤرور گؤز, ائشیدیر قولاق,
سؤیلر دیله نظر ائیله.

باشدیر - گؤودیی گؤتورن,
آیاق - منزیله یئتیرن,

دورلو مصلحت بیتیرن,
ایکی اله نظر ائیله.

صوفی ایسن, آلیب ساتما,
هلالینا حرام قاتما,

یولون ایریسینه گئتمه,
دوبرو یولا نظر ائیله.

ایکی الین قیزیل قاندا,
چوخ گوناهلار واردیر منده,

یا ایلاهی, کرم سنده,
دوشگون قولا نظر ائیله.

خطای عیدور: یا بانی,
وئرن مؤولا آلیر جانی,

اول کندی-کندین تانی,
سونرا ائله نظر ائیله!

[.M!!NoO.]

گل, کؤنول, اینجیمه بیزدن
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

اول-آخیر یول قدیمدیر
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

ارنلر بیزه بوسودیر
یالان سؤیلهٔن آسیدیر

بو گئرچکلر نفه‌سیدیر
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

بابچادا آچیلان گولدیر
معنایی سؤیلهٔن دیلدیر

پس, ازلدن قدیم یولدیر
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

باشیندادیر آلتون تاجی
بودور, ارنلر مئراجی

کسکیندیر یولون قیلیجی
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

ائی دیوانه, ائی دیوانه
عاشق اولان قییار جانه

خطای دئر, تاجلی خانه
قالسین, کؤنول, یول قالماسین!

[.M!!NoO.]

ایچمیشم بیر دولو, اولموشام آییق
دوشموشم دابلارا, اولموشام گئییک

سنه دئرم, سنه, سورمه‌لی گئییک
قاچما مندن, قاچما آوچی دئییلم

آوچی دئییلم کی, دوشم ایزینه
قاچا-قاچا قانلار ائندی دیزینه

سورمه‌لر هئی چکدین قونور گؤزونه
قاچما مندن, قاچما آوچی دئییلم

سنه دئرم - سنه, گئییک ارنلر
بیزه سئودا, سنه دالبا وئرنلر

دیله‌رم مؤولادان یئنمز وورانلار
قاچما مندن, قاچما آوچی دئییلم

عیدئر, شاه خطایم اوچان قاچاندان
ذره‌جه قورخماریق بو داتلی جاندان

گئدیب دواج اولما آتانا ماندان
قاچما مندن, قاچما آوچی دئییلم